Avrupa'nın ortasında, 1992-1995 yılları arasında şiddetli savaş ve acılar yaşayan Bosna Hersek, ülkede silahları susturan Dayton Barış Anlaşması'nın ardından 12 Ekimde yedinci kez devlet başkanlığı ve milletvekili seçimlerine gidiyor.
İki entite, 10 kanton ve bir özerk bölgeden oluşan ülkedeki karmaşık siyasi yapı, ekonomik kriz, işsizlik, savaş sırasında göç eden çok sayıda insanın hala topraklarına dönememesi ve savaşın yaralarının aradan geçen zamana rağmen hala sarılamaması, 12 Ekim tarihinde gerçekleştirilecek seçimleri daha da önemli hale getiriyor. Bosna Hersek Üçlü Devlet Başkanlığı Konseyi'nin Boşnak, Sırp ve Hırvat üyelerinin yanı sıra kanton, entite ve devlet düzeyindeki hükümetlerin ve milletvekillerinin belirleneceği seçimlere, 65 siyasi parti, 24 bağımsız aday ve 24 koalisyon katılıyor. Ülkeyi 4 yıllığına yöneteceklerin belirleneceği seçimlerde, 813 sandalyeden birine oturabilmek için 7 bin 748 aday yarışıyor.
Bosna Hersek Seçim Yasası, seçimlerin ekim ayının ilk pazar günü yapılmasını öngörmesine rağmen, bu yıl Kurban Bayramı nedeniyle, Bosna Hersek'te seçimler ilk defa bir sonraki haftaya ertelendi.
Ülke tarihinde yapılan devlet başkanlığı ve milletvekili seçimleri arasında bu yılki seçimlere çok sayıda siyasi partinin katılması da seçimleri özel kılan unsurlardan biri. Aynı zamanda ilk defa, aday listelerine kadınların katılımı da yüzde 33 oranından yüzde 40'a yükseltildi.
Avrupa İnsan Hakları Mahmekesi'nin (AİHM) kararına rağmen, Bosna Hersek azınlıkların Devlet Başkanlığı'na aday olması konusunda bugüne kadar adım atmadı. Bosna Hersek'te yaşayan azınlık mensuplarından Roman aktivist Dervo Seydiç ve ülkedeki Musevi azınlığın temsilcisi Jakob Finci, anayasanın ve seçim yasasının, azınlıkları cumhurbaşkanı seçilmekten men ettiği gerekçesiyle 2006 yılında AİHM'e gitmiş ve yüksek mahkeme Seydiç ve Finci'yi 2009 yılında verdiği kararla haklı bulmuştu. AB'nin ve AİHM'nin bütün ısrarlarına rağmen Bosna Hersek'in bu yönde bir adım atmaması uluslararası toplum tarafından sıklıkla eleştiriliyor.
DEVLET BAŞKANLIĞI KONSEYİ BOŞNAK ÜYELİĞİNE 10 ADAY
Bosna Hersek Üçlü Devlet Başkanlığı Konseyi Boşnak üyeliği için 10 aday yarışacak
Bosna Hersek Üçlü Devlet Başkanlığı Konseyi üyeliği için toplam 17 aday yarışırken, bunların arasından 10'u Konsey'in Boşnak üyeliği için aday oldu. Konseyin Hırvat Üyesi için dört, Sırp Üyesi içinse 3 aday yarışacak.
Devlet başkanlığı adayları, seçimlere 11 parti ve iki koalisyon temsilcisi olarak katılırken, toplam 17 adaydan 4'ü bağımsız aday olarak yarışacak.
Bosna Hersek Üçlü Devlet Başkanlığı Konseyi Hırvat Üyesi Jelyko Komşiç'in yeni kurduğu Demokratik Cephe (DF) adlı parti, Konsey'in hem Boşnak hem de Hırvat üyeliği için aday gösteren tek parti oldu.
Bosna Hersek Üçlü Devlet Başkanlığı Konseyi Başkanı ve Boşnakları temsil eden en büyük parti Demokratik Eylem Partisi (SDA) Genel Başkan Yardımcısı Bakir İzzetbegoviç ise Konsey'in diğer üyeleri Jelyko Komşiç ve Neboyşa Radmanoviç'ten farklı olarak, Konsey üyeliği için yeniden aday olan tek isim oldu. Ülkeden gelen bilgilere göre, konsey üyeliği için SDA'nın kazanma şansının yüksek olduğu belirtiliyor. Bu sayede İzzetbegoviç'in de yeniden aynı göreve seçilebileceği ifade ediliyor. Bazı kaynaklarsa, halktan İzzebegoviç'e yönelik bazaı tepkiler olduğunu, seçmenlerin İzzetbegoviç'e değil SDA'ya oy vereceğini söylüyor. Diğer taraftan Demokrat Cephe adayı Emir Sulyagiç'in, özellikle gençler arasında, oldukça popüler olduğu ve konsey üyeliğinde İzzetbegoviç'i geride bırakabileceği ifade ediliyor.
Sulgayiç'in seçim afişleri;
Ayrıca, Hırvat kökenli Zelyko Komşiç'in Demokrat Cephe-DF'sinin, bu seçimlerin yıldızı parlayan partisi olacağı da ülkeden gelen tahminler arasında yer alıyor.
Bosna Hersek Anayasası'na göre devlet başkanlığı konseyi üyeleri bu görev için en fazla iki defa aday olabiliyor. Radmanoviç ile Komşiç 2 dönem bu görevi yürüttükleri için yeniden aday olamadı.
Bosna Hersek Üçlü Devlet Başkanlığı Konseyi Boşnak üyeliği için Bakir İzzetbegoviç, Mustafa Ceriç, Mirsad Kebo, Sefer Haliloviç, Fahrudin Radonçiç, Halil Tuzliç, Emir Sulyagiç, Bakir Haciomeroviç, Haci Cebrail Bayramoviç ve Adil Jigiç yarışacak.
Devlet başkanlığı konseyi Hırvat üyeliği için Dragan Çoviç, Martin Raguj, Jivko Budimir ve Anto Popoviç sandıktan çıkmaya çalışacakken, Sırp üyeliği için de Jelyka Cviyanoviç, Mladen İvaniç ile Goran Zmiyanats yarışacak.
SEÇİM KAMPANYALARI
Devlet başkanlığı ve milletvekili seçimleri için 12 Eylül'de başlayan kampanyalar, 11 Ekim tarihine kadar devam edecek.
Bosna Hersek kanunlarınca, siyasi parti ve adayların kampanyada kullandıkları reklam, afiş, bilboard ve ilanlara zarar vermek, yırtmak, değiştirmek, üzerini kapatmak ve kampanyaları cinsiyet eşitliğine aykırı bir şekilde yürütmek yasaklandı. Aynı zamanda, seçim kampanyası boyunca kullanılacak materyallerin öngörülen yerlerin dışında dağıtılması, yapıştırılması ve kullanılması da yasak. Yasaklar arasında ayrıca, adayların mitinglerde silah taşıması, diğer adayların mitinglerine müdahil olmaları da yer aldı. Adayların kanunlarca öngörülen yerlerde reklam materyallerini kullanması gerekirken, seçim materyallerinin birçok izin vermeyen alanlarda kullanıldığı gözlemlendi.
Bu yılki seçim kampanyalarında Boşnak partiler arasında, merhum Aliya İzzetbegoviç'in kurucusu olduğu Demokratik Eylem Partisi "Güç birlikteliktedir" sloganını, Sosyal Demokrat Partisi (SDP) "Birlikte", Demokratik Cephe (DF) "Kararlı bir şekilde değişikliklere doğru", Daha İyi Gelecek Partisi (SBB) ise "Halkla birlikte" sloganını kullandı.
İzzetbegoviç ve Hırvat rakibi Jelyko Komşiç;
Hırvat partileri arasında, Bosna Hersek Hırvat Demokrat Birliği (HDZ BİH) ile diğer birkaç küçük siyasi parti "Hırvat cevabı" ve "Hırvat seçimi" sloganını kullanırken, Hırvat Demokrat Birliği 1990 (HDZ 1990) Partisi "Bu bizim ülkemiz" ve "Çizgiyi çekelim" sloganlarına yer verdi.
Bosna Hersek'teki Sırp temsilcilerinden Bağımsız Sosyal Demokratlar Birliği (SNSD) seçim kampanyası kapsamında "Bosna Sırp Cumhuriyeti'nin zaferi için, Bosna Sırp Cumhuriyeti'nin adına" sloganını kullandı. Diğer Sırp partileri arasında yer alan Demokratik İlerleme Partisi (PDP) ise seçim kampanyası kapsamında "Değişim hareketi" sloganına yer verdi.
Bosna Sırp Cumhuriyeti'nde yürütülen seçim kampanyalarında Sırbistan bayrakları kullanıldığı gözlemlendi. Bu bölgede aynı zamanda, Lahey'deki eski Yugoslavya Uluslararası Ceza Mahkemesi'nde (ICTY) savaş suçundan yargılanmasına devam edilen eski Sırp Radikal Partisi (SRS) Genel Başkanı Voyislav Şeşely ve eski Sırbistan Devlet Başkanı Slobodan Miloşeviç'in posterleri de dikkati çekiyor. Bosna Sırp Cumhuriyeti'nin bazı kısımlarında ise Sırbistan Başbakanı Aleksandar Vuçiç ile Rusya Devlet Başkanı Vladimir Putin'in fotoğraf ve posterleri de görüldü.
Bosna Hersek'teki seçimlerde, yurt içinde 3 milyon 278 bin 908, yurt dışında ise 42 bin 139 Bosna Hersek vatandaşı oy kullanabilecek. Seçimlerin gerçekleştirilmesi için yaklaşık 4,5 milyon avroluk bir bütçe ayırılacak.