Avrupa Birliği (AB) Dış İlişkiler ve Güvenlik Politikası Yüksek Temsilcisi Catherine Ashton, İran ile BM Güvenlik Konseyi'nin 5 daimi üyesi ve Almanya (5+1) arasındaki, İran'ın nükleer programına ilişkin müzakerelerde anlaşmaya varıldığını bildirdi.

Ashton'ın Sözcüsü Michael Mann, Twiter'da Ashton'ın, "İran'la 5+1 ülkeleri arasında anlaşma sağlandı" dediğini kaydetti.

Müzakerelere, ABD Dışişleri Bakanı John Kerry, Rusya Dışişleri Bakanı Sergey Lavrov, Fransa Dışişleri Bakanı Laurent Fabius, İngiltere Dışişleri Bakanı William Hague, Almanya Dışişleri Bakanı Guido Westerwelle, Çin Dışişleri Bakanı Vang Yi, Avrupa Birliği (AB) Dış İlişkiler ve Güvenlik Politikası Yüksek Temsilcisi Catherine Ashton ve İran Dışişleri Bakanı Muhammed Cevad Zarif katıldı.

BM GENEL SEKRETERİ: TARİHİ BİR ANLAŞMANIN BAŞLANGICI

BM Genel Sekreteri Ban Ki-mun, Cenevre'de İran ile BM Güvenlik Konseyi'nin 5 daimi üyesi ve Almanya (5+1) arasında İran'ın nükleer programına ilişkin müzakerelerde anlaşma sağlanmasından memnuniyet duyduğunu bildirdi.

BM Genel Sekreterlik Sözcülüğü'nden yapılan açıklamaya göre Ban, müzakere sürecini yürüten tarafları tebrik ederek, "Bu uzlaşma, Ortadoğu ve ötesindeki halklar ve milletler için tarihi bir anlaşmanın başlangıcı olabilir" ifadelerini kullandı.

"CESARET VERİCİ BAŞLANGIÇ"

Konuyla ilişkili bütün hükümetlere, bu "cesaret verici başlangıca" mümkün olan her türlü desteği verme ve karşılıklı güven çağrısı yapan Ban, nükleer silahsızlanmaya yönelik sarsılmaz bağlılığını da vurguladı.

DESTEK İSTEDİ

Ban, uluslararası toplumdan da sürece destek vermelerini isteyerek, sürecin başarılı olması durumunda bunun uzun dönemde tüm tarafların yararına olacağını belirtti.

PETROL VE DOĞAL GAZ CAYDIRDI

On yıllardır süren İran ile Batı'nın, nükleer müzakereler ile ilgili olarak yapılan pazarlıklarda ilk kez, geçici de olsa, bir anlaşma sağlandı. Bu durumun altında ise İran'ın petrol ve doğalgazını satamaması nedeniyle devlet politikasından cayması yatıyor.

AMBARGOLAR HAFİFLEYECEK

İran ile 6 büyük dünya gücünün (P5+1), ulaştığı anlaşma ile, İran nükleer programının önemli kısımlarını dondurmaya söz verirken, Batı da geçici olarak İran'a karşı koyduğu bazı ambargoları hafifletecek. Önümüzdeki 6 ay boyunca, İran'ın nükleer programının dondurulması, ve nükleer faaliyet tesislerinin geriye döndürülmesi için uğraşı verilecek.

EN ÇOK TÜRKİYE'NİN İŞİNE YARAYACAK

Vatan'dan İlhan Tanır'ın haberine göre de İran'ın bu konuda anlaşmaya varması en çok Türkiye'nin işine yarayacak. Atom bombasına giden yol kapanacak. İran'a ambargo kalkacak ve bankalarda bloke 3.6 milyar doları iade edilecek.Tüm bu adımlar İran'la ticareti yaptırımlara takılan Türkiye'yi de rahatlatacak.

İLK ŞART YAKIT ÇUBUĞU

Altı ay önce başlayan görüşmelerde, Tahran'ın uranyum zenginleştirme programını sınırlandırmayı kabul etmesi karşılığında, bu ülkeye Batılı devletler tarafından uygulanan yaptırımların hafifletilmesi öngörülüyor. İran ve 5+1 ülkelerinin üzerinde görüştüğü uzlaşma metninde ilk şart, Tahran elindeki yüzde 20 oranında zenginleştirilmiş uranyum stokunu, 'yakıt çubuğuna' çevirecek.

URANYUM ZENGİNLEŞTİMESİNE SINIR

Elindeki uranyumu yakıt çubuğuna çevirdikten sonra, artık uranyum zenginleştirme hakkı sınırlanacak olan İran'ın, en fazla yüzde 3.5 oranında zenginleştirme yapması isteniyor. Bu sayede Batı'nın korkusu olan Tahran'ın 'atom bombası üretme ihtimali' de ortadan kalkmış oluyor. Çünkü atom bombası üretimi için yüzde 90 oranında zenginleştirilmiş uranyum gerekiyor.

ANLAŞMAYA VARILAN MADDELER

Beyaz Saray'ın yayınladığı bildiriye göre, toplamda İran yaklaşık 7 milyar dolarlık bir mali ambargodan kurtulmuş olacak. Ve bu kolaylıklar önümüzdeki 6 ay için geçerli olacak. Eğer İran, verdiği sözleri yerine getirmezse, bu kolaylıklar da duracak.

Yapılan anlaşmanın maddeleri, Beyaz Saray tarafından açıklandı:

İran:

- %5 üzerindeki uranyum zenginleştirmesinin durduracak ve %5 üzerinde zenginleştirmeye yarayacak teknik bağlantıların ortadan kaldıracak.
- %20 zenginleştirmeye yakın uranyumunu etkisiz hale getirecek.
- Yeni santrifuj inşa etmeyi durduracak.
- Yeni uranyum zenginleştirme tesisleri inşa etmeyecek
- Arak reaktörünü inşa etmeyecek
- Arak reaktörü için yakıt üretimini ve reaktöre yönelik diğer faaliyetleri durduracak
- Uluslararası Atom Enerji Kurumu (IAEA) müfettişlerine Natanz ve Fordow reaktörlerine günlük denetleme imkanı verecek.
- IAEA müteffitişlerine santrifüj kurma tesislerine ulaşım imkanı verecek.
IAEA'ya İran tarafından verilen bu sözlerin doğrulanma adımları için İran ve P5+1 ortak Komisyon kuracak.

İran'ın verdiği bu sözlere karşılık P5+1 şu kolaylıkları sağlayacak:

- Önümüzdeki 6 ay boyunca nükleer programla ilgili yeni ambargolar getirilmeyecek.
- Altın ve diğer bazı değerli metaller, İran'ın oto sektörü ve petro-kimya endüstrisiyle ilgili olarak bazı ambargoların kaldırılması.
- İran havayolları ile ilgili bazı ambargoların kaldırılması.
- İran'ın petrollerinin alımı ile ilgili bazı kolaylıklar sağlayarak, şu anki azaltılmış seviyede devamının sürmesi.
- 400 milyon dolarlık devlet bursu yardım programının transferinin sağlanması.
- İnsani yardım transaksiyonlara kolaylık sağlanması.