Ziyaretine vardığım bir muhteremle çaylarımızı yudumluyoruz, bu arada önümüzde koşup oynayan çocuklardan birisi dikkatimi çekmişti, muhterem dost onu işaret ederek “çok zekidir” demişti. Biraz bekledikten sonra “ama akıllı değil” diye tamamlamıştı sözünü.

O kısacık zaman diliminde akıl ve zekanın mahiyeti hakkında ne biliyorsam gözümün önüne getirmeye çalıştım. Kalp, beyin ve bunların fonksiyonları hakkında felsefenin, kelamın, tıbbın ve diğer ilim dallarının görüşlerini hatırlamaya çalıştım.

“Çok zekidir... Ama akıllı değil” diye bu çocuk veya çocuklar üzerinde bunu nasıl tespit ettiğini sordum, dedi ki;

“Çağıralım bu çocukları, bir cebimizden bir kaç yüz lira çıkaralım, öteki cebimizden de bir otomobil anahtarı çıkaralım; Çocuklar, hemen şimdi şu paraları mı vereyim size, yoksa yirmi yıl kadar bekleyip okullarınızı bitirip, ehliyetinizi de aldıktan sonra şu otomobili mi vereyim” dediğimde kimin akıllı olduğunu anlarsınız” dedi.

Ben akıl ve zeka arasındaki farkı düşünürken muhterem dost;

“Biliyor musun, şeytan çok zekidir... ama akıllı değildir” cümlesini bir daha tekrarladı.

Bu hususta kafam biraz karışıktı. Çünkü yine böyle bir gün çocuklara İslami eğitim veren bir vakfı ziyaret ettiğimde oradaki hocamız şikayette bulunmuştu;

“Müslümanlar IQ'su yüksek, zeki, gözleri fıldır fıldır yanan çocuklarını kolejlere gönderiyor, ötekileri bana gönderiyor” demişti.

Hocamızın bu tespitini epey bir zaman unutamadım ve bazı sohbetlerimde dile getirmiştim.

Nihayet bir gün bir başka hocamıza bu düşünceyi dile getirdiğimde; “Hayır, ben bu düşünceye katılmıyorum, ben Allah Teala’nın bir takım kullarını biraz düşük zeka ila biraz fakirlikle ve hatta biraz çirkinlikle koruması altına aldığına inanıyorum, hatta buna bizzat şahitlik ediyorum” dedi.

Mesele yine başa döndü; akıl mı, zeka mı meselesine. Bunu bir tartışmaya dönüştürmek istemiyorum ama okuduklarımdan vardığım bir kanaatimi söyleyeyim; cehennem çok zeki insanlarla dolu olacak, cennet de akıllılarla.

Yine bir başka tespit ve kanaatimi söyleyeyim; Kur’an’dan en çok akıllı insanlar yararlanır.

Nereden geldim bu konuya biliyor musunuz? Sâd suresinin 62,63 ayetleri üzerinde mütalaa yapıyordum da...

“(Cehenneme girenler) derler ki; Bize ne oluyor, dünyadayken basit ve kötü gördüğümüz, adam yerine koymayıp alay ettiğimiz kişileri şimdi burada (cehennemde) göremiyoruz, buradalar da bizim gözlerimizden mi kaçtı?”

Yani demek istiyoruz ki; ey çok zekiler, biraz akıllı olun!