Bazıları için anlaşmanın Beyrut'ta yaşananların sonucu olduğunu ifade etseler de anlaşma yenilen ve kazanan taraflar temelinde değil, aksine herkesin krizin iç yüzünü, sonuçlarını, Arap şartları ve ABD ile ilişkileriyle, bölgesel ve uluslararası şartlarla bağlantılı başka dönüşümler yanı sıra bazı sonuçlarını kavraması temelinde gerçekleşti.
KATAR ÖNEMLİ ROL OYNADI
Katar'ın bu başarının elde edilmesindeki büyük rolü olduğu kesin. Zira Katar Lübnan'daki çekişmenin taraflarıyla olan özel ilişkilerinden hareketle arabuluculuğa yetkin bir ülkeydi. Daha da önemlisi Suriye ile İran ile iyi ilişkiler yanı sıra son zamanlarda Suudi Arabistan'la iyi ilişkilere sahipti. Araplar açısından anlaşmanın özü itibariyle Lübnan dosyasına etkiye sahip büyük eksenler arasındaki uzlaşının sonucu olduğu söylenebilir. Hükümet yanlısı grup Suudi desteği ve bir ölçüde Mısır desteği olmasaydı anlaşmaya varmazdı. Muhalefet ise Beyrut'ta Suriye ve İran desteği olmaksızın gerçekleşen askeri seçenekten güç alma oyunundan uzak şekilde bu anlaşmaya onay vermezdi.
TARAFLAR İÇ SAVAŞ TEHLİKESİNİ FARK ETTİ
İç ve dış nesnel şartların bu başarıyı kolaylaştırdığı kesin. Bu şartları bakanlar kurulunun Hizbullah'ın telefon şebekesi ve havaalanı güvenlik müdürüyle ilgili aldığı iki kararından dolayı Beyrut'taki askeri çatışmadan doğmuştu ve müstesna bir mezhepçi yığılmanın gölgesinde iç savaşa uygun ortam oluşturmuştu. Hizbullah ve keza hükümet yanlısı grup bunu idrak etti.
Anlaşmada hükümet yanlısı grubun iyi göreceği şeyler var. Özellikle de siyasi kazanımlar elde etmek için silah kullanılmaması konusunda. Daha da önemlisi devletin egemenliği bütün Lübnan topraklarına yayılmış olacak. Muhalefet de anlaşmada seçim yasası ve hükümetle koalisyon konusunda ilgili kazanımlar görebilir.
ANLAŞMA BUSH'A İSYAN NİTELİĞİ TAŞIYOR
Bush'un bölge ziyaretinin ve özellikle de Filistin dosyasındaki Arap fikirlerini hafife almasının oluşturduğu havanın anlaşmanın başarısında katkısı olduğu kesin. Bu anlaşma sakinleştirme değil gerginliği arttırmaya sevk eden Amerikan dolduruşlarına isyan etme ihtiyacındaydı. Bu dolduruşlara göre Lübnan'daki krizin ikinci tarafı Hizbullah, Bush'un İsraillilere devletlerini kurmalarının altmışıncı yıl kutlamalarınca verdiği vaade göre ortadan kaldırılması gerekli bir düşmandı.
Tabii ki bu durum krizin tamamıyla defedildiği anlamına gelmez. Yaşananlar Lübnan içinde mezhepçi yığılma açısından büyük etki bıraktı. Lübnanlılar krizi aşmak ve makul oranda iç bütünlüğe geri dönmek için biraz zamana ihtiyaç duyacaklar. Sözün kısası Katar'da yaşananlar sadece Lübnan krizi açısından değil, oldukça zor anlar yaşayan Arap şartları açsından da olumlu göstergeler içeriyor. Özellikle de birçok kimse Filistin dosyasından ABD ve İsrail'in çözüm yönündeki eğilimlerinin netleşmesi sonrası iç uzlaşma yaşamasını bekleyeceklerdir.
Ürdün'de yayımlanan El Düstur gazetesi, 22 Mayıs 2008, Arapça'dan çeviri: Halil Çelik