Bu söze pek kulak asmamış olan insanoğlu, savaşlar ve siyasî rekabetlerle vücûda getirdiği tarihi boyunca sürekli olarak sınırlar çizmiştir. Üstelik bu sınırlar, neredeyse istisnâsız denecek oranda hep "yanlış" ve "haksız" bir şekilde olmuştur.

Bu sınırlar kimileyin coğrafî yapılar, dağlar ve nehirler esas alınarak çizilmiş, kimileyin de coğrafî etkenler göz önüne alınmadan yapılmıştır. Sadece kendilerine ait veya kendilerinin yaşadıkları yerlerin sınırlarını oluşturmakla yetinmeyen insanoğlu, başkalarına ait coğrafyaların sınırlarını bile, hem de masa başında ellerinde bastonla çizmekten çekinmemiştir.

İster coğrafî yapılar gözetilerek çizilmiş olsun, ister gözetilmeden, ister kendi yaşam alanlarını belirlerken olsun, ister başkalarına ait toprak parçalarını bölüp parçalarken olsun, anakaradan oldukça uzak olan bir ada üzerinde kurulu "ada devletleri" hariç, gezegenimiz üzerindeki tüm sınırların yanlış, hatalı ve adaletsiz bir şekilde çizildiğini söylersek, yanılmış olmayız.

Mutlaka savaşlar ve çatışmalar sonucunda ve bu savaşların galipleri tarafından çizilen bu sınırlar dâhilinde kalan ülkelerin iç siyâsetlerinde, sözkonusu "ulusal sınırlar" ( millî sınırlar ) kutsanıp dokunulmazlaştırılmış ve bu sınırlar ordularla koruma altına alınmıştır.

Her ülkenin, sınıra yakın bölgelerinde yaşayan insanların, vatandaşı oldukları ülkenin dilini değil, komşu oldukları ülkenin dilini konuştukları gerçeği, bu sınırların gerçekten "adaletsiz" bir şekilde çizildiğini, üzerinde sosyolojik ve etnolojik bir araştırma yapmaya gereksinim bırakmayacak şekilde alenî olarak gösteriyor zaten.

İnsanoğlu bu sınırları çizerken, çoğu ülkeleri ve coğrafyaları bölüp parçalamıştır. Bazı ülke ve coğrafyaları 2'ye ( Tirol, Bask, Lüksemburg, İrlanda, Makedonya, Trakya, Kıbrıs, Osetya, Azerbaycan, Belucistan, Sind, Pencâb, Moğolistan, Kore, Yeni Gine, Gine, Kongo, Kaliforniya, Altiplano, Patagonya,... ), bazı ülke ve coğrafyaları 3'e ( Frizya, Britanya, Bosna – Hersek, Keşmir,... ), bazı ülke ve coğrafyaları 4'e ( Laponya,... ), bazı ülke ve coğrafyaları 5'e ( Kürdistan,... ), bazı ülke ve coğrafyaları 6'ya ( Guyana,... ), bazı ülke ve coğrafyaları 7'ye ( Mağrîb,... ) bölmüştür.

Bırakın bir ülkenin veya coğrafyanın bölünüp parçalanmasını, uluslararası sınırlar çizilirken ve millî hududlar belirlenirken, kimi zaman öyle insâfsız ve vicdânsız bir şekilde davranılmış ki, bir yerleşim birimi ( köy, ilçe, şehir ) bile ortadan ikiye bölünmüş, yarısı bir ülkeye, yarısı da başka bir ülkeye verilmiş, o şehirde ve köyde yaşayan ve genelde akraba olan insanlar biribirlerinden kopartılmıştır.

FRANSA – ALMANYA SINIRINDA BİR KÖY

20 Mayıs Cumartesi günü, Fransa'da yaşayan akrabalarımın düzenlediği bir düğüne dâvetli olduğumdan, âîlece bu ülkeye gittim. Düğün, Lorraine ilinin, merkezi Metz olan Moselle ilçesinin Grosbliederstroff köyündeydi. O gece aynı ilçenin Valmont köyünde, akrabalarımda kaldıktan sonra, 21 Mayıs Pazar günü Almanya'ya geri döndük.

Düğünün olduğu Grosbliederstroff köyü, yukarıda anlattığım özelliklere sahip bir yerleşim birimi.

Köy, Fransızlar'ın "Sarre", Almanlar'ın ise "Saar" olarak adlandırdığı bir ırmağın iki yakasında kurulmuş olan bir köy.

Köyün ortasından geçen Sarre ( Saar ) Nehri, Fransa – Almanya sınırı olarak belirlendiğinden, köy ikiye bölünmüş, yarısı Fransa'ya, yarısı da Almanya'ya ait olmuştur.

Köyün Fransa tarafındaki yarısı "Büyük Bliederstroff" anlamında "Grosbliederstroff" adını taşıyor ve dediğimiz gibi, Lorraine ilinin Moselle ilçesine bağlıdır. Köyün Almanya tarafındaki yarısı ise "Küçük Blittersdorf" anlamında "Kleinblittersdorf" adını taşıyor ve Saarland eyâletinin başkenti Saarbrücken'e bağlıdır.

Akarsuyun iki yakasında yaşayan insanlar, belki de biribirlerinin akrabaları ve yakınları. Ancak farklı iki ülkenin vatandaşları durumundadırlar.

Hayatımda bu köye ilk kez uğramama rağmen, bu köyün benim için başka bir anlamı daha vardı. Bundan 7 yıl önce haftalık Selam gazetesinde yazdığım "CEYLANPINAR" isimli yazımda, henüz hiç görmemiş olduğum bu köyden bahsetmiştim. ( Yazdığınız bir yazıda sözünü ettiğiniz bir yerleşim yerini yıllar sonra bizzat gidip görünce, anlamlı oluyor elbette. )

Dünya üzerinde, bu şekilde ikiye bölünmüş yerleşim birimleri, köy veya şehirler ne yazık ki mevcuddur. Bunlar ikiye bölünürken iki metod izlenmiştir: Ortasından nehir akan yerleşimler, o nehir sınır kabul edilerek bölünmüş ( Grosbliederstroff gibi ), içinden herhangi bir ırmak akmayan yerleşimlerin ise ortasından dikenliteller geçirilmiştir ( Ceylanpınar gibi ).

Parçalanmış âîlelerin yaşadığı bu bölünmüş yerleşim birimlerini sizlerle biraz gezmek istiyorum. Önce Avrupa'daki bölünmüş yerleşimleri gezecek, sonra kendi ülkemize gideceğiz:

1 - AVRUPA'DAKİ BÖLÜNMÜŞ YERLEŞİMLER

LAUFENBURG

Almanya ( Deuschland ) ile İsviçre ( Schweiz / Suisse / Svizzera ) arasında ikiye bölünmüş bir yerleşim birimidir. Her iki ülkede de aynı isimle anılır. Köyün ortasından geçen Ren ( Rhein ) Nehri, Almanya – İsviçre sınırını çizer.

Köyün Almanya'daki tarafı, Baden – Württemberg eyâletinin Freiburg iline bağlı Waldshut – Thiengen ilçesinin bir köyü durumundadır ve Laufenburg ( Baden ) adıyla anılır.

Köyün İsviçre'deki tarafı ise Aargau kantonunun bir köyü durumundadır.

RHEINFELDEN

Almanya ile İsviçre arasında ikiye bölünmüş bir yerleşim birimidir. Ortasından geçen Ren Nehri, Almanya – İsviçre sınırını çizer.

Yerleşimin Almanya'daki tarafı, Baden – Württemberg eyâletinin Freiburg iline bağlı Lörrach ilçesinin bir köyüdür ve Rheinfelden ( Baden ) adını taşır.

Köyün İsviçre'deki tarafı ise Aargau kantonundadır.

BAD BELLINGEN

Almanya ile Fransa ( France ) arasında ikiye bölünmüş bir köydür. Köyün ortasından geçen Ren ( Rhein, Rhin ) Nehri, Almanya – Fransa sınırını çizer. Köyün ismi Almanca'dır ve Fransa tarafında da aynı isimle anılır.

Yerleşimin Almanya'daki tarafı, Baden – Württemberg eyâletinin Freiburg iline bağlı Lörrach ilçesinin köyüdür.

Fransa'daki tarafı ise, Alsace ilinin Haute – Rhin ilçesinin bir köyü durumundadır.

GROßROSSELN

Almanya ile Fransa arasında ikiye bölünmüştür. İsmi Almanca'dır ve Fransa'da da bu isimle anılır.

Fransa tarafındaki kesim, Lorraine ilinin Moselle ilçesine bağlı bir köydür.

Almanya tarafındaki kesim ise Saarland eyâletinin başkenti Saarbrücken'e bağlı bir köydür.

VEENENBRUGGE

Frizya coğrafyasındadır. Almanya ile Hollanda ( Nederland ) arasında ikiye bölünmüş bir köydür. İsmi Flamanca ( Felemengce ) olan köy, her iki ülkede de aynı isimle anılır. Arada herhangi bir akarsu yoktur.

Almanya tarafındaki kesim, Aşağı Saksonya ( Niedersachsen ) eyâletinin Weser – Ems iline bağlı Nordhorn ilçesinin bir köyüdür.

Hollanda tarafındaki kesim ise, Over – IJssel ilinin Hardenberg ilçesinin köyüdür.

GUBEN / GUBIN

Almanya ile Polonya ( Polska ) arasında ikiye bölünmüş olan bir şehirdir. Şehrin büyük bir kesimi Almanya'ya aittir ve "Guben" adını taşır. Çok küçük bir kesimi ise Polonya'ya aittir ve "Gubin" ismini taşır. Şehri bölen Neiße ( Nysa ) Nehri, Almanya – Polonya sınırını çizer.

Almanya tarafındaki kesim, Brandenburg eyâletinin Spree – Neiße ( Forst ) ilçesine bağlı bir nâhiye durumundadır.

Polonya tarafındaki kesim ise, Zielena Góra voyvodalığına bağlı bir köy durumundadır.

GÖRLITZ / ZGORZELEC

Almanya ile Polonya arasında ikiye bölünmüş olan bir şehirdir. Şehrin üçte ikisi Almanya'ya, üçte biri ise Polonya'ya aittir. Şehrin ortasından, Almanya – Polonya sınırını çizen Neiße ( Nysa ) Nehri geçiyor. Almanya'daki kesim "Görlitz", Polonya'daki kesim ise "Zgorzelec" adını taşır.

Almanya tarafındaki kesim ( Görlitz ), Saksonya ( Sachsen ) eyâletinin başkenti Dresden'e bağlı bir ilçe durumundadır.

Polonya tarafındaki kesim ( Zgorzelec ) ise, Jelenia Góra voyvodalığının bir ilçesi durumundadır.

Almanya ile Polonya, 1945 yılında şehri ikiye böldüler.

GORÍZIA / NOVA GORICA

İtalya ( Italia ) ile Slovenya ( Slowenija ) arasında ikiye bölünmüş bir şehirdir. Şehrin sadece bir semti, "Yeni Gorica" anlamında "Nova Gorica" adıyla Slovenya'ya ait iken, geri kalanın bütünü "Gorízia" adıyla İtalya'ya aittir.

İtalya tarafındaki kesim ( Gorízia ), Friuli – Venezia Giulia eyâletinin bir vilâyeti durumundadır.

Slovenya tarafındaki kesim ( Nova Gorica ) ise, bir vilâyet durumundadır.

MERNA / MIREN

İtalya ile Slovenya arasında ikiye bölünmüş bir köydür.Köyün İtalya'daki kesimi "Merna", Slovenya'daki kesimi ise "Miren" adını taşır.

İtalya daki kesim ( Merna ), Friuli – Venezia Giulia eyâletinin Gorízia iline bağlı bir köydür.

Slovenya'daki kesim ( Miren ) ise, Nova Gorica ilinin bir köyü durumundadır.

KARESUANDO / KAARESUVANTO

Laponya coğrafyasındadır. İsveç ( Sverige ) ile Finlandiya ( Soumi ) arasında ikiye bölünmüş bir köydür. Köyün ortasından geçen Könkamäälven ( Könkämäeno ) Nehri, İsveç – Finlandiya sınırını çizer. Köyün İsveç tarafındaki kesimi "Karesuando", Finlandiya tarafındaki kesimi ise "Kaaresuvanto" adını taşır.

İsveç tarafındaki kesim ( Karesuando ), Norrbotten ilinin Kiruma ilçesine bağlı bir köydür.

Finlandiya tarafındaki kesim ( Kaaresuvanto ) ise, Rovaniemi ilinin bir köyüdür.

VALGA / VALKA

Estonya ( Eesti ) ile Letonya ( Laeti ) arasında ikiye bölünmüş bir yerleşim birimidir. Estonya tarafındaki kesim "Valga", Letonya tarafındaki kesim ise "Valka" adını taşır.

Estonya tarafındaki kesim ( Valga ), bir il merkezi durumundadır.

Letonya tarafındaki kesim ( Valka ) ise, Strenči iline bağlı bir ilçedir.

CIZSAYN / ČESKÝ T̊IN

Polonya ile Çekistan ( Česka ) arasında ikiye bölünmüş bir yerleşim birimidir. Polonya tarafındaki "Cizsayn", Çek tarafındaki ise "Český Těšin" adını taşır.

Polonya tarafındaki kesim ( Cizsayn ), Bielsko – Biała voyvodalığının bir köyüdür.

Çek tarafındaki kesim ( Český Těšin ) ise, Ostrava ilinin bir köyü durumundadır.

KOMÁRNO / KOMÁROM

Slovakya ( Slovenska ) ile Macaristan ( Magyarköszág ) arasında ikiye bölünmüş bir yerleşim birimidir. Ortadan geçen Tuna ( Dunaj / Duna ) Nehri, Slovakya – Macaristan sınırını çiziyor. Slovakya'daki kesim "Komárno", Macaristan'daki kesim ise "Komárom" adını taşır.

Slovakya tarafındaki kesim ( Komárno ), başkent Bratislava'nın bir köyü durumundadır.

Macaristan tarafındaki kesim ( Komárom ) ise, Komárom – Esztergom ( Komarom – Estergon ) ilinin Tatabánya ilçesine bağlı bir köy durumundadır.

ŠTÚROVO / ESZTERGOM

Slovakya ile Macaristan arasında ikiye bölünmüş bir kenttir. Ortadan geçen Tuna Nehri, Slovakya – Macaristan sınırını çiziyor. Slovakya'daki kesim "Štúrovo", Macaristan'daki kesim ise "Esztergom" adıyla anılır.

Slovakyaıdaki kesim ( Štúrovo ), Nitra ilinin bir köyü durumundadır.

Macaristan tarafındaki kesim ( Esztergom ) ise, Komárom – Esztergom ilinin bir köyüdür. Burası, Osmanlı tarihinde "Estergon" olarak geçer, ünlü Estergon Kalesi buradadır.

LEFKOŞE / LEFKOSİA

Kıbrıs Adası'nın başkentidir. Türkiye ile Yunanistan ( Ελλάς ) arasında paylaşılmıştır. Şehrin ortasındaki "Yeşil Hat", şehirle birlikte adayı da ikiye böler.

2 – ÜLKEMİZDEKİ BÖLÜNMÜŞ YERLEŞİMLER

TIRBÉ SPÎYÉ ( ŞENYURT / DERBESİYE )

Kürdistan coğrafyasındadır. Türkiye ile Suriye arasında ikiye bölünmüş bir yerleşim birimidir.

Yerleşimin Kürtçe olan gerçek ( orijinal ) adı "Tırbê Spîyê" olmasına karşın, Türkiye tarafındaki kesim "Şenyurt", Suriye tarafındaki kesim ise "Derbesiye" adını taşır.

Türkiye tarafındaki kesim ( Şenyurt ), Mardin ( Mêrdîn ) ilinin Kızıltepe ( Koser ) ilçesine bağlı bir nâhiye durumundadır.

Suriye tarafındaki kesim ( Derbesiye ) ise, Xaseçe iline bağlı Qamîşlo ilçesinin bir köyü durumundadır.

SERÉ KANÎ ( CEYLANPINAR / RAS'EL- AYN )

Kürdistan coğrafyasındadır. Türkiye ile Suriye arasında ikiye bölünmüş bir şehirdir.

Şehrin Kürtçe olan gerçek adı "Serê Kanî" olup, "pınarbaşı" demektir. Türkiye tarafındaki kesim "Ceylanpınar", Suriye tarafındaki kesim ise "Ras'el- Ayn" adını taşır. "Ras'el- Ayn", Arapça'da aynı anlama, "pınarbaşı" anlamına gelir. Yani Türkiye tarafı, şehrin gerçek adını atıp buraya uyduruk bir isim takmışken, Suriye tarafı şehrin adını sadece Arapçalaştırmakla yetinmiş.

1993 Mart'ında Ceylanpınar'dayken şâhid olduğum olay şuydu: Ceylanpınarlılar, her iki kesimi biribirinden ayırt edebilmek için, şehrin Suriye tarafındaki kesimini "pınaraltı" anlamında "Bınê Kanî" adıyla ifâde ediyorlardı.

Türkiye tarafındaki kesim ( Ceylanpınar ), Şanlıurfa ( Rîha ) ilinin bir ilçesi durumundadır.

Suriye tarafındaki kesim ( Ras'el- Ayn ) ise, Xaseçe ilinin bir ilçesi durumundadır.

İlçeyi ikiye bölen dikenliteller, akrabayı akrabadan ayırır.

KANÎYA ĞEZALAN ( AKÇAKALE / TELL EL- ABYAD )

Kürdistan coğrafyasındadır. Türkiye ile Suriye arasında ikiye bölünmüş bir şehirdir.

Şehrin Kürtçe olan gerçek adı "Kanîya Ğezalan" olup, "ceylanlar çeşmesi" anlamına gelir. Türkiye tarafındaki kesim "Akçakale", Suriye tarafındaki kesim ise "Tell El- Abyad" adını taşır. Her iki isim de aynı mânâya gelmektedir.

Türkiye tarafındaki kesim ( Akçakale ), Şanlıurfa ( Rîha ) ilinin bir ilçesi durumundadır.

Suriye tarafındaki kesim ( Tell El- Abyad ) ise, Xaseçe ilinin bir ilçesi durumundadır.

MÛRŞÎDPINAR / EYN'EL- EREB

Kürdistan coğrafyasındadır. Türkiye ile Suriye arasında ikiye bölünmüş bir yerleşim birimidir. Türkiye tarafındaki kesim "Mürşitpınar", Suriye tarafındaki kesim ise "Arap pınarı" anlamında "Eyn'el- Ereb" adını taşır.

Türkiye tarafındaki kesim ( Mürşitpınar ), Şanlıurfa ( Rîha ) ilinin Süruç ( Pîrsus ) ilçesinin bir nâhiyesi durumundadır.

Suriye tarafındaki kesim ( Eyn'el- Ereb ) ise, Rakka ilinin bir bir köyü durumundadır.

"PASAPORTA ALIŞMAMIŞ İÇİMİZ"

Bahsettiğimiz bu yerleşim birimlerinde, akraba olan insanlar biribirlerinden "dikenliteller" ile ayrılmışlardır. İnsanların, amca veya dayı çocuklarının evleriyle kendi evleri arasında 100 – 200 m'lik bir mesâfe olmasına karşılık, biribirlerine misâfir olamazlar, biribirlerini ziyâret edemezler. Çünkü farklı ülkelerin vatandaşlarıdırlar.

Oturduğunuz köy veya ilçenin bir gün ansızın bir takım güçler tarafından dikenliteller ile ikiye bölündüğünü ve bazı akraba ve arkadaşlarınızın bu dikenlitellerin öte tarafında kaldıklarını, artık onlarla "pasaport" veya "vize" olmadan görüşmenizin imkânsız olduğunu bir an olsun tasavvur etmenizi salık veririm. Çok acı, değil mi?

Ahmed Arif, bu durumu bir şiirinde şöyle anlatır:



"Karşı yaka köyleriyle

komşuyuz,

kız alıp vermişiz yüzyıllar boyu,

biribirine karışır tavuklarımız,

bilmezlikten değil

fukaralıktan,

pasaporta alışmamış içimiz,

gayrı eşkiyaya çıkar adımız,

gayrı kaçakçıya

hayına."

[email protected]