Temmuz 2021’de araştırmacı gazetecilerden oluşan bir konsorsiyum, İsrailli NSO şirketinin askeri casus yazılımı Pegasus’u, politikacıları, gazetecileri ve diğer kamuya mal olmuş kişileri yasadışı yollardan takip etmek üzere Avrupalı hükümetler de dahil olmak üzere dünya genelindeki hükümetlere sattığını ortaya çıkarmıştı.
Skandala tepki olarak Avrupa Parlamentosu, Avrupa’da casus yazılımların yasadışı kullanımını incelemek üzere bir araştırma komitesi kurdu. Geçtiğimiz Kasım ayında AB milletvekilleri soruşturmanın bir parçası olarak Yunanistan ve Kıbrıs’ı ziyaret etti.
Milletvekillerinin misyonu için hazırlanan brifingde, “Görüşülen bir milletvekiline göre, Kıbrıs’ta ne üreticiler ne de yazılım kullanımı için düzenleyici bir çerçeve yok ve bu nedenle ülkede casus yazılım ve gözetleme şirketleri çalışıyor ve casus yazılım paketleri kullanılıyor,” denildi.
Adının açıklanmaması kaydıyla Euractiv’e konuşan Kıbrıslı bir şirketin hukuk danışmanı, adada bir ofis kurmayı tercih eden Avrupalı olmayan şirketler için gerekliliklerin asgari düzeyde olduğunu söyledi. Kıbrıslı yetkililer mevzuat, vergi ve vize teşviklerinin de adayı teknoloji şirketleri için cazip kıldığını söylüyor.
Ancak özellikle İsrailli şirketler için ada, İsrail’de çok daha yüksek olan operasyon maliyetlerini düşürmenin bir yolunu sunuyor. AB üyesi olmanın getirdiği ek avantajla Kıbrıs, Avrupa pazarına giriş noktası sağlayıyor.
Kıbrıs’ta yerleşik teknoloji şirketleri de AB fonlarından faydalanabiliyor ve Avrupa araştırma projelerine katılabiliyor. Örneğin, Kıbrıs Araştırma Teşvik Vakfı tarafından başlatılan araştırma ve inovasyon programı, inovasyon ve girişimcilik alanlarında işbirliği ve İsrail’deki Reichman Üniversitesi tarafından öğrenci değişim programlarının yanı sıra Kıbrıslıların İsrail’de eğitim görmeleri için de burslar sunuyor. 2022 yılında İsrail’de kurulan bir üniversite olan Pafos İnovasyon Enstitüsü de Ada’dan gelen öğrencilere kapılarını açtı.
İsrail Savunma Kuvvetleri 81. Birim eski komutanlarından Tal Dilian, 2013 yılından 2020 yılına kadar Kıbrıs’ta faaliyet gösterdi ve yüksek teknoloji alanında önemli bir girişimci oldu. Dilian, diğer şirketlerin yanı sıra, bazılarının yeni NSO olabileceğini düşündüğü bir konsorsiyum olan Intellexa’yı da kurdu.
2019 yılında Forbes, Dillian’ın Kıbrıs’ta, İsrail’de üretilen ve bir kilometre çapındaki akıllı telefonlara sızabilen ‘sihirli minibüs’ WiSpear’ın reklamını nasıl yaptığını yazmıştı. Kolluk kuvvetleri konuyu incelediklerinde WiSpear’ın yakındaki havaalanından veri topladığını keşfetti.
Sonuç olarak Dilian ve Intellexa yer değiştirmek zorunda kaldı. Nisan ayında medya kuruluşu Inside Story, Intellexa’nın şirketi Cytrox’un Pegasus’a benzer bir casus yazılım olan Predator’u Kuzey Makedonya’da yerel yetkililerin bilgisi dahilinde geliştirdiğini bildirdi. Casus yazılım buradan Yunanistan’a ihraç edildi.
Euractiv’in aktardığına göre, Yunanistan’da Başbakan Kyriakos Mitsotakis yönetimi, Yunanistan Dışişleri Bakanlığı aracılığıyla ihracat lisansı vererek Intellexa’nın Predator casus yazılımının Suudi Arabistan, Sudan, Madagaskar ve Bangladeş gibi ülkelere yayılmasını kolaylaştırdı.(Marbuta Haber)