İran Dini Lideri Ali Hamaney'in askeri işlerden sorumlu baş danışmanı Nasır Araste, "ülkesinin aynı anda 500 hava hedefini izleme ve durdurma yeteneğine sahip olduğunu" doğruladı ve "15 Hordad ayaklanmasının şehitlerinin haksız yere şehit edildiğini" kaydetti. , ama 1979'da meyvesini veren İslam devriminin ağacını suladılar dedi

İran’da 15. Hordad Kıyamı’nın Yıl Dönümü

İran tarihinin geleceğini belirlemesi açısından son derece önemli bir tarih olarak kayıtlara geçen 15 Hordad; Şah rejimi güvenlik güçleri tarafından Kum kentinde İmam Humeyni'yi, Şah rejimine karşı yaptığı konuşmadan dolayı tutuklaması, ardından başta Kum kenti olmak üzere Tahran ve İran'ın diğer kentlerine halk kıyamı şeklindeki gösterilerin yapıldığı tarihtir.

İran halkının Haziran 1963 kıyamı aslında dünya genelinde başlayan İslami uyanışın başlangıç noktasıdır.

15 Hordad Kıyamı ve İslam İnkılabına Giden Süreç

Zorba Şah rejimi aleyhindeki bu protestoların ardından İmam Humeyni Hicri-Şemsi 13 Hordad 1342' (5 Haziran 1963)’e rastlayan Aşure merasimi sonrası Feyziye Medresesi'nde tarihte "15 Hordad Kıyamı" olarak bilinen kıyamın başlangıcı sayılan o tarihi konuşmasını yaptı. İmam Humeyni konuşmasında şaha hitaben şöyle haykırıyordu "Sana nasihatte bulunuyorum efendi! Sayın şah efendi!... Ey şah efendi... Bu işlerden el çekmeni öğütlerim sana!.. Oyuna geliyorsun!.. Günün birinde gitmen istenirse buna herkesin şükretmesini istemem!.. Eğer dikte ettiriyor ve yazıp senin eline tutuşturarak "oku" diyorlarsa, üzerinde düşün biraz... Nasihatimi dinle... Şah ile İsrail arasında ne ilişki var ki Emniyet Teşkilatı "İsrail'i konuşmayın!" diyor?!.. Şah, İsrailli mi ki ?!"

Bunun üzerine Şah hemen bu kıyamın derhal bastırılması emrini verdi. İşe İmam'ın yakın adamlarından başlandı ve 4 Haziran akşamı birçok inkılabı Müslüman tutuklanarak gece yarısı saat 3 sularında (1963 Haziran sabah vakitlerinde) merkezden gönderilen yüzlerce komandoyla İmam'ın evi kuşatmaya alındı ve gece -teheccüd- namazı kılmakla meşgul olan İmam seccade üzerinde tutuklanarak olağanüstü güvenlik tedbirleri içinde telaşla Tahran'a götürülüp Orduevi'nde nezarette tutulduktan sonra aynı gün akşam vaktine doğru Tahran Kasr Zindanı'na nakledildi.

15 Hordad sabahı, İslam İnkılabı Rehberi’nin tutuklandığı haberi Tahran, Meşhed, Şiraz ve diğer şehirlere de yayıldı ve Kum'da yaşanan facianın bir benzeri de bu şehirlerde de yaşandı.

İmam Humeyni Hicri Şemsi 4 Aban 1343’te (25 Ekim 1964) yayınladığı inkılâbi bir bildiride şöyle diyordu: "Dünya şunu bilsin ki İran ve diğer Müslüman milletler ne çekiyorsa hep yabancıların elinden çekmektedir. Amerika'dan çekmektedir. Müslüman milletler, başta Amerika olmak üzere, yabancılardan nefret etmektedir! İsrail ve yandaşlarını destekleyen, Amerika'dır. Müslüman Arapları evinden barkından, yerinden yurdundan edip avare hale getirmesi için İsrail'e güç veren, Amerika'dır." Kapitülasyon tasarısının kabulünün İmam tarafından ifşa edilmesi 1343 Aban ayında İran’ı yeniden kıyamın eşiğine getirdi.

Böylece Hicri-Şemsi 13 Aban 1343 ( 4 Kasım 1965) günü gece yarısından sonra, Tahran'dan gönderilen özel komandolar bir kez daha İmam'ın Kum'daki evini kuşattılar. İmam hemen tutuklanacak ve hiç vakit geçirilmeden tam bir gizlilik içinde Tahran Mehrabad havaalanına götürülecek önceden hazırlanmış askeri bir jetle özel askerî ve diğer güvenlik görevlilerinin sıkı kontrolü altında Türkiye’ye götürülecekti.

Ertesi günün akşam gazeteleri, Savak'tan (Şahın istihbarat teşkilatı) aldıkları talimatla "İmam'ın, ülkenin güvenliğine karşı eyleme girişme suçu"yla (!) sürgün edildiği haberini yayınlamışlardı. O günlerde İran'da estirilen fırtınaya rağmen bütün ülkede protesto ve itirazlar başladı; Tahran Kapalıçarşı esnafı yürüyüş düzenleyerek olayı protesto etti, dinî ilmiye medreselerinde uzun bir süre ders yapılmadı, uluslararası kuruluşlarla teşkilatlar ve taklid mercilerine binlerce imzalı mektuplar ve protesto yazıları gönderildi.

İmam’ın Türkiye’deki ikamet süresi, Ankara’ya gittikten ve buradan da Bursa’ya götürüldükten sonra 11 ay sürdü ve şah rejimi bu süre zarfında İran'daki direnişin geri kalan kısmını şiddet kullanarak bastırdı. İmam'ın İran'da olmamasını fırsat bilen Şah Amerika'nın istediği reformları süratle uygulama safhasına geçirdi. Bu arada Türkiye'deki sürgün ayları, İmam'a değerli eseri "Tahrir'ul Vesile"yi kaleme alma fırsatı kazandırdı. İmam Humeyni Hicri Şemsi 13 Mehr 1344 (5 Ekim 1965) tarihinde büyük oğlu Ayetullah Hacı Mustafa ile birlikte ikinci sürgün beldesine, yani Irak’a götürüldü. İmam Necef’te 13 yıl süren sürgün hayatı boyunca çektiği sıkıntılara rağmen hiç bir zaman mücadelesinden vazgeçmemiş, yaptığı konuşmalar ve verdiği mesajlarla zafer umudunu gönüllerde yaşatmıştır.

İmam Humeyni 1356 yılının Mordad ayında (1977 yazında) yayınladığı bir bildiride şöyle diyordu: “Yurtiçi ve yurtdışında vuku bulan son gelişmeler ve şah rejiminin işlediği cinayetlerin yurt dışındaki çevrelere ve medyaya yansımış olmasına binâen; yurtiçi ve yurt dışındaki ilmi ve kültürel çevreler ve vatansever insanlar, üniversiteliler ve İslam dernekleri için bulundukları yerlerde hiç vakit geçirmeden değerlendirmeleri gereken bir fırsat doğmuş bulunmaktadır: Herkes, hiç çekinmeden açıkça harekete geçmeli, kıyam etmelidir şimdi!”

İran ve Irak dışişleri bakanlarının New York’ta yaptıkları görüşmede İmam’ın Irak’tan çıkarılması kararı alındı. 1357 Mehr ayının 2. Günü (24 Eylül 1978) İmam’ın Necef’teki evi Baas güvenlik görevlilerince kuşatıldı. Mehr ayının 12. günü İmam, Kuveyt’e gitmek üzere Irak’tan ayrıldı. Ancak Kuveyt Hükümeti, İran rejiminin müdahelesi sonucu İmam’ın Kuveyt’e girmesine izin veremeyeceğini açıkladı. Bunun üzerine İmam’ın Lübnan veya Suriye’ye gidebileceği ihtimali üzerinde konuşulurken İmam oğlu ile (Hüccet’il islam Seyyid Hacı Ahmed Humeyni) istişare ettikten sonra Paris’e hicret etmeye karar verdi. Mehr ayının 14. (6 Ekim 1978) günü İmam Paris’e giriş yaptı. Bu arada İran’da giderek yayılan halk protestoları ve ülke genelinde devam eden grevler ve ayrıca İmam’ın şah rejiminin giriştiği sindirme politikaları ile mücadele konusunda verdiği mesajlar, onun lider bir şahsiyet olduğunun her kes tarafından anlaşılmasında rol oynayan unsurlardandır.

1979 Şubat ayının başlarında İmam’ın İran’a dönmeye karar verdiği haberi bütün ülkeyi sevince boğarken, bütün İran sevinç gözyaşları içinde birbirini kutluyordu. On dört yıldır süren hasret artık sona eriyor İmam halkın bekleyişleri içerisinde İran’a dönüyordu. İmam verdiği mesajlarla bu zor ve kader belirleyici günlerde İran halkının yanında olmak istediğini söylemişti. Kukla şah rejimi Amerikalı General Hayzer’in talimatı ile İmam’ın İran’a gelişini engellemek için ülke hava yollarının dış hat kapılarını kapatmıştı.

Nihayet İmam Humeyni 14 yıllık bir sürgünden sonra kendi iradesi ve uğruna can vermeye hazır milyonluk kitlelerin fedakarca davetleriyle 1 Şubat 1979’a rastlayan 12 Behmen 1357’de vatanına dönmüştür. . Ülkenin dört bir yanından İmam’ı karşılamaya gelen coşku dolu milyonluk kitleler bütün dünyayı şaşkına uğratmış ve İslam inkılabının gerçeklerini örtbas edebilmek için elinden gelen gayreti sarfeden Siyonist güdümlü medya bile İmam’ı karşılamaya gelenlerin 4 ila 6 milyon kişi civarında olduğunu belirtmek mecburiyetinde kalarak kısmen de olsa gerçeği itiraf etmişti. İmam’ın dönüşüyle İslam İnkılabı doruk noktasına ulaşmış ve İslam İnkılabı, Dehei Fecr (Şafakta On gün) olarak adlandırılan 10 günlük gibi bir zaman diliminde zafere ulaşmıştır. İmam Humeyni İran Halkının gerçekleştirdiği İslam İnkılabının ardından bundan 36 yıl önce, yani 11 Şubat 1979 tarihinde halkoyu ile İran İslam Cumhuriyeti Devleti’ni kurmuştur.