Orta Asya'da Amerika'nın etkisine alternatif olarak yükselen Şanghay İşbirliği Örgütü, askerî tatbikatla gövde gösterisi yapıyor. Rusya, Çin, Kırgızistan, Kazakistan, Özbekistan ve Tacikistan'ın üyesi olduğu ŞİÖ'ye bağlı birlikler "Barış Misyonu 2007" adı verilen son yılların en kapsamlı askerî tatbikatına dün başladı. 16 Ağustos'ta yapılacak ŞİÖ liderler toplantısı öncesi gerçekleştirilen tatbikat, Amerika'ya karşı gövde gösterisi olarak yorumlanıyor.


'Barış Misyonu-2007' tatbikatı, üç önemli tehdit olarak görülen terörizm, bölücülük ve aşırı uç akımlara karşı yapılıyor. Rus ve Çin, tatbikata önemli katılım gerçekleştiriyor.

Üye ülke genelkurmay başkanlarının katılımıyla Çin'in Müslüman Uygurların yaşadığı Sincan bölgesinde başlayan tatbikat, 11-17 Ağustos tarihleri arasında ise Rusya'nın Kazakistan sınırına yakın Çelyabinsk bölgesinde devam edecek. Tatbikata, çoğu Rusya ve Çin'den olmak üzere yaklaşık 6 bin asker, 500'e yakın askerî muharebe aracı, 100'e yakın askerî uçak ve helikopter katılıyor. Özbekistan, Kazakistan, Kırgızistan ve Tacikistan'dan da askerî birliklerin yer aldığı tatbikata Rusya'dan 2 bin, Çin'den ise bin 600 asker iştirak ediyor. 'Terörle mücadele' amaçlı askerî tatbikatta havadan asker indirme, keşif, kuşatma, düşman ordusunun takviye birliklerine darbe gibi sahneler canlandırılacak.

Örgüt, tatbikatın herhangi bir üçüncü ülke ve tarafı hedef almadığı mesajı veriyor. Örgüt kapsamında bugüne kadar düzenlenen ikili ve çok taraflı terörle mücadele ortak tatbikatları sayesinde üyelerini silahlı kuvvetlerinin yeni tehditlerin üstesinden ortaklaşa gelme yetkinliğinin artırıldığı, eğitim düzeyinin yükseltildiği, uyumun pekiştiği değerlendirmeleri yapılıyor. Siyasî gözlemciler ise tatbikatı 'ŞİÖ'nün Amerika'ya alternatif güç gösterisi' olarak yorumluyor. Rusya'nın ŞİÖ ile özellikle askerî alanda NATO'ya alternatif bir güç teşkil etme peşinde olduğu, teşkilatın diğer güçlü üyesi Çin'in ise örgütü daha çok ekonomik amaçlı gördüğü ifade ediliyor. Rusya'nın son dönemlerde ABD ile gergin bir hava yaşayan İran'ı da örgüt bünyesine çekerek teşkilatı daha da NATO karşıtı bir örgüt haline getirmeye çalıştığı iddia ediliyor .

ŞİÖ, Temmuz 2005'teki zirvesinde ABD'ye bölgedeki üslerini boşaltması çağrısında bulunmuş, Özbekistan'ın bu yöndeki girişimi sonrası Washington, Afganistan operasyonu sırasında yerleştiği Hanabad Üssü'nden Kasım 2005'te çekilmişti. Kırgızistan da topraklarındaki Amerika üssü Gansi'nin boşaltılması için tarih belirleme çabası içinde. Buna karşın Ermenistan, Tacikistan ve Kırgızistan'da askerî üsleri bulunan Rusya, Taşkent ile askerî uçaklarının Özbekistan'daki Navoi Askerî Üssü'nü kullanması konusunda anlaşma imzalamıştı. Uzmanlar, bu anlaşmayı Moskova'nın bölgedeki askerî varlıklarını genişletme çabasının bir adımı olarak yorumlamıştı.

Liderler Bişkek'te buluşacak

Tatbikat devam ederken Şanghay İşbirliği Örgütü liderleri 16 Ağustos'ta Kırgızistan'ın başkenti Bişkek'te bir araya gelecek. Üye ülkelerin dışişleri bakanları geçtiğimiz ay Bişkek'te toplanarak zirveye hazırlık yapmışlardı. ŞİÖ Bişkek zirvesine onur konuğu olarak, Türkmenistan ve Afganistan liderleri ile BM Genel Sekreteri Ban Ki-moon'un da katılması bekleniyor. Çin ve Rusya'nın öncülüğünde 1996'da bölgesel güvenlik ve işbirliği amacıyla kurulan ŞİÖ'ye ilk olarak Kazakistan, Tacikistan ve Kırgızistan üye oldu. Bu nedenle Şanghay Beşlisi olarak kurulan örgüte 2001'de Özbekistan'ın da dahil edilmesiyle 'Şanghay İşbirliği Örgütü' ismi verildi. İran, Hindistan, Moğolistan ve Pakistan, ŞİÖ'yegözlemci statüsünde katılıyor.