Katherine Marsh

Başkentin bir kenar mahallesinde geçtiğimiz Cuma günü hükümet güçlerince öldürülenlerin cenazelerinde binlerce gösterici Şam caddelerine döküldü.

İnsan hakları örgütleri, Suriye başkentinin 12 km kuzey-doğusundaki Duma mahallesinde yapılan reform-yanlısı Cuma günkü gösteride 15 kişinin hayatını kaybettiği bildirildi. Bazı bağımsız-kaynaklar, ölü sayısını 22 olarak verirken, 20'si kritik olmak üzere 100 kişinin de yaralandığını belirtti.

Öfkeli kalabalık, hükümetin keskin nişancılarınca öldürüldüğüne inanılan 8 kurbanın toprağa verilmesi esnasında "rejimle beraber gömün" diye bağırdı.

Olayla ilgili şahitlerin anlattıklarını karşılaştıran organizasyonlardan Şam İnsan Hakları Merkezi Yöneticisi Rıdvan Ziyade, "Bu barışçıl ve silahsız vatandaşların güvenlik güçleri tarafından sistematik şekilde katledilmesidir" diye konuştu.

Şahitler The Guardian'a çetelerin hükümet güçlerince göstericilere saldırması için otobüslerle getirildiğini öne sürdü. Gazeteciler ve diplomatların bölgeye girişi hafta sonu engellenirken Şam'daki telefon hatları da kesildi.

Kuşatılan Suriye Devlet Başkanı Beşşar Esad'ın eski tarım bakanı Adil Safar'ı başbakanlığa atamasıyla birlikte Duma'da dökülen kanın da detayları belli olmaya başladı. Esad, ayaklanmayı bastırmakta başarısız olan kabinesini geçtiğimiz Salı günü azletti.

Cuma onbinlerce Suriyeli ülke boyunca gerçek reformlar gerçekleştirmede aciz kalan başkanı protesto etmek için yürüdü. Duma'yla birlikte Daraa ve Hıms'da da ateş açıldığına dair haberler bulunuyor.

İnsan Hakları İzleme Örgütü, Tunus ve Mısır'ın ardından Suriye'yi saran ayaklanmalar esnasında barışçıl gösterilere ateş açılmasını kınadı. Esad'ın Salı günkü konuşmasında tekrarladığı inceleme sözünün "güvenlik kuvvetleri göstericiler üzerine ateş açmayı sürdürürken içi boş vaatler" olduğunu kaydetti.

BM Genel Sekreteri Ban Ki-moon, Suriye'deki ölü sayısının 100'ü aşmasının ardından sivil kayıplarla ilgili "derin endişelerini" belirtti.

Bir hükümet yetkilisi resmi devlet ajansı Sana'ya yaptığı açıklamada Duma'daki şiddetten güvenlik güçlerinin sorumlu olmadığını söylerken göstericilerin ve polislerin üzerindeki çatılardan ateş açan "silahlı bir grubun" ölümlerden sorumluğu olduğunu öne sürdü. Çatılardan ateş açan sivil giyimli silahlı kişilerin sanki muhaberattan olduğunu kimse bilmiyormuş gibi dalga geçiyorlar...

Devlet televizyonu "bazı göstericilerin yabancı basını yaralı olduklarına inandırmak için giysilerini kırmızıya boyadıklarını" söyledi.

Fakat görgü şahitleri insan hakları gruplarına keskin nişancıların -ki bunların muhaberat yani istihbarat elemanları- cesetlerini almaya çalışanlar dâhil siviller üzerine ateş açtığını anlattı. Kurbanların aileleri, cenaze törenlerini engellemek için yetkililerin cesetleri alıkoyduğunu söyledi. Suriye'nin ekserisini oluşturan Müslümanlar, ölülerin mümkün olduğu kadar kısa sürede gömülmeleri gerektiğine inanıyor.

Cuma günkü gösterilerdeki kalabalıklar, geçtiğimiz hafta hükümet-karşıtı protestoya ev sahipliği yapan Al Tel sakinlerinin katılımıyla arttı. Gösteri organizatörleri, iktidardaki Baas Partisi'nin bir üyesinin Al Tel'deki gelecek gösterilerde keskin nişancıların olacağı uyarısının ardından Duma'ya geldiklerini söyledi. İddia bağımsız kaynaklarca doğrulanmadı.

Cuma günkü bastırmalar gösterilerin ilk başladığı güney şehri Deraa'daki tasarlanmış benzeri bir saldırının ardından geldi. Şehirdeki toplanma yeri Ömer Cami'nde toplanmış silahsız göstericilere ateş açmasından önce 23 Mart'ta güvenlik güçleri interneti ve elektriği kesti.

Cumartesi günü yetkililer, ayaklanmaya karşı bastırmanın bir parçası olarak tutuklamalar gerçekleştirdi. Sekiz insan hakları örgütü ortak yaptıkları açıklamada, Deraa, Duma ve Hıms'da 46 kişinin tutuklandığını kaydetti. Daha sonra hükümet gözaltına alınanlardan bazılarını serbest bıraktı.

Deraa meclis üyesi Yusuf Ebu Rumiye, hemşerilerine "acımasızca" ateş açan güvenlik güçlerini kınarken Başkan Esad'ı başsağlığı dilemediği için eleştirdi.

Safar'ın başbakanlığa atanmasının göstericileri yahut daha önce Esad'ı destekleyenleri mutlu etmiş görünmüyor. Kendisini daha önce tarafsız olarak niteleyen bir Şam sakini, "Onu reformcu olarak görüyorduk ancak konuşması ile katliamlar beni göstericilerin safına çekti" diye konuştu.

Esad'ın ayaklanmadan dış mihrakları suçlaması ve 1963'ten beri yürürlükteki sıkıyönetimi kaldırmaması hoşnutsuzluğu daha da artırdı.

Gösteriler, Esad'ın iktidardaki Baas Partisi'nin kuruluş gününe rastlaması planlanıyor. Suriye Devrimi 2001 Protesto Grubu Facebook sayfasında şunları yazdı: "Ölümünün günü yapacağız ve parti merkezine yürüyüp önlerinde gösteri yapacağız. Esad çıkıp 'Sizi anlıyorum' diyene kadar devleti felç edeceğiz".

*Şam'da İngiliz The Guardina gazetesi adına çalışan bir gazetecinin müstear adı.

timeturk