Doğalgaza yüzde 70 zam gelebilir

Doğalgaz fiyatlarındaki nihai artışı, Azerbaycan ile yürütülen fiyat görüşmeleri belirleyecek. Enerji yönetiminin, görüşmelerde önemli bir avantaj sağlaması halinde zammın yüzde 50'nin altında da kalabileceği ifade ediliyor. Geçtiğimiz yıl petrol fiyatlarının 150 dolara dayanmasının ardından doğalgaza toplam yüzde 74 zam yapılmıştı. Ancak fiyatların gerilemesiyle birlikte şubat ve mayıs aylarında yüzde 40 indirime gidilmişti.

Hazine'nin 2010 yılı temel varsayım ve program büyüklükleri, enerji KİT'lerine (Kamu İktisadi Teşebbüsleri) ulaşmaya başladı. Zaman'ın Enerji Bakanlığı ve Hazine çevrelerinden edindiği bilgilere göre, yeni yılda ilk olarak elektrik ve doğalgaza zam yapılacak. Kamunun toptan elektrik satan şirketi Türkiye Elektrik Ticaret ve Taahhüt AŞ'nin (TETAŞ) yıla yaklaşık yüzde 3 bir zamla gireceği belirtiliyor. Bunun sebebiyse yine kamunun elektrik üretim şirketi EÜAŞ'ın TETAŞ'a sattığı elektriğin birim fiyatını 5 kuruşlardan 13 kuruşlara çıkarmak istemesi.

TETAŞ'ın yapacağı zamların abonelere yansıyıp yansımayacağına Türkiye Elektrik Dağıtım AŞ (TEDAŞ) karar verecek. Boru Hatları ile Petrol Taşıma AŞ (BOTAŞ) de 2010 yılı doğalgaz satış fiyatlarını belirlemek için çalışmalara başladı. Geçen yıl toplam yüzde 74 zam yapan ve abonelerin sert tepkilerini alan şirket, yeni yılda da ciddi zam hazırlığı yapıyor. Hazine'nin döviz, ham petrol vb. girdi maliyeti öngörüleri doğrultusunda çalışmalarını yürüten şirketin, ilk hesaplamalarına göre gaz fiyatlarında yüzde 50 civarı bir artış yaşanacağı hesabı ortaya çıktı. Hatta rakamın yüzde 70'leri bulması bile bekleniyor..Petrol ve dövize bağlı olarak oranın daha da yukarı çıkmasını ihtimal dahilinde bulunduran şirket, Azerbaycan ile fiyat görüşmelerinin sonucunu bekliyor. Azerbaycan'dan daha önce ucuz alınan ve halen görüşmeleri devam eden fiyat pazarlığında ciddi avantaj sağlanırsa zam oranı yüzde 50'nin altına çekilebilecek. Yüksek bir fiyat farkı ödenmesi halinde ise zam oranı yukarı doğru değişecek.

Enerji yönetiminin karşı çıkmasına rağmen Hazine ve Maliye'nin doğalgaza zam ısrarı, Türkiye'ye 704 milyon dolar zarar ettirmişti. İran, Türkiye'ye sattığı doğalgazda 'al ya da öde' şartından dolayı alınmayan gazın parasını kesmişti. İlk olarak Zaman'ın gündeme getirdiği 'alınmayan gaza ödenecek' paradan kurtulmak isteyen BOTAŞ, yıl içinde petrol fiyatlarındaki küçük hareketlenmeleri gaz fiyatlarına yansıtmadı.

Enerji ve Tabii Kaynaklar Bakanı Taner Yıldız da 'al ya da öde' riskini doğrulayarak, gaz satışlarını artırmak için yıl sonuna kadar zam yapılmayacağını açıklamıştı. Yıldız, Azeri gazıyla ilgili de görüşmelerin devam ettiğini ve anlaşma halinde ödenecek farkın gaz fiyatlarına maliyet baskısı oluşturacağını söylemişti. Uzmanlar, BOTAŞ'ın fiyat artışıyla ilgili 'al ya da öde' ve Azeri gazından doğacak fiyat farkının artışı yüzde 50'nin üzerine çıkarabileceği uyarısı yapıyor. Aynı uzmanlara göre, ilk zammın ocaktan itibaren yapılması halinde hem yıl içindeki zam oranı hem de abonelere ödeyeceği paranın azalacağını ifade ediyor. Ancak Hazine'nin BOTAŞ'a ilave kârlılık hedefi koyması halinde artış oranı yüzde 50'nin üzerine çıkabilir. Ayrıca BOTAŞ'ın kamu ve özel şirketlerden alacağının giderek artması da, şirketin mali yapısını olumsuz etkiliyor. Şirketin, faiziyle birlikte toplam alacağı 16 milyar lirayı geçti. Geçen yıl yüzde 74 zamlanan gaz, bu yıl yaklaşık yüzde 40 ucuzlamıştı.