ABD"deki Yahudi Gücü (1)

Giriş

"Amerika"daki Yahudi gücü" özellikle Orta Doğu ülkelerinde, bölge ile ilgili Amerikan kararlarının izahı noktasında çok kullanılan tanıdık bir kavramdır.

Bu kavram, Amerikan dış politikasının oluşturulmasında Yahudilerin siyâsî nüfuzunu açıklamaya dönük olmak üzere, dünyanın başka birçok bölgesinde de kullanılmaktadır. Gerek bu kavram gerekse bundan türeyen "Yahudi lobisi" kavramı, çoğunlukla bazen masonluğu ve benzer bazı örgütleri çağrıştıran bir gizemlilik halesiyle kaplanmış bir hâlde bulunmaktadır.

Adına Amerikan siyasî karar süreci denen karmaşık olguyu tanımayı, Amerikan uygulamalarının sebebini anlama noktasında bir gereklilik olarak kabul ediyorsak ve onu etkilemek için çalışmayı gerekli görüyorsak; Amerika"daki Yahudi gücünün oluşum sebeplerini, etkenlerini ve nasıl çalıştığını anlamayı, özellikle Orta Doğu ile ilgili meselelerde Amerikan dış politikasını anlamanın ve bu çerçevedeki sır perdesini aralamanın gereklerinden biri olarak kabul etmeliyiz.

Bununla birlikte tek başlına "Yahudi gücü ya da lobisi" kavramı, İsrail çıkarlarını sağlama hedefi doğrultusunda Washington"daki siyâsî kararları doğrudan ya da dolaylı olarak etkileyen şeylerin tümünü açıklıyor değildir.

Resmen kayıtlı olan ve Amerikan hâkim gücünün İsrail"le ilgili meselelerdeki kararlarını etkilemeyi kendine görev edindiğini açıkça ortaya koyan birkaç güçlü baskı grubu (lobi), Amerika"da benzer hedefler peşindeki geniş etkin kesimin sadece bir kısmını oluşturmaktadır.

Bununla birlikte Amerikalı Yahudilerin sahip olduğu ve gösterdikleri faaliyetler açısından kendilerinden doğrudan "lobi" olarak söz edilemeyecek birçok güçlü dernekleri ve örgütleri de vardır. Bu örgütlerin büyük bir bölümü, sadece Yahudilerin geniş kesimlerle ilgili işlerdeki eylem birlikteliğini korumak; bu cümleden onları yerel, bölgesel ve federal siyasî faaliyetlere teşvik etmek ve Yahudilerin çıkarları ile ilgili noktalarda yayın ve iletişlim alanlarında işbirliği yapmak konularında çalışmaktadır.

Muhtemelen sayıca Yahudilerden az olmamalarına rağmen, Amerika"daki Müslümanların büyük bir çoğunluğunun, sosyal ve kültürel faaliyetlerdeki tecrübesizliklerini, düzenli siyâsî ve kültürel faaliyetlere ve örgütlere değer vermeme özelliklerini, daha önce bulundukları ülkelerden Amerika"ya kendileriyle beraber taşıdıklarını görmekteyiz.

Bu siyâsî tavırsızlığa, bir de derin ayrılıkları ve başka birtakım sorunları eklediğimizde, Amerikan toplumunda infialden, siyâsî pazarlıklarda oyuna dâhil edilmemekten ve asla da edilemeyecek olmaktan başka bir sonucun çıkmadığını görmekteyiz.

Elbette Yahudilerin Amerika"daki gücü, sadece Yahudilerin etkinlikleriyle sınırlı değildir. Amerika"da, üyeleri Yahudi olmamakla birlikte İsrail çıkarlarını Yahudilerden çok daha şazla koruyan başka gruplar da bulunmaktadır. Bu noktada sağcı Hıristiyanlarla (fundamentalist Hıristiyanlar ya da Siyonist Hıristiyanlar diye de şöhret yapmışlardır.) Yeni Muhafazakârlar da zikredilmeye değerdir.



"Amerika"daki Yahudi gücü" şeklindeki avamî tasavvurla, bu konuda nesnel ve gerçekçi incelemeler sonucunda elde edilen birikim arasında kesinlikle bir ayrıma gitmek gerekmektedir.



Birinci tasavvur kadercidir. Bu tasavvur, egemen şartları nazarı dikkate alarak, bilinmeyen aktörlerin sınırsız gücünden kaynaklanan "meçhul" ve "esrarengiz" bu güç karşısında ümitsizliği ve teslimiyeti öğütler. Böylece fiilen tam da bu lobilerin istediği davranış biçimine uygun bir zemin oluşturur. İkinci olarak söylenen birikim ise, Amerika"daki Yahudilerin sahip oldukları nesnel gücü, gerçekçi bir şekilde tanımaya çalışır. Şüphesiz ancak böylesine gerçekçi bir tanıma, Amerika"daki Yahudilerin gücü karşısında etkin bir karşı koyuşlun yollarını gösterebilir.



Bu makale, birinci tasavvurdan uzak durarak, ikinci yolda adım atmaya dönük olarak hazırlanmıştır.[1]



Bu yazıda öncelikle, Amerika"daki nesnel Yahudi gücünü tanımanın gerekliliği kısaca anlatılacaktır. Daha sonra Amerikan siyasetinin oluşumundaki Yahudi nüfuzuna ve bunun geçmişline işaret edilerek, böylesi bir nüfuzun nasıl ve hangi araçlarla kazanılmış olduğu incelenecektir. Sonuç bölümünde de, Amerika"daki Müslümanların ve Arapların kendi menfaatlerini yürütmeye dönük faaliyetlerine değinilecektir.



Konunun önemi



Amerikan dış politikasının, dünyanın çeşitli bölgelerindeki önemli, bazen de tayin edici etkisi inkâr edilemez. Büyüyen Amerikan ekonomisi ve Amerikan askerî gücü, bu ülkeye uluslararası ilişkilerde benzeri görülmemiş bir etkinlik imkânı kazandırmıştır. O kadar ki, dünyanın herhangi bir bölgesindeki dikkate değer herhangi bir değişlim, Amerikan politikalarının tayin edici etkisinden uzak kalamamaktadır.



Gerek Amerikalılar, gerekse başka milletlere mensup uzmanlar, ABD"nin dünyanın tek süper gücü olduğu konusunda hemfikirdirler. Fakat hemfikir olunan konu, sadece bundan ibaret değildir. Amerika, ekonomiden askerî güce, diplomasiden kültürel belirleyiciliğe kadar her alanda kendisini en yakından takip eden birçok ülkeyi çok çok geride bırakmıştır.



Paul Kennedy, on yıldan şazla bir zaman önce Büyük Güçlerin Yükselişli ve Çöküşlü adlı kitabında, 500 yıl öncesindeki dünyanı n büyük güçlerinin değişlim seyrini incelemiş, ABD"nin ekonomik ve askerî gücünün sonraki aşlaması konusunda olumsuz görüş belirtmişti. 1990"lı yıllarda ise Amerikan ekonomisinin benzeri görülmedik bir şekilde gelişmekte olduğuna dair bir makale yazmış ve Amerikan gücünden "mevcut tek süper güç" olarak söz etmiştir. Kennedy"ye göre: "Şimdi güçler arasındaki [ABD ve diğer dünya güçleri arasındaki] şark, tarihin hiçbir döneminde olmadığı kadar şazla açılmıştır."



Kennedy"nin belirttiğine göre, Amerika"da yeni malî yılda askerî bütçede sadece arttırılması önerilen 48 milyar dolarlık rakam, İtalya"nın tüm askerî bütçesinden iki kat ve İngiltere"nin tüm askerî bütçesinden ise (32 milyar dolar) üçte bir oranında daha büyüktür (Hâlbuki İngiltere, nitelik açısından dünyanın ikinci önemli askerî gücüdür).



Kennedy"ye göre, böylesine devasa bir bütçenin sadece askerî harcamalara ayrılmasını mümkün kılan tek şey, Amerikan ekonomisinin gücüdür. Kennedy, Büyük Güçlerin Yükselişli ve Çöküşü adlı kitabında, 1980"li yılların sonundaki ABD"yi; gayri safi yurt içi üretimi, dünyadaki tüm üretimin yüzde 22"sine denk olduğu için tükenmekte olan bir güç olarak nitelemişti. Son makalesinde ise, ABD"nin gayri safi yurt içi hâsılasının tüm dünyanınkinin aşağı yukarı yüzde 30"u olduğunu belirtmekte ve bu devasa askerî bütçenin, Amerikan gayri safi yurt içi hâsılasının yüzde 3,2"sine ulaşmamasından dolayı rahatlıkla tahammül edilebilir[2] olduğunu ifade etmektedir.



Böylesi bir gücün liderliği taraşından alınacak kararların, uluslararası ve bölgesel değişimlerde tayin edici etkiler yaratacağından hiç kuşku duyulmamalıdır. Şüphesiz Amerikan ekonomik ve askerî gücü, Amerikan dış politikasında uygun bir tercüman bulmuş ve bu da onun etkinliğini ve işlevselliğini arttırmıştır. Bu yüzden Amerika"nın uluslararası tavırları ve bu tavırların nasıl oluştuğu son derece önemlidir. Amerikan dış politikasının esaslarının belirlenmesinde yardımcı olan her şey, küçük bile olsa etkili olduğu için son derece büyük bir öneme sahiptir.



Amerikan hükümetinin dış politika ile ilgili konularda karar alma sürecinin niteliğine ve sınırlı bir süre için karar verici organların başkanlığında yer alan şahısların güçlerinin sınırlılığına dair nesnel ve gerçekçi bir bilgi kazanmanın zarureti ortadadır.



Bilgisizlik, eksik bilgi, tahmine, zanna, ön yargıya, mesnetsiz varsayımlara dayalı yaklaşımlar, ülkelerin ulusal çıkarları için vahim zararlara sebep olabilir.



Bu genel esaslar çerçevesinde, Yahudilerin Amerika"daki nüfuzları ve oynadıkları rol, ancak gerçekçi bir şekilde incelenip nesnel veriler halinde ortaya konarak anlaşılabilecektir. Bu noktada hedef, İsrail yanlısı lobilerin Amerika"daki karar alma süreci üzerinde nasıl ve ne ölçüde etkili oldukları konusunda ön yargıdan uzak, nesnel ve titiz bilgiler kazanmak olmalıdır.Paul



Açıktır ki, ciddi bir şekilde kendi ulusal çıkarlarının peşlinde olan devletler, Amerika"daki karar alma sürecinin nasıl gerçekleştiğini anlamaya olağanüstü bir önem vermekle kalmıyorlar; bu anlamayı, bu süreci etkilemenin bir ön adımı olarak da değerlendiriyorlar.



Bu yüzden geçtiğimiz on yıllar boyunca, dış politika alanında mevcut Amerikan yasalarının[3] tanıdığı serbestlik sayesinde şekillenmiş olan ve çoğunlukla millî ve dinî telkinlere dayalı baskı grupları (lobiler), kendi görüşleri doğrultusunda Amerikan dış politikasında son derece önemli bir rol oynadılar.



Amerikalı Almanlar, Amerikalı İrlandalılar, Amerikalı Kübalılar vs. gibi gruplar, bu noktada dikkate değerdir. Resmî Amerikalı Yahudi lobisi de esasen bu çerçevede ele alınmalıdır.



Bu doğrultuda gerek büyük, gerekse orta halli tüm dünya ülkeleri, Washington"da şarklı derecelerde nüfuz grupları oluşturmakta ya da bu grupları desteklemektedir. Bu gruplar, kamuoyunu ve hükümeti, çeşitli şekillerde etkilemek için yoğun bir şekilde çalışmaktadır.



Amerika"daki Yahudilerin Rolü ve İsrail Karşısında Amerikan Devlet Politikası



Amerikan Başkanı George W. Bush"un Cumhuriyetçi Parti"deki 24 Haziran 2002 tarihli konuşmasını, bir Amerikan başkanının yaptığı sadece en İsrail yanlısı konuşma değil, temsilciliğini Ariel Şaron"un yaptığı en İsrail sağı yanlısı konuşma olarak değerlendirmek mümkündür. Bu noktada asıl şaşırtıcı olan, böylesi bir tutumun Cumhuriyetçi bir hükümet taraşından sergilenmiş olmasıdır. Zira Cumhuriyetçiler, Demokratlara oranla çok daha az İsrail yanlısı idi ve sürekli olarak Araplarla da normal ilişkiler kurmaya çalışırlardı.



Bush, İsrail"in Batı Şeria"ya yönelik saldırısının ilk günlerine denk gelen 4 Nisan 2002 tarihli önceki konuşmasında, açıkça "İsrail"in Batı Şeria"dan çekilmeyi başlatmasını" istemişti. Kendisi, yaklaşık olarak bir hafta sonra da bu isteğini ikinci kez çok daha vurgulu bir şekilde ifade etmişti. Fakat İsrail yanlısı lobiyle onların Amerika"daki destekçilerinin seferber olması üzerine, bir kenarda durup İsrail"in işgal altındaki topraklarda gerçekleştirdiği operasyonları izlemeğe mecbur olmuştu. Bush"un, Şaron"u işgal altındaki topraklardan çıkarma konusundaki güçsüzlüğü, Powel"ın 2002 Nisan"ında, İsrail"in işgal altındaki topraklardaki saldırılarını sürdürdüğü bir sırada bölgeye yaptığı neticesiz ziyaret ve son olarak da Bush"un 24 Haziran"daki konuşması, Amerika ile İsrail"i birbirine bağlayan stratejik, siyasî, kültürel ve dinî bağların gücünü göstermektedir.



Bu; kongre, kamuoyu, seçimler ve seçim yatırımları gibi hususlar düşünüldüğünde Amerikan ulusal çıkarlarına aykırı dahi olsa, Amerikan politikacıları açısından İsrail etkisinden uzak kalmanın oldukça zor olduğunu göstermektedir. O kadar ki, hatta bir başkan bile kendinin ve partisinin siyasî konumunu ve itibarını korumakla, ilan edilen politikalardan taviz vermek arasında tercihe zorlanmaktadır. Nitekim Amerika, İsrail"in yaptıkları yüzünden birçok ülke taraşından eleştirilmekte ve kınanmaktadır.



George Bush"un 24 Haziran"daki konuşması, 4 Nisan"dan beri yaptığı konuşmalar içerisindeki en olumsuz konuşmaydı. Hâlbuki o, 4 Nisan"da açıkça "Bir Filistin devleti kurulması hedefini" desteklemiş ve İsrail ile kurulacak Filistin devletinin bir arada yaşamasını bir çözüm yolu olarak ortaya koymuştu. Daha sonraki konuşmasında, "Filistinliler demokrasiyi kabul etmeleri, yolsuzlukla mücadele etmeleri ve terörü şiddetle reddetmeleri durumunda, Amerika"nın geçici bir Filistin devleti kurulmasına yönelik desteğini bekleyebilir" dedi.



Bush, 24 Haziran"daki konuşmasında barışın gerçekleşmesinin "yeni ve farklı bir Filistin liderliğine" bağlı olduğunu söyledi ve Amerika"nın, kurulacak bir Filistin devletine olan desteğinin, Filistin halkının "yeni bir liderliğe ve yeni kurumlara sahip olmasına ve komşularına karşı yeni güvenlik tedbirleri almasına" bağlı olduğunu söyledi. Ayrıca "Bugün Filistin liderleri, terörizme karşı çıkmıyorlar, tersine onu destekliyorlar" dedi.



Bush, Colin Powell ve Rumsşeld"i de yanına alarak Beyaz Saray"da yaptığı bu konuşmasında, daha önceki konuşmasının aksine, İsrail"in Batı Şeria"dan çekilmesine yönelik olarak hiçbir şey söylemedi. Hâlbuki bu konuşmanın yapıldığı sırada bu bölgedeki yedi büyük şehir, İsrail"in çeşitli derecelerdeki işgali altında bulunuyordu.



Bush, İsrail"in Eylül 2000 öncesi (intifadanın başlamasından önceki) duruma dönmesinin güvenlik konusunda sağlanacak ilerlemelere bağlı olduğunu ifâde etti ve şunları söyledi: "İsrail vatandaşlarının öldürülmesi durumunda İsrail kendisini savunmaya devam edecektir."[4]



Bush"un 24 Haziran 2002"de söyledikleri, Likud Partisi tavrının bir Amerikan başkanı taraşından kabul edilmesi demekti ki, böylesi bir şey daha önce hiç gerçekleşmemişti. Bundan daha da önemlisi, böylesi bir tutumun cumhuriyetçi bir hükümet taraşından sergilenmiş olmasıdır. Bu durum yaşlanmakta olan değişlimin önemini çok daha şazla arttırmıştır.



Carter ve Reagan dönemlerinde, ABD"nin İsrail Büyükelçiliği görevini yürüten Sam Lewis"in deyimiyle, Bush"un bu açıklamaları, "Bir ABD başkanının, İsrail sağının barışlın sağlanması için atılması gereken ön adım konusundaki yorumunu neredeyse tamamen kabul ettiği anlamında kesin bir hüküm içeriyordu. Ayrıca bu açıklama, Bush"un terörizmle mücadele konusunda hangi önceliğe inandığını da göstermektedir."



Bu konuşma Bush"un, "Bizim dışımızdakiler, terörizmle mücadelemizde ya bizden, ya da teröristlerden yanadırlar" sloganıyla tam bir uyum içerisindedir. Bununla Orta Doğu şartlarında "Filistin liderliği" teröristlerden yana bir konuma yerleştirilmektedir. Bu ise Şaron hükümetinin uzun zamandan beri propaganda etmekte olduğu şeydir.[5]



Bu konuşmadan sonra birçok kişi, Bush"un bu sözlerinin Orta Doğu gerçeklerine dayalı olmadığını; bunun Amerikan iç politikasını göz önünde bulundurarak yapılmış bir konuşma olduğunu fark etmiştir. Sadece Yahudi lobisi ve Amerika"daki Yahudi seçmenler değil, Bush"u iktidara getiren koalisyonun önemli bir kısmını oluşturan sağcı Hıristiyanlar ve "Yeni Muhâşazakârlar" da bu konuşmanın en önemli hedef kitlesiydi. ABD"de yapılan bir kamuoyu araştırması, Filistinlileri destekleyenlerin oranını yüzde 15"ten az gösterirken, Amerika"daki siyasî aktivistlerin dikkate değer bir kısmının İsrail yanlısı olduğu bilinmektedir.



Amerikan ölçütlerine göre işlerini yürütmeyi ve yeniden seçilmeyi düşünen bir ABD başkanının, kendi çıkarına olan bir yolu tercih edecek olması doğaldır. Nitekim çoğu kimse baba Bush"un 1992"de işgal altındaki topraklarda yeni Yahudi yerleşim merkezleri kurmaya çalışan sağcı İsrail hükümetiyle ters düşmesinin, onun seçim yenilgisi almasında çok etkili olduğunu düşünmektedir.



Sonraki bölümlerde göreceğimiz üzere, Yahudi lobisi ve özellikle de İsrail"in Yahudi olmayan taraftarları, Bush"un yukarı da söz konusu edilen iki konuşması arasındaki üslup şarkında çok etkili olmuştur. İsrail yanlısı lobilerin, ABD Kongresi üzerindeki nüfuzunun, onların yürütme gücü üzerindeki nüfuzlarından çok daha şazla olduğu konusuna ilişkin ileride daha açıklayıcı bilgiler verilecektir.



Geçmiş



Yahudilerin Amerika"daki karar alma süreci üzerinde etkili olma yönündeki ciddi çabalarının geçmişli, İkinci Dünya Savaşlı sonrasının ilk yıllarına uzanmaktadır. Bir taraştan İsrail"in kurulması, diğer taraştan da Amerika"nın İkinci Dünya Savaşı"ndan en güçlü ülke olarak çıkması; Amerikalı Yahudileri, İsrail devle-ti için Amerikan desteğini kazanma arayışlına sevk etti. Onlar, tersi bir durum olması durumunda yani Amerika"nın Arap ve İs-lâm ülkelerini desteklemesi ya da bir anlamda taraşsız kalması durumunda, hem İsrail"in hem de kendilerinin Yahudilerin genel çıkarlarını temin etmek üzere başka bölgeler aramak zorun-da kalacaklarından şüphe etmiyorlardı.[6]



İnsan hakları boyutu ve Yahudi meselesine olan sempati, Amerika"daki Yahudi gücüne ait nüfuzun şekillenmesini başlattı.



Yahudilerin Avrupa"da incitilmesi ve bazı Amerikalıların iki dünya savaşlı arasında Yahudilere yardım etmemekten kaynaklanan suçluluk duygusu, İkinci Dünya Savaşı"ndan sonra Yahu-dilerin Amerikan toplumuna çeşitli düzeylerde kabul edilmesine uygun zemin hazırladı.



Daha sonra Soğuk Savaş"ın başlaması ve iki süper gücün nüfuzlarını Orta Doğu"ya yayma konusunda rekabete girişmesi, Yahudi meselesinin jeopolitik ve stratejik boyutlar kazanmasına sebep oldu. Bu mesele, özellikle 1967 yılındaki Altı Gün Savaşı"ndan sonra artan bir önem kazandı.



Bu konuya eklenen diğer bir boyut da, taraşların "demokrasi" de birleşir tarzda ortak bir siyasal düzene ve muhtemelen ortak toplumsal ve siyasal değerlere inanmalarıdır.



Daha ileri düzeyde bakacak olduğumuzda, Amerikan toplumunun belli bir kısmının, itikadî meselelerde Yahudi-Hıristiyan müştereklerini de bu bütüne eklediklerini görmekteyiz. Bütün bu faktörler, Amerika"daki Yahudi toplumunun faaliyetleri için uygun zeminler yarattı.



Yahudiler, İkinci Dünya Savaşı"nın hemen ardından Amerikan toplumundaki nüfuzlarını kararlı bir şekilde genişlettiler ve bu yöndeki çalışmalarını hukukî ve medenî alanlarda ve bir azınlık olarak onların konumlarını doğrudan etkileyen temel özgürlükler alanında genişlettiler.



Onların faaliyetlerinin ilk adımı Demokrat Parti"de oldu ve bu hâlâ devam etmektedir. İsrail"in kurulması da Amerikan Yahudilerini dış politikayla ilgili kıldı; bu süreç özellikle 1967"de hız kazandı.



Amerikalı Yahudiler, çok uzun bir süre boyunca sadece iki defa geri adım attılar. Birincisinde Süveyş Kanalı"nın İsrail, Fransa ve İngiltere taraşından ele geçirilmesi sırasında Eisenhower"ın ültimatomu (Kruşçev ile birlikte), söz konusu üç ülkenin geri çekilmesine sebep oldu. Bu ise Amerikalı Yahudilerin Cumhuriyetçi Eisenhower hükümetine öfke duymasına yol açtı. İkincisi, 1990"lı yılların başlarında (Baba) Bush dönemindedir. Yahudiler, bu dönemde Bush"u İsrail karşıtı adımlar atmakla suçlamışlardır.



Onların rahatsızlığı, İsrail"in, Irak"ın kendisine yönelik füze saldırısına karşılık vermesinin Amerika taraşından engellenmesiyle başlamıştı.



Bush"un ve Dışişleri Bakanı James Baker"in, İzak Şamir hükümetini 1991 Ekim"indeki Madrid Barış Konferansı"na katılmaya zorlaması, ABD"li Yahudileri kızdıran bir başka husus oldu. Nihayet Bush hükümetinin işgal altındaki topraklarda Yahudi yerleşim merkezleri kurulmasına muhalefet etmesi ve Kongre"den İsrail"e yapılacak maddî yardımı ertelemesini istemesi, Washington"daki İsrail yanlısı lobi açısından bardağı taşıran son damla oldu.



Bazıları, Bush"un 1992 seçimlerinde Clinton karşısında aldığı yenilgiyi, Yahudi lobisinin Bush"a karşı olmasıyla açıklamaya çalıştı. Bush"un yenilgisinde oy oranı itibariyle Yahudi lobisinin rol oynamış olması imkânsızsa da, Demokratların, o dönemde Cumhuriyetçiler ile Yahudiler arasındaki ayrılıktan en üst düzeyde faydalanmaya çalıştığından şüphe yoktur.



Clinton"ın yardımcısı Al Gore, 2000 yılında düzenlenen bir AIPAC toplantısında şunları söyledi: "Aşağılayıcı ilişki kavramını propaganda eden ve böylece İsrail"e ayrılan ödeneği İsrail"i korkutmak için bir sopa gibi kullanmaya çalışan Bush"un danışmanlarına karşı çıkışımı hatırlıyorum."[7]



Savaştan sonraki 15–20 yıl içerisinde kilit noktadaki birkaç siyasal tavır, Amerika"daki Yahudi azınlığın etrafında gizemli bir siyasal güç halesi oluşmasına yardım etti. Bu, Yahudi örgütlerinin açıkça kavrayamadıkları; ama buna herkesi inandırmaya çalıştıkları bir güç halesiydi. Burada önemli olan, Amerika"daki tüm siyasî yelpazenin bunu ciddiye almalarıydı. Amerikan Arap Enstitüsü Başkanı James Zogby: "Seksen Kongre üyesi, İsrail"den çok Arap-Filistin tezine yakın olmasına rağmen; bunların çoğunun İsrail lobisinin gücü konusunda oluşmuş olan kanaat-ten dolayı, bu düşüncelerini açıklamaktan çekinmekte" olduklarını söylüyor.[8]



Senatör Charles Percy"in (Illinois eyaleti Cumhuriyetçi adayı) 1984"teki yenilgisi, Yahudilerin onun rakiplerine geniş ölçüde seçim yardımında bulunmasına bağlandı. Yahudilerin Charles Percy"den rahatsızlıkları, onun bazı askerî teçhizatın özellikle de Awacs uçaklarının Suudi Arabistan"a satışlı sırasında oynadığı rolden kaynaklanmaktaydı.



(Percy, zihinlerin bir köşesinde saklı kalsın). Daha sonraki yıllarda öyle bir noktaya gelindi ki, pratikte temsilcilerin zihni, oy zamanı yaklaştığında İsrail"e yönelik tasarı ve tekliflerle meşgul olmaya başladı. Yahudi gazetesi Şorward"ın yazı işleri müdürü J. J. Goldberg"in deyimiyle: "Kongre"de "Yahudilerin kırmızıçizgisinin geçilmemesi gerekiyor, aksi takdirde isminin altı çizilir" şeklinde bir yargı oluştu." O, daha sonra sözlerine şunları ekliyor: "Yahudilerin böylesi bir zımnî tehdidi hayata geçirmeye güçlerinin yetip yetmeyeceğinin çok şazla bir önemi bulunmuyor; çünkü birçoğu, onların bunu yapabileceklerine inanıyor."[9]



Kongre"deki Yahudi gruplar, "Terörizme karşı mücadele olarak İsrail ideali" ve "Orta Doğu"daki tek demokrasi" söylemlerinin, seçmeni ve Amerikan Kongresi"ni motive eden etkenler olduğunu iddia etmektedirler. Yahudi grupları bu iddianın ispatı için şu örneği zikretmektedir. Kongre"de İsrail lehine ve Filistin aleyhine gündeme getirilen tasarılara, İsrail yanlısı lobilerin beklentilerinin bile üstünde bir öncelik verilmektedir.



Amerika"daki Yahudi liderlerin söylediklerinden ve yazdıklarından şu iki konuda kaygılandıkları ortaya çıkmaktadır. Birincisi, İsrail"in yok olmasıdır[10] (İsrail ordusunun dünyanın en güçlü dördüncü ordusu olarak nitelendirilmesine rağmen). İkincisi ise, Yahudi kavminin tarihî tecrübesinin de ortaya koyduğu gibi, Amerikan siyasî gücünden yararlanılmaması durumunda, Amerikan toplumunda ve dünyanın diğer bölgelerinde çeşitli tehlikelerle karşılaşılmasıdır. Sonuç olarak tüm alanlardaki siyasî faaliyetler, Amerika"daki Yahudiler açısından bir çeşit "siyasî fariza" hâline getirilmiştir.



Yahudiler, geçen yarım yüzyıl boyunca Amerika"nın Orta Doğu politikaları üzerinde her zaman belli bir nüfuza sahip olmuştur. Ama onların bu etkinlikleriyle orantılı başarıları, Eylül"den sonra her zamankinden çok daha şazla artmıştır. Bu durum hem Kongre"ye hem de kamuoyu yoklamalarına yansımıştır. Filistinlilerin İsrail"deki Şehâdet operasyonları da bu meselede çok etkili olmuştur. Çünkü "bu operasyonlar İsrail"de başarıya ulaştıkça, dünyanın diğer yerlerinde de başarıya ulaşacaktır, 11 Eylül de bunun bir benzeridir." tarzında birçok propagandalar yapıldı. Sonuç olarak, daha önce Amerika"da İsrail"e yönelik böylesi bir desteğin benzeri görülmüş değildi; tarih boyunca da bir ülkenin içinde bir başka ülkeye bu kadar büyük bir desteğin verildiği çok az görülmüştür.



11 Eylül"den sonra Amerika"daki İsrail yanlısı lobi, 11 Eylül"ün İsrail"e yönelik olumsuzluklarını gidermek, terörizm konusunda Amerikan ve İsrail görüşlerini birbiriyle kaynaştırmak, terörizmle mücadeleyi Amerika ve İsrail"in ortak savaşlı olarak propaganda etmek hedeflerine dönük olmak üzere tüm alanlarda seferberlik başlattı.



Bu çerçevede şu örnek zikredilmeye değerdir. 13 Eylül 2001"de Richard Pearle, Şrank Gaşşney, William Kristol ve Jeane Kirkpatrick gibi Amerikalı muhafazakârlar taraşından kurulan "Demokrasileri Savunma Vakfı", "eğer "intihar stratejisi" bir yerde başarılı olursa, her yerde zafer kazanacaktır" içeriğine dayalı bir televizyon reklâmı yayınlatmaya başladı.[11]



Yahudilerin nüfuzu, Amerikan kamuoyunda ve Kongre"de İsrail"e destek şeklinde tecessüm etmektedir. Onların medyadaki, devlet kademelerindeki ve bazı araştırma merkezlerindeki nispeten sınırlı nüfuzları daha sonra gelmektedir. New York birinci senatörü Charles Schommer ve Amerikan Senatosu"ndaki İsrail"in en ateşli taraftarlarından biri olan bir senatör, Amerika"da İsrail taraftarlarının siyasî güçleri konusunda üç alandan söz etmektedir. O, Kongre"nin Amerika"daki diğer kurumlardan çok daha şazla İsrail yanlısı bir kurum olduğunu belirtmektedir. Onun tabiriyle, Amerikan kamuoyu ikinci sırada, Beyaz Saray ise son sırada yer almaktadır.



ABD"DEKİ YAHUDİ GÜCÜNÜN ASLÎ ÜSLERİ



Aşağıda ABD"deki Yahudi gücünün üslerine kısaca işaret edilecektir.



Kamuoyu



ABD"deki olumlu kamuoyu, Yahudi örgütlerin bu ülkedeki faaliyetleri için uygun zemin yaratmakta ve ABD ile İsrail arasında yakın ilişkiler kurulmasını sağlamaktadır.



Amerikan halkının olumsuz görüşlerinin, Yahudi lobilerinin kurduğu dengeyi bozacağından şüphe yoktur. Fakat geçen on yıllar boyunca yapılan geniş kamuoyu yoklamaları, ABD kamuoyunun çoğunlukla İsrail yanlısı olduğunu ortaya koymaktadır.



Bu açıdan mevcut göstergeler, Avrupa ile ABD kamuoyunun İsrail konusundaki yaklaşımlarının birbirinden oldukça şarklı olduğunu ortaya koymaktadır. Nisan 2002 tarihindeki İsrail ile Filistinli mücahitler arasındaki çatışmaların doruk noktaya çıktığı bir sırada ABD"de yapılan geniş kapsamlı bir miting, İsrail"in lehine gerçekleştirilmiştir. Hâlbuki Avrupa şehirlerinde Filistin taraftarları, muhaliflerine oranla daha büyük mitingler gerçekleştirdiler.



5 Mayıs"ta New York"ta düzenlenen "İslâm İsrail"e karşı" yürüyüşlünün tertip komitesi başkanının iddiasına göre, bu yürüyüşle katılmak için 100 bin kişi ismini yazdırmış ve 700 ila 800 bin kişi de bu gösteriyi izlemek üzere caddelere çıkmıştır.[12]



15 Nisan"da Washington"daki İsrail lehine yapılan bir başka gösterinin tertip komitesi başkanının iddiasına göre de, bu gösteriye 60 bin kişi katılmıştır. Bağımsız ya da muhalif kaynakların bildirdiklerine göre de bu rakam 25 bin ila 40 bin arasında değişmektedir (Bu miting bir bakıma George Bush"un 4 Nisan"daki konuşmasına itiraz amacıyla yapılmıştı). Kamuoyu araştırmaları, ABD"lilerin çoğunluğunun İsrail"i destekler tavrını daha açık yansıtmaktadır. Bu kamuoyu araştırmalarına göre her üç ABD"liden biri İsrail"i desteklemektedir. Hâlbuki Avrupa"da bu rakam 2"de bir oranında Filistinlilerin lehinedir.



Nisan 2002 tarihinde Gallup ve NBC taraşından yapılan bir kamuoyu araştırması, ABD halkının İsrail"e olan sempatisinin 5 yıl önce yapılan kamuoyu araştırmalarına göre yüzde 10 oranında artmış olduğunu ortaya koymaktadır. Bu kamuoyu araştırmalarına göre, ABD"de Filistinlilere yönelik sempati, yüzde 11 iken bu rakam geçmişte yüzde 15 oranında bulunuyordu. Aynı kaynağa göre, nisan ayında ABD"lilerin yüzde 59"u İsrail"in Batı Şeria"daki askerî operasyonlarının "Amerika"nın Afganistan"da Usame bin Ladin"e karşı gerçekleştirdiği askerî operasyonlardan şarksız" olduğuna inanmaktadır. Bu ankete cevap verenlerin yüzde 70"i, Filistinlilerin taktiklerini bir savaş olarak değil, "terörizm" olarak görmektedirler. Buna karşın bu ankete cevap verenlerin yüzde 53"ü, İsraillilerin Filistin hedeflerine yönelik girişimlerini savaş olarak nitelemekte ve sadece yüzde 30"luk bir kesim, bunu "terörizm" olarak görmektedir.[13]



Kongre



ABD kamuoyunun İsrail yanlısı eğilimi, Kongre"yi İsrail çıkarlarına sevk eden önemli bir rol oynamaktadır. Ayrıca kamuoyunun şekillenmesinde ve bunun sonuçlarının en üst düzeyde gerçekleşmesinde, Yahudi lobilerinin izlediği taktiklerin çok önemli bir rolü bulunmaktadır. Kongre, 1980"li yılların sonlarından beri, ABD"nin İsrail"e yönelik yaptığı 3 milyar dolarlık özel ekonomik ve askerî yardım konusunda çok önemli bir rol oynamıştır. Kongre"nin İsrail lehine olan bu tür tasarıları kabul etmekle oynadığı rol, İsrail"in daha şazla desteklenmesini sağlarken, Araplara yönelik baskının da daha da artmasına ve ülkedeki medya propagandasının oluşumuna yardım etmiştir.



Temsilciler Meclisi"nde ve Senato"da 2 Mayıs 2002"de kabul edilen iki karar, İsrail yanlılarının ABD yasaması üzerindeki nüfuzunu açıkça göstermektedir. Bu iki kararın yürütme üzerinde ilzam edici bir yönü bulunmuyorsa da, yürütme gücü, Orta Doğu politikalarını oluştururken, bu kararları dikkate almazlık edememektedir. İsrail"in nisan ayında Batı Şeria"ya yönelik giriştiği saldırıların ve İsrail güçlerinin Cenin"de gerçekleştirdiği cinayetlerin hemen ardından kabul edilen bu iki karar, Kongre"nin İsrail"e ve Şaron"un işgal altındaki topraklarda giriştiği cinayetlere tam destek verdiğini ortaya koyuyordu.



Senato"daki 100 senatörden 94"ü bu karar tasarısına olumlu oy verdi. İki senatör buna muhalif oy verirken, 4 senatör de oylamaya katılmadı. Senato"daki karardan çok daha sert olan Temsilciler Meclisi"ndeki oylamalarda ise, 435 kişiden oluşan temsilcilerin 352"si karara olumlu oy verirken, sadece 21"i buna karşı oy kullandı. Temsilciler Meclisi"ndeki kararda "Yaser Arafat"ın barışlı gerçekleştirme konusunda uygun bir ortak olmamasından" endişe edildiği belirtilmekteydi. Senato"daki ve Temsilciler Meclisi"ndeki bu iki kararda, "Amerika ve İsrail"in terörizme karşı birlikte mücadele ettikleri" belirtilmekte ve İsrail"in Filistin topraklarında yaptıkları, terörist altyapıyı yok edip, halkının güvenliğini sağlamaya dönük tedbirler olarak tanımlanmakta ve bununla dayanışma içerisinde olmak gerektiği bildirilmekteydi.[14]



Dikkate değer bir Arap nüfusun yaşadığı Michigan eyaletinin Demokrat Partili senatörü olan David E. Bonior, Temsilciler Meclisi"ndeki kararla ilgili olarak şöyle demiştir: "Bu karar, İsraillilerin Filistinlilere yönelik olarak yaptıklarını körü körüne desteklemekte ve Filistinlilerin nesiller boyunca katlandıkları sıkıntıları, tümüyle yok saymaktadır." Senato"daki karara olumsuz oy veren senatörlerden Ernest B. Hollings (D. South Carolina) ve Robert C. Byrd (Democrat oş West Virginia), senatörlerin, seçim sırasında maddî yardım almak peşlinde olduklarına işaret etmişlerdir.



Çoğunluktaki Cumhuriyetçilerin, aynı zamanda da Hıristiyan sağcıların lideri olan Dick Armey, Temsilciler Meclisi"ndeki oylamadan önce Oslo Anlaşması aleyhinde bile konuşma yapmıştır. MSNBC televizyonundaki Hardball programındaki mülâkatında şöyle demektedir: "İsrail"in tüm Batı Şeria"yı kendi topraklarına katmasından memnun olacağım." Bu programın devamında kendisine yönelik yöneltilen bir soruya cevaben de: "Artık Filistinlilerin bu bölgeyi terk etmesi gerektiği inancını taşımaktayım" demişti. Armey, birkaç saat sonra, önceki sözlerini biraz düzeltmeye çalışarak şöyle demektedir: "Yalnızca terörizmi destekleyen Filistinliler sürgün edilmelidir."[15]



Senato"daki çoğunluğun lideri olan ve aynı zamanda da 2004"teki başkanlık seçiminde Demokrat Parti"nin muhtemel adaylarından biri olan Tom Dashell, AIPAC"taki bir toplantıda Avrupa"yı, Arapları ve BM makamlarını eleştirerek, onları anti semitist olmakla ve Yahudi devleti konusunda samimi olmamakla suçlamış ve şöyle demiştir: "ABD"nin, İsrail"e olan deste-ğ i mutlak ve sarsılmaz olmalı ve ABD, İsrail"in askerî üstünlüğü konusunda verdiği taahhüde bağlı kalmalıdır."[16]



Elbette İsrail"in aşırı bir şekilde desteklenmesinden dolayı, ABD"nin arabulucu konumunun zayıflamasından dolayı endişelenen bazı insanlar da mevcuttur. Saygın bir dış politika uzmanı olan Cumhuriyetçi senatör John Warner, oylamadan önce kendisine yöneltilen Filistin karşıtı karara oy verip vermeyeceğine ilişkin bir soruya: "Henüz karar vermedim... Amerika"nın bölgede oynadığı arabulucu rolünün zayıflatılmasına gerek var mı diye endişe ediyorum."[17]



Yahudilerin ABD Kongresi"ndeki nüfuzlarında kamuoyunun, ülkedeki genel havanın, Yahudi seçmenlerin ve onların yaptıkları seçim yardımlarının dışlında hem resmî Yahudi lobisinin örgütlü faaliyetlerinin hem de buna karşı çıkan örgütlü bir muhalif sesin bulunmamasının çok önemli bir etkisi bulunmaktadır. Meclis Uluslararası İlişkiler Komitesi Başkanı ve Temsilciler Meclisi üyesi Henry Hyde, son durumu açıklarken: "İsrail yanlısı lobi, Temsilciler Meclisi üyelerinin üzerinde fazlaca konuşmasını gerektirecek bir şey değildir." demekte ve Orta Doğu meselesi ile ilgili olarak İsrail yanlısı lobilerin kendisine müracaat ettiklerini; ama Arap ya da ABD"li Müslüman grupların kendisinin yanına bile gelmediklerini belirtmektedir. Hyde, ayrıca bundan dolayı kendisinin başkanlığını yaptığı komitenin, uzun yıllar boyunca İsrail çıkarlarına hizmet eden kararlar aldığını ve bu yüzden de "küçük Knesset" diye ün yaptığını ifade etmektedir.[18]



Kongre, malî konulardaki rolü itibariyle İsrail"e yaptığı yıllık 3 milyar dolarlık ekonomik ve askerî yardımla İsrail açısından kader tayin edici bir rol oynamaktadır. 1989 yılından beri artarak devam eden bu yardımlar, hiçbir kayıt ve şart olmaksızın en iyi koşullarda yapılmaktadır. İsrail yanlıları, bu yardımların İsrail hükümetinin izlediği politikalarla hiçbir ilgisinin bulunmaması konusunda hassasiyet göstermektedir.



ABD Kongresi"nde Yahudilerin artan orandaki mevcudiyetleri de, Kongre"nin İsrail çıkarlarını güçlü bir şekilde savunuyor oluşlunda önemli bir etkendir. Tarihsel açıdan Yahudiler, yoğun faaliyetlerine rağmen seçimle yüksek mevkilere gelememiş idiyse de, bu durum geçen on yıl içerisinde değişmeye başladı. Mevcut Kongre"de (107 kişi) 10 Yahudi bulunmaktadır (yüzde on). Bu cümleden, etkili isimlerden Joseph Liberman, 2000 yılındaki başkanlık seçiminde Al Gore"un başkan yardımcısı adayıydı. Yahudiler, Temsilciler Meclisi"nde de 27 üye ile (yüzde 6) temsil edilmektedir.



Bu arada Kongre üyelerinin kendilerinin güçlü, tehditkâr ya da saldırgan bir lobinin etkisi altında kaldıkları yönündeki ifadelerden alındıklarına ve bunu kendileri için bir hakaret saydıklarına da dikkat çekmek gerekmektedir. Onlar, dış politikayla ilgili olarak kendi yargılarına ve değerlendirmelerine göre karar verdiklerini iddia etmektedirler.



Yürütme gücü



Hükümetin tayini üzerindeki nüfuz, ABD"deki Yahudilerin gücünü gösteren diğer bir unsurdur. ABD"deki yürütme organı, Kongre ve genel kamuoyuna göre İsrail yanlısı lobilerin etkisin-de daha az kalmaktadır. Demokratlarla Cumhuriyetçilerin İsrail yanlısı lobilerin nüfuzu karşısında şarklı tavırlar takındıkları bu son döneme kadar, CIA ve Dışişleri Bakanlığı, Yahudi nüfuzuna karşı direnen önemli merkezler olarak söz konusu edilirdi. Fakat şimdi her iki parti şarklı şekillerde de olsa, dikkat çekici bir şekilde söz konusu lobilerin etkisi altında bulunmaktadır.



Clinton döneminde birer Yahudi olan Dennis Rose ve yardımcısı Aaron Miller, Clinton"un İsrail-Filistin meselesi konusundaki özel temsilciliği görevine getirildiler. Yine Clinton, ilk defa bir Yahudi"yi, Martin Indyk"i ABD"nin İsrail Büyükelçisi olarak tayin etti (Bu arada şunu da söylemek gerekir ki, bunların hepsi, İsrail İşçi Partisi"nin görüşlerine ve barış karşılığı toprak fikrine inanan insanlardı).



Clinton"ın, ABD Yüce Divanı için atadığı iki yargıç Yahudi"ydi. Clinton"ın Ulusal Güvenlik Danışmanı Sandy Berger, Tarım Bakanı Daniel Glickman ve daha onlarca üst düzey yönetici Yahudi"ydi. Partisinin önemli bir ayağını, Yahudi olmamakla birlikte İsrail taraftarı olan Yeni Muhafazakârlar (neo conservatives) ve Hıristiyan sağcılardan oluşturan ve seçimlerde onlardan büyük bir destek gören Bush, Yeni Muhafazakâr Yahudi unsurlardan birçok kişiyi hükümetin önemli makamlarına tayin etti. Savunma Bakanı Yardımcısı Paul Wolşovitz, Planlamadan Sorumlu Savunma Bakan Yardımcısı Douglsh Şeith, Savunma Politikası Kurulu Başkanı Richard Pearl, vs. Bush hükümetinde önemli makamlara getirilmiş olan Yahudilerdendir.



Bununla birlikte siyaset dışlı profesyonel gövdenin [bürokrasinin] İsrail yanlısı lobinin etkisinde çok şazla kalmamış olması, ABD yürütme gücü ile ilgili olan önemli bir husustur. Bu lobi de diğer lobiler gibi, seçimle iş başına gelen makamlara seçim yardımları yaparak nüfuz edebilmektedir. Askerî makamlar, dış politika ve istihbarat makamları gibi bürokratlar üzerinde şazla bir etki yapamamaktadır. Bu yüzden söz konusu lobiler, uzun yıllar boyunca bu tür makamlara karşı onları itibardan düşürmek ve onlar taraşından ortaya konmuş uzman görüşleri tezyif etmek amacıyla aleyhte propagandalar yapmışlardır. Bu çerçevede söz konusu lobi unsurları, bu tür bürokratik makamları ve bazı ABD Dışişleri Bakanlığı mensuplarını Arabist (Arapçı) diye adlandırmaktadır. İsrail lobisinin, ABD Dışişleri Bakanlığı yöneticilerine ve bürokratlarına karşı giriştiği propagandalara ilişkin örnekler aşağıda yer almaktadır:



Tam anlamıyla bir Siyonist yayın organı olan New York Post gazetesi, Bush"un 24 Haziran 2002 tarihli konuşmasından sonra bu durumu, "Başkan Yardımcısı Dick Cheney, Savunma Bakanı Rumsşeld ve Ulusal Güvenlik Danışmanı Condalezza Rice gibi kararlı İsrail taraftarlarının, İsrail"e daha şazla talep dayatmak peşlinde olan Dışişleri Bakanlığı"ndaki Arabistlere karşı zaferi" olarak nitelendirdi.[19]



Washington"daki Güvenlik Politikası Merkezi[20] başkanı neo muhafazakâr Frank Gaffney, neo muhafazakâr görüşleri yansıtan sağcı National Review adlı yayın organında şunları yazdı: "Başkan Bush, CIA Başkanı George Tenet"e Saddam rejimini devirme talimatı vermiş olsa da; CIA, Dışişleri"ndeki Arabistlerle bir olup, klasik yöntemlerle Washington"da bu girişime muhalefet etmektedir. Bu açıdan onlar, Irak Ulusal Kongresi"ni itibardan düşürüp zayıflatmak için büyük bir çaba içerisine girmiştir." Gaffney, daha sonra şu neticeye varıyor: "Dışişleri Bakanlığı ve CIA, Irak Ulusal Kongresi"ni zayıflatıp, yüz binlerce ABD askerinin konuşlandırılması gerektiğini söz konusu edip, komutanların buna muhalefet etmesini sağlayarak; bunu gazetelere sızdırıp Saddam"ın devrilmesini gerçekleşmeyecek bir iş olarak göstermeye çalışmaktadır."[21]



Radikal Siyonistlerden William Safire de, New York Times"ta yazdığı makalesinde, Colin Powell tarafından 2002 Haziran"ında söz konusu edilen geçici bir Filistin devletinin kurulmasına bile karşı çıkarak şöyle demiştir: "Dışişleri Bakanlığı"nın Arabistleri, iddia etmektedirler ki; bu, Bush"un İsrail"e verilen kesin destekten uzak durduğunun bir göstergesi olacaktır."[22]



İsrail"deki sağ cenahın sözcüsü olan Jerusalem Post da, 2002 Haziran"ında "Amerikan Dışişleri Bakanlığı"nın Arabistlerini" şu şekilde suçlamaktadır: "Mısır, Suudî Arabistan, İsrail solu ve Amerikalı Yahudiler arasındaki destekçileri; bu cümleden Beyaz Saray ve Dışişleri Bakanlığı"ndaki Yahudiler, el birliği yaparak yıllar boyunca Arafat"ın hâmisi oldular."[23]



2002 Haziran"ında gazetelerde yayımlanan haberlerden ve ABD Genelkurmayı"na bağlı generallerin Saddam"ı devirmek için yüz binlerce askeri seferber etmenin mantıklı bir şey olup olmadığı konusunda tereddütlerini dile getirmesinin ardından, İsrail yanlısı lobiye bağlı unsurlar, gazetelerinde onları "korkak" diye adlandırdılar.



İsrail yanlısı lobi, Amerikan istihbarat çevrelerine de güvenmemektedir. Hatta bunlar bu lobi taraşından bazen "Yahudi düşmanı" olmakla bile suçlanmaktadır. CIA"nin, İsrail casusu Jonathan Pollard"ın affedilmesine karşı çıkması bunun sebeplerinden biridir (Pollard, ABD Deniz Kuvvetleri"nde karşı istihbarat görevi yapmakta olan bir kişiydi ve İsrail adına casusluk yapmak suçlamasıyla tutuklanıp mahkûm edilmişti).



Amiral Boby Ray Inman, İsrail yanlısı lobinin askerî ya da sivil bürokratlara yönelik karalamalarına ilişkin bir örnektir. Clinton"ı n kendisini Savunma Bakanlığı"na aday göstermesinden sonra, Amerikan sağcı Yahudilerinden William Safire, New York Times"da yazdığı makalede onu, "Jonathan Pollard"ın ağır cezaya mahkûm edilmesinde rol oynamak"la suçladı. Inman ise, buna cevaben, "Kendisi 1981"de CIA Başkan Yardımcılığı makamındayken, İsrail"e ABD gizli bilgilerine ulaşma konusunda sınırlama getirilmesine ilişkin talimat verdikten sonra, William Safire"in, dönemin CIA Başkanı William Casey"yi bu karardan vazgeçirmeye çalıştığını" yazdı. Nihayet Inman bunu, yeni McCartyizm olarak niteleyip, itiraz ederek çekildi.[24]



ABD hükümetindeki Yahudi nüfuzu



Tarihsel geçmiş, iç politika ve hassasiyetler, Amerika"da Yahudi lobisi üzerine konuşmayı güçleştirmektedir. Yahudi nüfuzu fiilen öyle bir noktada bulunmaktadır ki, Washington"da onlar hakkında çok az sayıdaki politikacı, aleni olarak konuşmaya yanaşmaktadır. Onlar bu konuda ya hiç konuşmamayı ya da çok özenli ve ölçülü konuşmayı tercih etmektedir. Bu lobilerden söz etmek, Kübalıların ve Suudilerin lobilerinden ya da petrol ve silah lobileriyle kişisel lobilerden söz etmek gibi değildir. Yahudilerin siyasî nüfuzları hakkında eleştirel konuşmak daima tehlikeli bir şey olarak görülmektedir. Çünkü "Yahudi düşmanı" olmakla, "küresel Yahudi komplosu"na inanmakla vs. suçlanabilirler. Ayrıca hâlihazırda veya gelecekte seçimlere katılma niyetinde olan politikacılar çok daha dikkatli bir yol izlemektedir. Buna karşın seçime katılmak ya da görev almak gibi bir uğraş peşlinde olmayan politikacılar, İsrail ve Yahudiler hakkında daha açık konuşabilmektedir.



Örneğin Jimmy Carter, New York Times"te yazdığı bir makalede, Şaron"u tüm barış anlaşmalarını reddetmesinden; Filistinlilerin evlerini ve köylerini tahrip etmesinden; George Bush"un işgal ettiği topraklardan terk etmesi yönündeki isteğine açıkça karşı çıkmasından ötürü eleştirmiş ve ABD hükümetinden elindeki iki kozdan birini kullanmasını istemişti. ABD"nin elindeki birinci koz, İsrail ordusunun saldırılarda -Cenin"de yapıldığı gibi- ABD silahlarını kullanmasının önlenmesi; ikinci koz ise, İsrail"e yapılmakta olan ekonomik ve askerî yardımların durdurulması şeklindedir. O, bu makalede "ABD"de İsrail"in iknasına dönük çabaların olağanüstü hassasiyet içerdiğini anlamakta" olduğunu belirterek, ABD hükümetinden İsrail konusunda yaptığı diplomatik girişimlerin sonuç vermemesi durumunda "daha fazla güç" içeren adımlar atmasını istemektedir.[25]



Amerika"da Yahudilerle, Yahudi olmayanlar arasındaki karşılıklı tereddüt ve kuşkuları gösteren bir başka örnek de, Beyaz Saray"da ortaya çıkan bir bant olmuştur. Bu bant, Nixon ile 60"lı, 70"li yıllarda Beyaz Saray"ın resmî papazı olan rahip Billy Graham"ın konuşmalarını içermektedir. Bu bantta Graham, Nixon"a şöyle diyor: "Yahudiler, çevremi kuşattılar, bana dostluk gösteriyorlar; çünkü benim İsrail"in dostu olduğumu düşünüyorlar. Hâlbuki benim kendileri hakkında nasıl düşündüğümü bilmiyorlar." Yahudi karşıtı duyarlılıklarıyla meşhur olan Nixon ise buna cevaben şöyle diyor: "Bunu anlamalarına izin vermemelisin." Bu kasetin yayınlanması Amerika"da büyük gürültülerin kopmasına sebep oldu. Newsweek konuyla ilgili olarak şunları yazdı: "Yahudiler, başkalarının kendileri hakkındaki gerçek düşüncelerinden ve başkalarının yapacaklarından çok nadir olarak emin olmaktadır."[26]



Yahudi nüfuzunun ABD siyasî karar alma düzenini tazmin ettiği böylesi şartlarda Yahudiler, ABD toplumundaki temel, nesnel ve maddî unsurlardan yararlanarak, bu yolla kendi çıkarlarını güvence altına almaktadırlar.



ABD"deki Yahudi gücünü genel olarak resmî ve gayri resmî lobi olmak üzere ikiye ayırmak mümkündür. ABD"de küçüklü büyüklü yüzlerce Yahudi örgütü faaliyet gösteriyor olmakla birlikte, onların çok az bir kısmı resmî ve müstakil olarak İsrail çıkarları için çalışmaktadır. Bu örgütlerin büyük bir kısmı, konuşma yapma, sergi düzenleme, çeşitli programlar için konu hazırlama vs. gibi alanlarda eğitim vermek ya da iletişlim ve tartışma forumları düzenleme alanlarında faaliyet göstermektedir. Bu örgütlerin eğitim faaliyetlerinden bazılarının da siyasî sonuçları olmaktadır. Örneğin bazı örgütler, seçilmiş bazı kişileri ya da adayları çeşitli konularda konuşma yapması için davet etmektedir.



Bu tür programlar, Amerika"da İsrail"e verilen desteği örgütlemek için eğitim ve iletişlim üslerini oluşturmaya dönüktür. Bu tür örgütlerin doğrudan İsrail çıkarlarına yönelik siyasî faaliyetlere ilgisiz davranmalarının sebebi, ABD vergi kanununun, gayri intifâî kuruluşların [sivil toplum örgütleri] siyasî faaliyetlerini yasaklamış olmasıdır. Böyle olmaması durumunda, halk yardımlarının bu örgütler taraşından toplanması da vergi imtiyazlarının lağvedilmesi sebebiyle çok zor olmaktadır.



Yukarıdaki sebeplerden dolayı Amerikalı Yahudi örgütler, İsrail lehine yapılacak olan resmî ve müstakil faaliyet yapma görevini, sınırlı sayıdaki bazı örgütlere bırakmakta ve onları karşılaştıkları problemler konusunda desteklemektedirler. Kamu Meseleleri İçin Amerikan İsrail Komitesi (AIPAC) ve Amerikalı Yahudi Örgütleri Kongresi bu türdeki örgütlerin başlıcalarıdır. Bunlar, Kongre ve hükümet nezdinde İsrail çıkarlarını korumaya dönük olmak üzere doğrudan faaliyet göstermektedir.



Aynı şekilde Amerika"daki sağcı Hıristiyanlar ve muhafazakârlar da, İsrail"i himaye etmekle meşguldür. Hatta onlardan bazıları, Yahudilerden çok daha faal ve serttir. Genel kamu-oyunda oynanacak rol, Yahudi azınlığın tutumu ve Yahudilere oy verme konusunda örneklik vs. de, ABD"deki İsrail yanlısı gayri resmî lobinin faaliyetleri arasında sayılabilir. İsrail"i destekleme açısından resmî ve gayri resmî şekillerin ABD politikalarında yaptığı etki, bazı noktalarda birbirine karışmakta ve birbirinden ayrılamaz bir hâle gelmektedir.



Bu yüzden "Yahudi lobisi" kavramı, gerçeğin bir kısmını ifade ediyorsa da, "ABD"deki İsrail yanlısı lobisi" kavramı daha kapsamlı ve gerçekçi olarak gözükmekte ve bu lobinin gözettiği hedefleri daha iyi yansıtmaktadır. Bu temelde İsrail yanlısı lobiyi şu şekilde tarif etmek mümkündür: "İsrail yanlısı lobi, ABD politikalarını İsrail"i himaye etme doğrultusunda doğrudan ve dolaylı olarak etkilemeye çalışan resmî ya da gayri resmî aktörleri kapsamaktadır."



ABD"DEKİ RESMÎ YAHUDİ LOBİSİ



ABD"deki Yahudi toplumu, kendi görüşlerini hayata geçirmek üzere ABD başkentinde resmî örgütler kurmuşlardır. Bu örgütler, karmaşıklık, örgütlülük, malî güç ve şantajdan, mazlum gözükmeye varıncaya kadar çok çeşitli taktiklerden yararlanma açılarından Washington"da eşsiz diye nitelendirilir.



ABD Temsilciler Meclisi Uluslararası İlişkiler Komitesi eski başkanı ve Uluslararası Woodrow Wilson kurumunun şimdiki başkanı Lee Hamilton, Washington"daki araştırmacılar için "görev yaptığı dönemde Kongre"de Amerikalılar ile İsrailliler arasında nasıl bir kültürel ve psikolojik yakınlık bulunduğunu ve bunun Amerikan dış politikasını en güçlü bir şekilde etkileyebilecek bir faaliyete nasıl dönüştüğünü" anlatıyor.



Hamilton"a göre Amerika ve İsrail ilişkileri, son derece kompleks, demokrasi, serbest pazar, Hıristiyan ve Yahudi mirasına dayalı olmak ve Amerikalılarla İsraillilerin kişisel irtibatlarına dayalı olmak gibi ortak değerler üzerine oturan bir ilişkidir. Hamilton"un deyimiyle: "Amerikalı Yahudilerin böylesi bir temel üzerine kurdukları bazı lobiler, komplekslilikleri, örgütlülükleri ve malî güçleri açısından Washington"da rakipsizdir. Onlar soldan işçi sendikalarıyla, sağdan da Evanjelik Hıristiyanlarla kurdukları ilişkilerle, her akımı İsrail"i destekleme konusunda seferber etmeyi başarmıştırlar... Bu, benim ABD federal devletini etkileme bakımından ortaya konan, ömrüm boyunca gördüğüm en şaşırtıcı ve en göz alıcı siyasî olgudur."[27]



AIPAC



Kamu Meseleleri İçin Amerikan ve İsrail Komitesi,[28] ABD devletinin muhtelif kesimlerini, İsrail"i himaye etmeye sevk etmek için kurulmuş doğrudan ve resmî olarak faaliyet yürüten bir örgüttür. Daha önceki adı, "Genel Meseleler İçin Amerikan Siyonist Komitesi" olan bu örgüt, 1991 yılında ABD Dışişleri Bakanlığı"nın muhalefetine rağmen Kongre"den İsrail"e yardım yapmasını istemek amacıyla kuruldu. Bu grubun elebaşları, her yıl İsrail menfaatine olan 100 planın ABD Kongresi"nde kabul edilmesine yardım ettiklerini iddia etmektedir.[29]



AIPAC"ın hâlihazırda tam gün çalışan 140 görevliye ve yaklaşık olarak 412 milyon dolarlık bir bütçeye sahip olduğu söylenmektedir.[30]



Bu yönüyle, Washington"da ABD dış politikası üzerinde lobi faaliyetlerinde bulunan diğer örgütler ile kıyaslandığında adeta bir dev gibidir.



Fortune dergisi Washington"da faaliyet gösteren lobiler üzerine yayımladığı bir sıralamada, AIPAC"ı ABD"nin en güçlü 4. lobisi olarak belirtmiştir. Hâlbuki AIPAC"ın önünde yer alan üç örgüt (Ulusal Tüfek Derneği, Amerikan Emekliler Derneği ve ABD Ticaret Odası), ABD iç işlerini ilgilendiren menfaatler alanında faaliyet göstermektedir. Bu sıralama doğrultusunda AIPAC"ı n açık arayla ABD dış politikası üzerine faaliyet gösteren diğer lobilerin en güçlüsü olduğu sonucu ortaya çıkmaktadır.[31]



AIPAC"ın 2001 yılının Nisan ayında Washington"da düzenlediği yıllık siyasî kongresi, bu örgütün insanları seferber etme gücünü ve konumunu ortaya koymaktadır. Bu kongrede ABD"nin her taraşından AIPAC"a bağlı 5 bin (önceki yılın 2 katı) temsilci hazır bulundu. Ayrıca 100 Amerikalı senatörün 50"si, Temsilciler Meclisi"nin 90 üyesi ve Bush hükümetinin 13 üst düzey yöneticisi, bu cümleden Beyaz Saray Personel Başkanı Andrew Card bu kongreye katıldı. Senato"da çoğunlukta bulunan Demokratların lideri Tom Dashell ve Temsilciler Meclisi"nde çoğunluğu oluşturan Cumhuriyetçilerin organizatörü Tom Delay kongrede konuşma yaptı.[32]



AIPAC, genellikle Kongre üzerinde yoğunlaşmıştır; ama gücünün belli bir bölümünü de Amerikan yürütme gücü üzerinde sarf etmektedir. AIPAC mensupları, Kongre üyeleri ile olan yüz yüze temaslarının yanı sıra Senato"daki ve Temsilciler Meclisi"ndeki muhtelif komitelerde ve alt komitelerde de hazır bulunmakta ve İsrail"i ilgilendiren çeşitli konularda konuşma yapmaktadır. AIPAC, icra komitesinde 4,5 milyon üyeye sahip 40 Yahudi örgütünün başkanlarının hazır bulunduğunu; bundan dolayı da Amerika"daki Yahudilerin çoğunluğunun temsilcisi olduğunu iddia etmektedir.



AIPAC, siyaset dışlı olduğunu, yani ABD"deki başlıca iki siyasî partinin rekabeti konusunda taraşsız kaldığını iddia ederek; meclis üyeleri hakkında değerlendirmede bulunma, onları teyit etme ve onlara malî yardımda bulunma gibi işlere resmen karışmamaktadır.



AIPAC, Amerika"daki mevcut siyasî partilerden hiçbirine taraftar olmama anlamında siyaset dışlı kalmaya özen göstermekte ve her iki parti nezdinde de kendi çıkarlarını kollamaktadır. AIPAC, daima Amerikan ulusal çıkarlarının temsilcisi olduğunu iddia etmekte ve İsrail"in desteklenmesini de bu çerçevede gün-deme getirmeye çalışmaktadır.



AIPAC, bir taraştan ABD"nin İsrail"e yönelik yaptığı yıllık ekonomik ve askerî yardımlar örneğinde olduğu üzere, özellikle Kongre"nin rol oynadığı kararlarda İsrail çıkarlarının korunmasına ve teminine çalışmakta; diğer taraştan ise, Amerikan hükümetinin muhtelif kesimlerinin İsrail"in zararına olacak bir karar almaması noktasında gözetmen rolü oynamaktadır. AIPAC"ın faal elemanları, Kongre çalışılmalarının ayrıntılarını ve yapılması gerekenleri bilen, daha önce Kongre"de görev yapmış kişilerden seçilmektedir.



AIPAC"ın yaptıkları, lobi yapma konusunda başvurulan normal taktiklerin daha ötesindedir. AIPAC, Amerikan Yahudi toplumunu seferber etmek için kurulmuş bir şebekeye dayanmaktadır. Bu şebekenin İsrail"i bir şekilde destekleyen 75 muhtelif Yahudi örgütünden oluştuğu söylenmektedir.[33]



Bu örgütler çoğunlukla yasal açıdan lobi çerçevesi içerisinde faaliyetler yapabilme durumunda olmayan kurumlardır. Fakat onların bazılarının temsilcileri, AIPAC yönetim kurulu üyesidir ve yürütülen çeşitli süreçlere yardım etmektedir. Bu örgütler yayın teşkilâtlarına da sahip oldukları için, üyeler arasındaki bilgi akışlının hızlanması mümkün olmakta ve sonuçta onların Kongre"yle uyumlu bir şekilde harekete geçmeleri sağlanmaktadır. Kongre üyelerinin seçim bölgelerindeki sözde halk faaliyetleri ile onlar üzerinde baskı oluşturulması, bu etkinliklerin bir parçasıdır.



AIPAC"ın, geçen 20 yıl boyunca kendi görüşlerine muhalif oy veren Kongre üyelerini bir çeşit izlemeye aldığı söylenmektedir. Bu noktada dört veya beş defa, onların muhaliflerini destekleyerek yenilmelerine sebep oldukları meşhurdur. Bu durum Kongre üzerinde ağır bir hava yaratmıştır ve gerek Kongre üyelerinin gerekse Kongre üyeliğine aday olan şahısların, AIPAC"ı n gücünü göz önünde bulundurmalarına sebep olmuştur. Bir BBC muhabirinin, Amerikan senatörlerinden birinin asistanından naklettiğine göre: "İsrail söz konusu olduğunda, ABD Kongresi"yle kıyaslandığında Knesset"te (İsrail Parlamentosu) daha şazla özgürlük mevcuttur."[34] Aynı muhabir, Lübnan asıllı Amerikan Kongre üyesi Dara Lisa"nın, İsrail"deki bilinen en kötü politikacı olmasına rağmen Şaron"un seçim sonrasında İsrail Başbakanlığına getirilmesini tebrik eden karara oy verdiğini; buna oy vermeyen az sayıdaki kişiden biri olmak istemediğini belirttiğini nakletmektedir. Söz konusu muhabirin belirttiğine göre, Dara Lisa, İsrail yanlısı lobi hakkında konuşmaya yanaşan tek Kongre üyesi idi.[35]



AIPAC ve diğer Yahudi aktivistler, genel olarak Kongre"deki diğer lobileri desteklemeyi hedefleri açısından daha uygun görmekte ve bu amaç doğrultusunda sendikalar, Hollywood, Hıristiyan din adamları, üniversiteler ve zenci liderler gibi diğer aktif akımlarla koalisyonlar kurmak yönünde geniş çaplı faaliyet göstermektedir.



AIPAC"ın Hıristiyanlarla çalışmaya dönük programları bulunmaktadır ve bu amaç doğrultusunda "İsrail İçin Ulusal Hıristiyan Önderlik Konferansı"[36] adlı bir teşkilât kurmuş ve İsrail yanlısı olan ya da İsrail"e eğilim duyan Hıristiyan gruplar arasında koordinasyon gerçekleştirmiştir.



Temel Amerikan Yahudi Örgütleri Başkanları Konferansı[37]



Temel Amerikan Yahudi Örgütleri Başkanları Konferansı, 55 muhtelif Yahudi örgütünün başkanlarından oluşmaktadır. Bu örgüt, temelde dış politikayla ilgili çeşitli meselelerde "Yahu-di tutumunu" belirleyip düzenleme görevini üstlenmiştir. Böylece İsrail yanlısı lobi, ilgili konularda görüş birliği içerisinde olmaktadır. AIPAC, faaliyetlerini Kongre üzerinde yoğunlaştırmışken, Konferans da Yahudi toplumuyla Amerikan yürütme gücü arasında ilişkiyi sağlamaya dönük çalışmaktadır.



AMERİKA"DAKİ GAYRİ RESMÎ YAHUDİ LOBİSİ



Amerikalı Yahudiler



Her demokraside toplumsal gruplar, ancak örgütlü oldukları zaman siyasî kararlarda etkili olabilmektedir.



Örgütlü ve etkin katılımlar, etkili, hatta belirleyici olabilmektedir. Belirli bir yapı kazanmamış, örgütsüz, genel duyarlılıklar; ne kadar geniş ve bol taraftarlı olurlarsa olsunlar, nihaî noktaya varamamaktadır. ABD"deki Yahudi derneklerinin çalışma biçimi, mevcut imkânların en üst düzeyde nasıl kullanılabileceğine ilişkin açık bir örnek oluşturmaktadır.



Bir taraftan ABD içindeki bir azınlık olan Yahudilerin müzmin tarihî kaygıları ve onlara özgü durumlar, diğer taraştan da siyasî özgürlük açısından ABD"deki uygun ortam, onları geniş siyasî faaliyetlere yöneltmiştir. ABD"deki Yahudi azınlığa ait şirketlerin geniş ölçekli faaliyetleri, yerel eğitim ve öğretim kurullarında oy vermekten, başkanlık seçimlerine kadar her alanda etkili bir blok halinde davranan bir seçmen yaratmıştır.



İstatistiklere göre ABD, 6,5 milyon kişilik bir Yahudi azınlığa sahiptir. Yani ABD Yahudileri, toplam nüfusun yüzde 2,2"sini oluşturmaktadır. Bu azınlığın en önemli özelliklerinden birisi, onların çok büyük bir yüzdesinin seçimlere katılıyor oluşludur. İstatistiklere göre seçmen niteliği taşıyan Yahudilerin ortalama yüzde 89"u yapılan her seçime katılmaktadır. ABD"deki genel nüfusun seçimlere katılım oranının genellikle yüzde 50 ila 60 arasında olduğu düşünüldüğünde, Yahudilerin yüzde 90 oranın-da seçimlere katılımı onların seçimlerdeki rolünü arttırmaktadır.



Yahudilerin oyunu etkili kılan önemli etkenlerden biri de, Yahudi nüfusun ABD"deki muhtelif eyaletlere dağılış biçimidir. ABD"deki yaklaşık 6 milyonluk Yahudi nüfusun 5 milyonu, Amerika"nın en önemli 9 eyaletinde yoğunlaşmıştır. ABD"deki seçim sisteminin kendine özgü niteliği dikkate alındığında, bu 9 eyaletin başkanlık seçimlerinde son derece belirleyici bir rol oynamakta olduğu görülmektedir.



Bu eyâletler ve Yahudilerin buralardaki nüfus dağılımı şu şekildedir: New York (yüzde 7.7), California (yüzde 2.9), Florida (yüzde 3.9), New Jersey (yüzde 5.6), Pennsylvania (yüzde 2.3), Illinois (2.2), Maryland (yüzde 4.1), Massachusetts (yüzde 4.3), Connecticut (yüzde 3.2)[38]



Yahudilerin ABD"nin muhtelif eyaletlerindeki yerleşim biçimine ilâveten, Yahudi seçmenlerin seçime katılımlarının yüksek düzeyde olması, adaylara maddî yardımlarda bulunmaları ve örgütlülükleri; onların seçimlerdeki etkinliklerinin, genel nüfus içindeki sayılarına nispetle çok daha etkili olmalarına sebep ol-maktadır.



Bu da onların ABD dış politikası üzerinde, nüfuslarının çok üzerinde bir etkinliğe sahip olması sonucunu doğurmaktadır.



Anket verilerine göre, sayıca en azından Yahudiler kadar olan İsrail yanlısı seçmen sayısı düşünüldüğünde, İsrail"in, ABD seçmeninin en büyük grubunun desteğine sahip bulunduğu açıkça ortaya çıkmaktadır. İki aslî partiye mensup adayların oy oranlarının birçok yerde başla baş olduğu bir ortamda, kendilerine özgü çıkarlara ve mülâhazalara göre oy veren Yahudilerin oyunu kazanabilmek çok büyük bir önem arz etmektedir. Bu durum da, Yahudilerin ABD"deki nüfuslarına orantısız bir siyasî nüfuz elde etmelerine sebep olmaktadır.



ABD başkanlığı için planları olan Kongre üyeleri ve siyasî aktivistler, kendilerini Yahudilerin hoşnutsuzluğuna sebep olacak tavır ve davranışlardan uzak durmak zorunda hissetmektedirler. ABD"deki Arap ve İslâm lobisinin zayıf olduğu bir ortamda, bir politikacının Yahudi çıkarlarına aykırı davranması, kendisine herhangi bir kazanç getirmediği gibi; bu tür kişiler (birkaç istisna dışında), Yahudilerin ve onların Yahudi olmayan müttefiklerinin seçim yardımlarından mahrum olmakta ve zarar görmektedirler.



Siyasî makamlara oynayanlar, genel olarak belirgin bir şekilde İsrail yanlısı lobiye destek vermektedirler. Bu açıdan adayların büyük bir çoğunluğu, kendilerini dış politika ile ilgili meselelerde Yahudilerin ilgilerini göz önünde bulundurmak ve seçim mücadelesi sırasında onlara yönelik sözler vermek zorunda hissederler.



Yahudilerin seçim ve siyasî faaliyetleri



Demokrat Parti, ABD"deki Yahudilerin geleneksel üssü olagelmiştir. 1990"daki başkanlık seçimlerinde, Yahudi seçmenlerin yaklaşık yüzde 80"i Clinton"a oy vermiştir.[39] George Bush, 2000 yılındaki başkanlık seçimlerinde Yahudi oylarının yalnızca yüzde 19"unu elde edebilmiştir.[40]



Başka bir deyişle, Yahudi seçmenlerin yüzde 80"inden fazlası, seçimlerde Al Gore lehinde oy kullanmıştır. Bununla birlikte yaklaşık olarak son bir kuşlak boyunca Cumhuriyetçi Parti içinde de değişlimler olmuş ve bu değişlim sonucunda İsrail yanlısı lobinin bu parti içindeki nüfuzu artmıştır.



Reagan döneminde, 1980"li yıllarda özellikle Yahudi olmayan İsrail yanlısı lobi odaklarından Cumhuriyetçi Parti"ye hissedilir oranda bir geçiş olmuştur. Daha ileri bakacak olursak, Yeni Muhafazakârların Demokrat Parti"den tedricen Cumhuriyetçi Parti"ye geçişleri, bu partinin dış politika ile ilgili görüşlerini İsrail lehine etkilemiştir. Öte yandan Hıristiyan sağcı akımın Cumhuriyetçi Parti içinde güçlenmesi (Bu akım, dinî ve siyasî nedenlerden ötürü İsrail"i destekleme konusunda sağcı Yahudilerden bile daha aşırıdır), bu partinin İsrail konusundaki politikalarını etkilemiştir. Cumhuriyetçi Parti"de bu odağın güçlenişli, işgal altındaki topraklarda 2002 baharında yaşlanan buhranda açıkça kendisini göstermiş; bu grup, Bush hükümetinin tutumunu kontrol etmede çok etkili olabilmiştir.



Bu değişlimden önce ABD"deki Cumhuriyetçi hükümetler, Orta Doğu politikalarını, genellikle gerçekçi bir bakış temelinde ve Amerikan ulusal çıkarları doğrultusunda belirlemeye çalışmaktaydı. Bu, genellikle Amerika"nın Arap ve İslâm ülkelerin-deki çıkarlarına zarar vermeyecek şekilde İsrail"le dayanışmayı vurgulayan ve İsrail"in varlığını garanti altına alan bir siyasetti. Eisenhower"ın ve baba George Bush"un, İsrail saldırılarını sınırlandırmak için çaba göstermeyi öngören siyasetleri, bu konudaki iki önemli örnektir. Ama (oğul) George Bush"un işbaşına gelmesinden sonra, onun partideki iki muhafazakâr akıma (Yeni Muhafazakârlar ve Hıristiyan Sağ) olan bağlılığı ortaya çıktı. Kendisine Orta Doğu politikalarında önemli bir manevra imkânı verecek olan 4 Nisan"daki konuşmasında, İsrail"in Batı Şeria"dan derhal çekilmesini söyleyerek ortaya koyduğu politikadan çark etmesi, bunu açıkça göstermektedir. Onun bu geri adım atışlında Yeni Muhafazakârların ve Hıristiyan Sağ"ın girişimlerinin önemli bir etkisi olmuştur. Sonuç itibariyle bugün Cumhuriyetçi Parti de belki de en az Demokratlar kadar İsrail yanlısı olmuştur. Bu değişlimden sonra 2002 Kasım"ındaki Kongre seçimlerinde ve 2004"teki başkanlık seçimlerinde Yahudilerin oylarında herhangi bir değişikliğin olup olmadığına bakmak gerekecektir.



Bugün ABD siyasî sisteminde İsrail yanlısı lobinin karşısında yer alan kayda değer bir ses mevcut değildir. Patrick Buchanan ve Joseph Sobran gibi şahısların sözcülüğünü yaptığı ve ABD"nin uluslararası meselelere çok şazla karışmaması gerektiğini söyleyen; İsrail"le ve özellikle de Likud Partisi"yle birlikte davranmanın ABD çıkarlarıyla örtüşmediğini savunan geleneksel muhafazakârlar, önemli ölçüde sahne dışlına itilmiş durumdadır. Genellikle yeni solun etkisiyle Filistinlilere eğilimli olan Demokrat Parti"nin sol kanadı, suskun durumdadır. Solcu Yahudiler de "intihar saldırısı" diye adlandırdıkları eylemlerin etkisiyle Arafat ile işbirliği konusunda kötümserleşmiştir. Bütün bunların sonucunda ABD"deki iç siyasî sistem, gün geçtikçe kendi politikacılarını İsrail"deki Likud Partisi"ne daha şazla serbestî tanımaya mecbur edecek şekilde bir değişlim göstermiştir.



Siyasî faaliyetler ve seçim yardımları



İsrail yanlısı resmî lobinin siyasî, Yahudi örgütlerin de yasal mülâhazalardan dolayı adaylara doğrudan seçim yardımı yapamadıkları şartlar içerisinde, İsrail yanlısı adayları desteklemek üzere "İsrail Yanlısı Siyasî Eylem Komitesi"[41] diye adlandırılan bir örgüt kurulmuştur. Bu komiteler, siyasî partilere yardım yapmak yerine doğrudan adaylara para yardımında bulunmaktadır.



Bu tür yardımlar, ABD"deki Yahudilerin en önemli nüfuz araçlarından biri olarak olagelmiştir. Desteklenmesi gereken adayın tespit edilmesi söz konusu komiteler için son derece kolay ise de, bu tür yardımların etkilerini somut olarak belirleyebilmek o kadar kolay değildir.

Bu türdeki ilk komite 1978 yılında kuruldu; ama ilk ciddi faaliyetler, 1982 yılında başladı. Bu çerçevedeki 33 komite, Kongre adaylarına yaklaşık olarak 1.87 milyon dolarlık yardımda bulundu. Genellikle bu tür yardımların çoğu, geçmişte Demokratlarla yaptıkları işbirliğinden ötürü Kongre üyesi olan üyelere verildi. Bu yardımların yüzde 80"i Kongre"deki Demokrat adaylara verildi. 1984 yılında yaklaşık olarak 70 İsrail yanlısı komite, takriben 4 milyon dolarlık yardımda bulundu.[42]

Elbette Yahudilerin yardım miktarı, işçi sendikalarının, avukatların, doktorların ve ticarî birliklerin yardımlarıyla kıyaslandığında çok azdır. 2000 yılı seçim döneminde, İsrail yanlılarının seçim yardımları yaklaşık olarak 6,5 milyon dolardı. Bunun yüzde 34"ü Cumhuriyetçilere, yüzde 66"sı da Demokratlara yapıldı.[43]