İran İslam inkılabının gerçekleşmesi ve bölgedeki batılı ülkelerin sömürgeci politikalarına karşı yeni bir strateji belirleyen İran 42 yıldır en acımasız ambargolarla baskı altında tutuluyor. Ancak bütün dayatmalara rağmen 42 yıldır direnen İran, kendi imkanlarıyla kalkınmayı bildi ve batılı ülkelerin adeta korkulu rüyası haline geldi. Küresel güçlere karşı kendi milli politikalarını yürüten ve ülkenin çıkarlarını koruyan İran, masa başında da önüne konulan dayatmaları kabul etmiyor.
İran'ın yükselişine karşı çaresiz kalan egemen devletler 2015'te İran'la masaya oturmak zorunda kaldı ve İran'ın da razı olduğu bir anlaşma imzalandı. Ancak Donald Trump'ın göreve gelmesiyle 2018'de ABD bu anlaşmadan çekildi ve İran'a yönelik en acımasız yaptırımarı devreye soktu. Buna rağmen İran boyun eğmedi ve nükleer programına ara vermediği gibi, ABD'nin kararına meydan okurcasına nükleer çalışmalarına hız verdi.
Batılı ülkeler İran'ı ikna peşinde
Batılı ülkelerle İran arasında bugün gerçekleştirilecek nükleer müzakereler bir kez daha dünyanın gündeminde. ABD ile masaya oturmayacaklarını, söz konusu yaptırımların tamamının kaldırılmaması halinde nükleer çalışmalarını kısıtlamayacaklarını bildiren Tahran yönetimi ile diğer ülkeler bugün Avusturya'nın başkenti Viyana'da bir araya geliyor.
Görüşmelere İran'ın yanı sıra ABD, Almanya, Çin, Fransa, İngiltere ve Rusya katılacak. Ancak ABD'li ve İranlı temsilciler doğrudan veya dolaylı bir müzakere içerisine girmeyecekler, aynı odalarda da yer almayacaklar.
İran'ın görüşmelerdeki birincil talebinin, kendisine yönelik yaptırımların tamamının bir an önce kaldırılması olacağı ifade ediliyor. ABD ise, bölgedeki çıkarlarını ve İsrail ile körfezdeki müttefiklerinin güvenliğini dikkate alarak İran'ın hızla yükselen gücünü frenlemeye çalışıyor.
İran Dışişleri Bakanı Cevad Zarif bu yılın başında yaptığı açıklamada, ABD'nin yaptırımlarının İran'da yol açtığı zararın yaklaşık 1 trilyon dolar olduğunu ileri sürmüştü.
Yaptırım meselesi
Uzmanlar ise yaptırımların kaldırılması konusunun düşünüldüğü kadar kolay olmayacağı görüşünde. İran, yaptırımların tamamının tek kalemde kaldırılmasını talep ederken, ABD ve Batılı müttefikleri ise yaptırımların kademe kademe kaldırılması gerektiği görüşünde.
Görüşmelerde kısa vadede bir sonuç alınamasa da uzun vadede yeni bir anlaşma sağlanabileceği, 2015 yılındaki anlaşmayla beraber oluşan ortamın yeniden şekillenebileceği düşünülüyor.
ABD'de Donald Trump yönetiminin seçim mağlubiyeti ve Joe Biden'ın başkanlığı süreci hızlandırmış durumda. Buna ek olarak İran'ın Uranyum zenginleştirme seviyelerini yüksek oranda artırması da Batılı ülkeleri harekete geçiren etkenler arasında.
Bugün başlayacak olan görüşmelerin ardından, diplomatik ve siyasi atmosferin daha net bir biçimde şekillenmesi bekleniyor