Amerika ve Fitnecilerin Boş Hayali

Washington Post

Ray Takeyh (Üst düzey CFR üyesi)

İran'da demokrasi yanlısı gösteriler tekrar patlak verirken ABD'nin İslam Cumhuriyeti'nin tavrını değiştirmedeki tek seçeneğinin Yeşik Hareket'i desteklemesi olduğu artık açık seçik gözüküyor.

Ortadoğu'yu sallayan protesto dalgalarının İran'da doğduğunu söylemek çok safça olurdu, fakat İran'ın bu özgürlük yürüyüşünün gerisinde kalmayacağını söylemek de basitlik değildir.

Bölgedeki politik geçiş döneminin başlangıcı çok şenlikli olmakla beraber, bu demokratik ayaklanma İran'ın nükleer programı tehdidi karşısındaki geleneksel seçenekleri sınırlandıracağa benziyor. Rusya ve Çin gibi istikrara büyük yatırım yapmış dev güçlerin daha fazla ekonomik yaptırıma onay vermeleri pek mümkün gözükmüyor. Kendi ulusal bütünlüklerini sağlamakla meşgul olan Arap devletleri de İslam Cumhuriyeti'ni izole etme çabalarında yer almakta çekimser davranacaklardır. Hiçbir zaman cazip bulunmamış olan askeri seçenek ise şimdilerde tamamen akıl dışı hale geldi. İran'ın şüpheli nükleer tesisleri karşısında kullanılacak güç Arap nüfusunu, tam da demokrasi ve ılımlılık güçlerinin birden yükselişinde olduğu gibi radikalleştirecektir.

Fakat yine de her şey kaybedilmiş değil. İran'ın nükleer bilmecesi için tek dayanıklı çözüm her zaman için Yeşil Hareketi güçlendirmekti. Tahran liderliği, nükleer vahşiliğinin iktisadi cezalarına aldırış etmediğinden, fayda zarar değerlendirmelerinde bulunmaya eğilim göstermesi ve müzakerelerde yapıcı bir şekilde yer alması çok az bir ihtimal. Tartışmalı 2009 seçimlerinden bu yana Washington için Yeşil Hareketin öldüğünü ilan etmesi gelenek haline gelmesine rağmen, hırpalanmış İran muhalefeti teokratik rejimin meşruiyetini ortadan kaldırmayı ve nüfusun önemli bir kesimini de molla despotizminin ölçütlerinin ötesinde hayatlar tasarlamak için kandırmayı başardı.

ABD için asıl sorun Yeşil Hareket ile irtibata geçme yollarının bulunması. Sosyal medya ve söylemsel deklarasyonlar önemli oldukları kadar sınırlılar da. Doğu Avrupa modeli ise hala öğretici. Batı gizli bir şekilde bir dizi kurumu, Katolik Kilisesini ve işçi sendikalarını muhaliflere destek akıtmakta huni olarak kullanmayı başarmıştı. İran sivil toplumunun pek çok parçası da –işçi sendikaları, uyanık gençlik, muhalif din adamları, liberal protestocular ve üniversiteler- sürekli devrim durumundadırlar ve bunlar Amerikan yardımı ve tavsiyesinden faydalanmayı hak ediyorlar. Bu kişiler ister idealizm, ister pratik güvenlik endişeleriyle motive ediliyor olsunlar, Batı, mollalarla atom bombası arasında duran tek şeyin Yeşil Hareket olduğunu bilmelidir.

İslam Cumhuriyeti'nin yıkılması kaçınılmazdır. Eğer Ortadoğu, halklarının isteklerini anlamaya doğru gider ve çoğulculuk ve sorumluluğu kucaklarsa bölgede gerici bir molla diktatörlüğünün dayanmasını görmek de çok zor olur. Bu demokratik geçiş sürecinde İran'ın ölümcül arzularını engelleme fırsatı vardır yine de ve mollaların terörizm eğilimleriyle hala ilgilenilmek zorundadır. Diplomatik çözüm ejderhası uluslararası toplumu İran'ın politik zaaf noktaları hakkında daha fazla kör etmemelidir. Sonuçta İslam Cumhuriyeti'ni silahlarından arındırmak ve terör hâkimiyetini engellemek için en etkili araç, boyun eğmez Yeşil Harekete yatırım yapmaktır.

Washington Post'ta yayınlanan bu analiz Kemal Saral tarafından Velfecr için çevrildi.