Etiyopya'nın başkenti Addis Ababa'da nefis bir Türk lokantası var. E bizde de nefis olunca, para da olunca, üç gün boyunca sabah-öğle-akşam o lokantada mükellef sofralar kurdurup önümüze ne geldiyse silip süpürdük. Çorbalar, ön soğuklar, arka sıcaklar, salatalar, tatlılar, gazozlar, çaylar, kahveler...
Yarım saat sırf siparişle uğraşıyorduk. Sonra da bir müddet siparişlerimizi tashih ediyor veya çoğaltıyorduk. Bir müddet diyorum ama aslında siparişler hiç bitmiyordu. "Bu tas kebabı harika olmuş, bir tabak daha alayım", "Künefe kesmedi, dondurma da yiyeceğim" falan filan.
Bizimle hep aynı garson ilgileniyordu. İnce, zayıf bir Afrikalı. Bir keresinde adamın bize hayretle baktığını hissettim. Hatta acıyarak baktığını. Belki tiksinerek bakmıştır da itiraf edemiyorumdur.
Bir gün Nijer'de beş-altı çocuğun mangal partisine şahit olmuştum. Bir balık tutmuşlar, onu güle-oynaya pişirip afiyetle yediler. Sonra da tozu dumana katarak oynamaya başladılar… Yine bir gün Mali'de bir otele yerleşmiştik. Yerleşir yerleşmez ilk işimiz "Yemek var mı?" diye sormak olmuştu. "Var" dedi Afrikalı bir eleman. Pirinç pilavı mıydı neydi, yağsız mağsız, tuzsuz muzsuz, yanında da hiçbir şey yok, onu gösterdi. Beğenmedik tabii. Gittik bakkaldan dünya kadar nevale aldık, iki saat onları pişirmekle uğraştık, otel çalışanları neye uğradıklarını şaşırdılar… Yine bir gün Gana'da Afrikalı devrimci ağabeyim Dhoruba Bin Wahad'ın evine misafir olmuştum. "Sana geleneksel Afrika mutfağının en güzide yemeğini ikram edeceğiz" demişti gururla. Gele gele lapa bir pirinç pilavı gelmişti, o da yağsız mağsız, tuzsuz muzsuz, yanında hiçbir şey olmadan.
Afrikalılar işte böyle az yiyor, öz yiyor, sade yiyor ve bununla yetiniyor. Yemeyi abartmıyor, başlı başına bir uğraş haline getirmiyor.
Neyse işte; o çocukların balık sefasını, o oteldeki basit menüyü, Dhoruba Bin Wahad'ın ikramını hatırlayınca, Addis Ababa'daki lokantada masamıza bakan garsondan ve genel olarak Afrikalılardan acayip utandım. Şöyle dedim kendi kendime: "Afrikalılar mı aç, yoksa biz mi hayvan gibi yiyoruz?"
Dikkat buyurun: Nijer'deki o beş altı çocuğun o balığı GÜLE OYNAYA pişirdiklerini ve yedikten sonra TOZU DUMANA KATARAK oynadıklarını söyledim. Bu "güle oynaya" ve "tozu dumana katarak" çok önemli. "Niye beşimize altımıza bir tek balık düşüyor? Niye birer tane balık düşmüyor?" diye ağlayabilirlerdi, kadere demediklerini bırakmadan pişirebilirlerdi o balığı, ama güle oynaya pişirdiler ve bu çok dinamik bir şükür halidir. Boğazlarından geçen şey mini minnacık bir şey olduğu halde, o yemeğe yemek demek bizim modern dünya ölçülerimize göre bin şahit istediği halde, yemekten sonra müthiş bir coşkuyla tozu dumana katarak oyun oynamaları, hani "hayatın tadını çıkarmak" derler ya işte onu yapmaları da çok dinamik bir şükür halidir.
Timbuktu'da bir kum tepesinden yuvarlanıp duran çocuklar görmüştüm; giysileri yırtıkpırtıktı, bizim modern dünya ölçülerimize gör fakruzaruret içinde kıvranıyorlardı, çocuklarımızın onlar gibi olmasını hiç istemezdik, çok acınası bir haldeydiler, yazık yazık çok yazıktı, ama Sahra çölünü adeta yeşerten o bereketli kahkahalar neydi peki? "Ulan" dedim, "bu çocukların bir günlük neşesi herhalde benim çocuklarımın bir ömürlük neşesine bedeldir. Nasıl gülüyorlar öyle? Ne güzel ve ne çok gülüyorlar..."
Zaten Afrikalılar genellikle gülüyor. Ben dünyada bu kadar güler yüzlü, bu kadar neşeli bir halk görmedim. Hani şu "Günde 1 doların altında kazanan Afrikalının dillere destan hal-i perişanlık hikâyesi var ya... Harbiden hikâye!
Bunları, savaş veya tabii felaketlerden muzdarip olan bölgeleri hariç tutarak söylüyorum tabii.
Yoksulluk görecedir ve bizim nazarımızda yoksul olan ortalama Afrikalı bizim hiç olamadığımız ve belki de hiç olamayacağımız kadar mutludur, mesuttur. Tamam, çoğu derme çatma evlerde yaşar, üç beş metrekarede 10-15 kişi yaşar , ama havalar hep güneşli olduğu için zaten gün boyu dışarıdadırlar, hatta sıcak geceleri de açık havada geçirirler ve dolayısıyla kâinat kadar geniştir aslında evleri.
Bu muhteşem sadeliğe ve basitliğe acayip özendim.