Avrupa'da Eğitim ve Kilise

Hollanda’da din eğitimi devlet tarafından desteklenmektedir. Bu ülkede zorunlu eğitimin süresi 12 yıldır. Zorunlu eğitim 5 yaşında başlar ve 17 yaşında sona erer. Zorunlu eğitim süreci, 8 yıllık ilköğretim okulunu ve 4 yıllık ortaöğretim okulunu kapsamaktadır.

İlköğretim okulları her iki yılda bir, öğretim süreçlerini ve yöntemlerini, genel organizasyonlarını planlarını ve değerlendirme süreçlerini gözden geçirerek yeniden yapılandırılmaktadır. Anayasanın 1. maddesine göre, din ve inanca yönelik ayrımcılık yasaklanmıştır. Anayasanın 6. maddesine göre de kişiye inancını ya da dinini özgürce ifade edebilme serbestisi tanınmaktadır.Okullar ve yerel eğitim kurumları bir çok konuda karar alma ve uygulama özgürlüğüne sahiptir. Bu yönüyle, Hollanda eğitim sistemi merkeziyetçi bir yapıdan oldukça uzaktır. Hollanda’da Din devlet ilişkileri açısından Kilise ile devlet ayrılmış olsalar bile devlet, din hizmetlerine yardım etmektedir. Bu çerçevede (dernekler, yardım kuruluşları, dergi, gazete, radyo ve televizyon vb. yayın kuruluşları, okullar vb.) dini kuruluşlar devlet yardımı aldıkları gibi devlet, kilise yapımlarında % 20 civarında katkıda bulunmaktadır. Anayasaya göre, eğitim özgürlüğü çerçevesinde birçok dini kurumlar tarafından özel okul açılmıştır. Bu çerçevede Müslümanların da okulları vardır. Özel okullarda din dersleri zorunlu olup, haftada iki saattir. Devlet okullarında ise din dersleri seçmelidir. Din dersleri mezhebe dayalı olarak yürütülmektedir. Hollanda Anayasası’nın 29.maddesi din özgürlüğünü garanti etmektedir. Anayasa’nın 30. maddesine göre, okul yöneticileri, okul çalışma programında belirlenen ders saatleri içerisinde, öğrencilerin din dersi veya inanç/dünya görüşü eğitimi derslerini alma imkanlarını hazırlamak zorundadır. Din dersleri, haftada üç saati geçmemek üzere bir öğretim yılında en fazla 120 saat olabilir. 31. madde ye göre din derslerinin programları ve öğretmenleri (Kilise vb.) ilgili dinin temsilcileri tarafından belirlenir. Ülkede okulların yüzde 70’i Katolik ya da Protestan cemaatlere aittir.
İTALYA’DA KATOLİK KİLİSESİ MİLLİ BİR NİTELİĞE SAHİP
İtalya’da zorunlu eğitimin süresi 8 yıldır. Zorunlu eğitim süreci 6 yaşında başlamakta ve 14 yaşında sona ermektedir. Zorunlu eğitim 5 yıllık ilkokul ve 3 yıllık ortaokul birinci devreyi kapsamaktadır. İtalya eğitim sistemi merkezi bir yapıya sahiptir. Milli Eğitim Bakanlığı tarafından belirlenen yasa ve yönetmeliklere hem resmi okullar, hem de özel okullar uymak zorundadır. Ayrıca eğitim sisteminin ve okulların işleyişini düzenleyen “Ulusal Eğitim Yasası” mevcuttur. Tüm eğitim kurumları bu yasaya uymak zorundadır. İtalya’da zorunlu eğitimin ilk 5 yılı ilkokullarda gerçekleştirilmektedir. İlkokullar birinci kademesi 2 yıllık, ikinci kademesi ise 3 yıllık olmak üzere iki devreye ayrılmaktadır. Beş yıllık ilkokul öğretimi sonucunda öğrencilere ilkokul diploması verilmektedir. Tüm okullar din eğitimi sunmak zorunda, ancak bu ders seçmeli. Öğrenciler herhangi bir neden göstermeden din dersinden muaf olabiliyor. İtalya’da ilköğretim devlet okullarında parasızdır. İtalya, din devlet ilişkileri açısından Katolikliğin tarihî ve sosyolojik olarak etkin olduğu bir ülkedir. Anayasanın 7. maddesine göre, “Devlet ve Katolik Kilisesi”nin her biri kendi alanında bağımsız ve egemen olduğu için Katolik Kilisesi “milli bir nitelik kazanmıştır. Ülkede, üniversiteler hariç devlet okulları ve özel okullarda din dersleri haftada 1-2 saat olarak okutulmaktadır. Dersleri kontrol etmek ve öğretmenleri tayin etmek Katolik Kilisesinin elindedir.1984 yılındaki yasal düzenlemeler sonucunda din dersleri isteğe bağlı duruma gelmiştir. 1997 yılı itibariyle öğrencilerin yaklaşık % 90’ı din eğitiminden yararlanmaktadır. İtalyan Anayasasının 3. maddesi din farkı gözetmeksizin kanun önünde herkesi eşir sayarken, Anayasanın 8 maddesi ise Katolik dışı bütün mezheplere örgütlenme serbestliği tanımaktadır. Anayasanın 19. maddesi ise, bütün dini cemaatlere kamusal alanda dahil olmak üzere, inançlarını yayabilme,yaşayabilme olanağı sunmaktadır.
İSPANYA’DA BÜTÜN DİNİ CEMAATLERE HAK SAĞLANMIŞ
İspanya’da zorunlu eğitimin süresi 10 yıldır. Zorunlu eğitim süreci 6 yaşında başlamakta ve 16 yaşında sona ermektedir. Zorunlu eğitim 6 yılı ilkokul, 4 yılı ortaöğretim birinci devre olmak üzere iki temel aşamadan oluşmaktadır. İlköğretim kademesi 6 ve 12 yaşlar arasındaki dönemi kapsamakta ve her biri 2 yıl süren üç devreye ayrılmaktadır. Her devrenin kendine özgü özellikleri bulunmaktadır. İspanya’da Eğitim ve Bilim Bakanlığı tarafından hazırlanan genel ilkeler ve ders çizelgeleri tüm ülkede geçerlidir ve her okul bunlara uymakla yükümlüdür. Bu yönüyle eğitim sistemi merkezi bir nitelik taşımaktadır. Ancak okullar kendi koşullarına uygun olarak ders saatlerini ve seçimlik dersleri arttırabilmektedir. İspanya’da dini eğitim ilk, orta ve lise müfredatlarında diğer dersler gibi zorunludur. Bunun yanı sıra yanı sıra bu eğitimin din adamları veya seküler öğretmenler tarafından verilmesiyle ilgili iki seçenek de sunulmuştur. Buna göre okul yöneticileri ve veliler karşılıklı olarak görüş alış verişinde bulunduktan sonra derslerin ya yerel bir dini kurumdan sağlanacak bir din adamı veyahut da eğitim fakültelerinin dini çalışmalar bölümlerinden mezun din adamı olmayan bir öğretmen tarafından verilmesi hususunda anlaşabileceklerdir. Din ve devlet ayırımının keskinleştiği bu ortamda dini eğitim hakkı da eşit olarak bütün dini cemaatlere verilmiştir.

Hüseyin Danışment / Vakit