CIA'nın sorgulama aleti: Matkap

Amerika'da yayınlanan Washington Post gazetesi, uzun süredir gizlenen ve önümüzdeki hafta kamuoyuna duyurulacak CIA'in sorgulama taktikleri hakkındaki bir raporda, korkutma taktiğinin özellikle Abbürrahim El Naşiri adlı El Kaide komutanı üzerinde uygulandığını yazdı. Gazete, iddiaları raporu okuyan ABD'li yetkililere dayandırırken, yetkililer ise CIA'in bu taktiğini "infaz tehdidi" olarak nitelendirdi. Kasım 2002'de yakalanan Naşiri'nin ayrıca ABD hapishanelerinde kaldığı 4 yıl içinde "waterboarding" adlı sorgulanan kişide boğulma hissi yaratan yöntemle sorgulanan 3 El Kaide liderinden biri olduğu belirtildi.

Söz konusu rapor, dün ilk kez Newsweek dergisi tarafından duyurulmuştu. Dergi, internet sayfasında yer alan haberde, raporda ayrıca terör şüphelisinin kaldığı odanın yanındaki odada "yalancı infaz" taktiğinin uygulandığı bilgisinin de yer aldığını yazdı.

Amerikan Sivil Özgürlükleri Birliği, söz konusu raporun kamuoyuna açıklanması için dava açmış, New York'ta federal bir yargıç da bu gizli raporun önümüzdeki pazartesi günü açıklanmasına hükmetmişti. Haziran ayından bu yana Amerikan Adalet Bakanlığı ve CIA avukatları, raporun ne kadarının kamuoyuna açıklanacağını inceliyorlardı. Söz konusu raporun, CIA'in hangi sorgulama metotlarını kullandığına yönelik daha geniş bir soruşturmada bulgu olarak da değerlendirilebileceği dile getiriliyor.

2004 yılında yazılan rapor, Naşiri'nin sorgulanması konusunda yeni detaylar içeriyor. Rapora göre Naşiri, işbirliği yapmaması karşılığında ölüm ve ağır yaralanmalarla tehdit ediliyor. Sorgulamalardan birinde bir CIA elemanı, Naşiri'ye silah gösteriyor. Başka bir sorgulamada ise Naşiri'ye elektrikli matkap doğrultuluyor ve sürekli açıp kapatılarak Naşiri korkutuluyor.

Amerikan federal yasaları, Amerikan vatandaşlarının gözaltındaki herhangi birini ölümle tehdit etmelerini yasaklıyor. Naşiri yakalanmadan yaklaşık 3 ay önce de Amerikan Adalet Bakanlığı, CIA'ye bir not göndererek "ölümle tehdit etmenin" yasal olmadığı konusunda tavsiyede bulunmuş. ABD Temsilciler Meclisi de Aralık 2008'de "waterboarding" gibi sorgu yöntemlerini yasaklanmasını kabul etmişti.

CIA, raporla ilgili iddiaların ardından bir açıklama yapmadı; ancak bir CIA sözcülerinden Paul Gimigliano, raporda yer alan bütün olayların hükümet savcıları tarafından detaylı olarak incelendiğini söyledi.

Guantanamo Üssü'nde tutulan Naşiri, Amerikan USS Cole gemisine 1999'da düzenlenen ve 17 denizcinin öldüğü saldırının planlayıcısı olmakla suçlanıyor. CIA tarafından yakalandığında El Kaide'nin Pers Körfezi'ndeki operasyonlarından sorumlu komutanı olan Naşiri, o dönemde Amerika'nın yakaladığı en üst düzey El Kaide yetkilisi idi.

Rapor, 2002 yılı başları ile Eylül 2006 dönemini arasında uygulanan CIA'ın gizli sorgulama programı hakkında en kapsamlı ve en güncel rapor olma özelliğini taşıyor. Raporda CIA'in cebri sorgulama tekniklerini kullanması eleştiriliyor. Bu metotların uluslararası hukuku ihlal ettiği uyarısı da yapılıyor.