Son İsrail-Suriye gerginliği hâlâ bilinmeyenlerle dolu

İsrail'in Suriye hava sahasını muhtemel bir savaştaki hedefleri belirlemek için ihlal ettiği kesin. Şam'ın hâlâ tepki vermemesiyse şaşırtıcı

 

MUHAMMED NACİ UMEYRA

Birçok gözlemci bölgede bir savaşın patlak vereceğini tahmin ediyor ve çoğunluğu da söz konusu savaşın, Suriye'yle İsrail arasında çıkacağı ve büyük ihtimalle Lübnan'a da uzanacağı düşüncesinde.
Bu savaşa dair çeşitli senaryolar var. Suriye ve İsrail 1974 savaşını sonlandıran anlaşmaya imza atarken dönemin ABD dışişleri bakanı Henry Kissinger, bunun iki taraf arasındaki son savaş olacağını ifade etmişti. Zira anlaşma bir 'yarı barış anlaşması'ydı ve coğrafya Suriyelilere ancak nükleer bombaya sahip oldukları zaman savaşı düşünme imkânı tanıyordu. Henüz nükleer tercihi düşünmeyen Suriye'nin, iddialara rağmen bu yönde çalıştığını doğrulayan kanıt da yok. Birçok uzman, Suriye'yle İsrail arasında kapsamlı bir savaş beklemiyor. Ancak, sınırlı bir savaşı, hava çatışmasını veya Suriye'ye yönelik gizemli İsrail operasyonu sonrası karşılıklı operasyonları uzak ihtimal görmüyorlar. İsrail'in son operasyonunun ne hedefi, ne de ketumluğunu koruması nedeniyle sonuçları biliniyor. Suriye'nin verdiği bilgilerse epey sınırlı ve medyatik amaçlar için verilmiş olabilir.
Suriye'nin külfetini bildiği bir savaşa girişmesi düşünülemez. Fakat sıkıntıda bırakılırsa ve İsrail'le ABD, Tahran-Şam koalisyonunu bozmak ve Şam'ın Amerikan politikalarına karşı siyasi direnişine sona vermek için tecrit dayatmaya çalışırsa savaşa başvurabilir.
Suriyeli yetkililer, İsrail'in kasıtlı kışkırtmalarına misilleme yapma noktasında sıkıntılı. Yetkililer misillemenin askeri olması gerekmediğini, ancak er ya da geç yapılacağını birkaç kez ifade etti.
İsrail'in Golan Tepeleri'ni hâlâ işgal altında tutması için gerekçe yok. Suriye işgalin sona erdirilmesini ve Golan'ın geri verilmesini talep ediyor. Topraklarını geri almak için dolaylı veya doğrudan müzakere yürütmeye çalışıyor. Fakat, İsrail'le ikili müzakerelere yeniden başlanacağına dair gösterge yok. Bu durum da Suriyeli yetkililerin karşılaştığı zorlukları yansıtıyor.
Suriye'nin son yıllarda silahlanma bakımından gelişmesi, İsrail'i Şam'ın yeni silahlarının menzilini öğrenmeye sevk ediyor. Belki de son İsrail operasyonunun amacı buydu ama Şam'ın tepkisi hâlâ açık değil. (Ürdün gazetesi Rey, 5 Ekim 2007)