Havan toplarıyla barış

2001 Kasım ayında Çeçenya'daki Rus yanlısı yönetimin lideri Ahmed Kadirov 'bölgede artık havan topları ve bombardıman uçaklarının kullanılmasına gerek kalmadığını ve polisin isyancıların kalıntıları ile savaşması gerektiğini' duyurmuştu.

O zamandan beri beş yıl geçti. Ahmed Kadirov öldürüldü, Kremlin defalarca savaşın sona erdiğini ilan etti ve Rus yanlısı Çeçen yönetiminin şimdiki devlet başkanı Ramzan Kadirov Çeçenya'ya istikrarlı bir barış getirme sözü veriyor.

2001'den bu yana değişmeyen bir şey de Çeçenya dağlarının ve ormanlarının havan topları ve bombardıman uçakları ile bombalanması. Geçen sene 24 Kasım'da Çeçenya'daki Rus ordusunun komutanları Rus yanlısı parlamentonun vekilleri ile bir araya geldi. Parlamenterler güvenlik görevlilerinden Çeçenya'nın dağlık bölgelerinin bombalanmasına son verilmesini istediler. Parlamenterler bitmek bilmeyen bombalamaların neticesinde 2006'da Çeçenya'nın beş bölgesinde (Şatoy, Vedeno, Nozhay-Yurt, Şali ve İtum-Kale) çiftlik hayvanlarının, tarım arazilerinin ve evlerin büyük hasar gördüğünü söylediler. Bunun yanı sıra yaralanan sivillerde vardı. Çeçen Orman Departmanına göre bombalamalar dağlık bölgelerdeki doğal yaşama çok ciddi zararlar verdi.

Güvenlik görevlileri toplantıda kendilerinin de Çeçenya'nın geleceği ile ilgilendiklerini ve 'yasadışı bombalamalara' karşı gerekli önlemleri alacaklarını söylediler.

Bununla birlikte o toplantıdan sonra hiçbir şey değişmedi. 1 Aralık tarihinde Rus hava kuvvetleri dağlık bir bölgede bulunan Şaron-Argun köyünü bombaladı. Kavkazki Uzel'e göre bir ev tamamen yok oldu ve iki köy sakini (Gaytamirov kardeşler) ciddi şekilde yaralandı. Zulpa Akhigova adındaki bir kızda bombalamanın etkisiyle şoka girdi. 24 Aralık'ta Şali bölgesindeki Avturi köyünün dış kesimleri havan topları ile bombalandı.

Bu senenin başlarında Kadirov Çeçenler için parlak bir gelecek sözü verirken havan topu atışları ve bombardımanlar önemli derecede artmıştı. 21 Şubat'ta Rus-Çeçen Enformasyon Ajansı (RCIA) Stari Atagi, Novy Atagi, Duba-Yurt, Çişki, Yulus-Kert, Agişti ve Selmentauzen köyleri yanındaki ormanların bombalandığını bildirdi. Bu köyler Vedeno, Şali, Şatoy ve Caharkale bölgelerinde bulunuyor. Rus topçuları 27 Şubat'ta da Çeçenya'nın güneydoğusunu bombaladılar. Kavkaz-Center haber ajansı 7 Mart'ta Urus Martan bölgesinin bombalandığını bildirdi. Yukarıda belirtilen köy ve bölgelerin yüksek dağlık yerlerde değil de dağ eteklerinde hatta vadilerde bulunduğu da dikkat çeken önemli bir nokta.

Geçtiğimiz Ekim ayında Çeçenya'daki Rus birliklerinin komutanı Yevgeny Baryaev bombalamaların isyancıların yerleşim merkezlerine sızmalarını engellemek ve dağlardaki üslerini yok etmek için gerekli olduğunu söylemişti.

Geçen senenin sonlarına doğru Baryaev görevden alındı ve yerine General Yakov Nedobitko getirildi. Göreve getirildikten sonra Nedobitko Rus ordusunun isyancılarla mücadelede önemli ilerleme kaydettiğini duyurdu. Ayrıca Çeçenya'nın güneyinde bombardımanların yoğunlaştırılması emrini verdi. 17 Ocak'ta Nedobitko Ria Novosti'ye militanların etkisiz hale getirilmesi için alınan özel önlemlerin büyük terör saldırıları düzenlenmesini engellediğini söyledi. 12 Şubat'ta Rus yanlısı Çeçen güçlerinin komutanı Leonid Krivonos ordunun isyancıların büyük gruplar halinde organize olmalarını önlemede başarılı olduğunu ve isyancıların yetkililere karşı ciddi bir direniş gösteremeyeceklerini söyledi. Bununla birlikte Krivonos'un iyimserliğine rağmen bahar yaklaştıkça Rus ordusunun dağlık bölgelerde yapılan bombardımanları yoğunlaştırdığı çok açık.

Direnişçilerin ormanlardaki ağlarına bombardımanla ne kadar ciddi bir zarar verilebileceği de tartışmalı bir soru. Şu ana kadar bombardımanın doğal yaşam ve siviller için oldukça yıkıcı olduğundan şüphe yok. Geçtiğimiz Ekim ayında Şali bölgesindeki Serzen-Yurt köyü sakinleri bölge askeri komutanı Viktor Fomenko ile bir araya geldiler ve bombalamaların hemen durdurulmasını talep ettiler. Köy sakinlerinden İmran Ezhiev komutana "Hayvanlar şarapnellerden ölürken insanlar kalp krizi geçiriyor" dedi. Ezhiev'e göre 2006'da sadece Serzen-Yurt'taki bombalamalarda 78 ev hasar gördü yada yıkıldı.

Fomenko, "Bombalamaların durdurulması için federal merkezin politik iradesi şart" diyerek oldukça ilginç bir cevap verdi. Fomenko kesinlikle ordunun bombalama yapacağı her seferde Kremlin'den izin istediğini söylemiyordu. Muhtemelen başka bir şey, daha global bir şeyi kastediyordu: Bombalama savaşın bir parçası ve savaş sadece Moskova'nın emri ile durdurulabilir.

Çeçenya'da bu kadar çok bombalama olması 1999'da savaşın başlamasından bu yana pek bir değişiklik olmadığı anlamına geliyor. 5 sene önce Ahmed Kadirov Rus yanlısı Çeçen güçlerinin Rus ordusunun yardımına ihtiyacı olmadan Çeçen direnişçilerle savaşabileceğine inanıyordu ama görünen o ki Rus generaller buna şu an bile inanmıyor ve bombalamalara son verip Rus ordusunu Çeçenya'dan çekmiyorlar.

Andrey Smirnov

Kaynak: Jamestown Foundation,Chechnya Weekly, March 08, 2007 Volume 8, Issue 10
Çeviren Ajans Kafkas"tan Cavit Yılmaz