Irak heyeti, Türkiye'nin bu isteği resmi görüşmeler öncesi reddetmesi ve 'teröristlerin iadesi' ile 'ortak harekât' gibi somut unsurlarda ısrar etmesi üzerine anlaşmayı imzalamadı. İmzalanan ortak bildiride atıf yapılan Türkiye-Irak arasında imzalanmış eski ikili anlaşmalarını Bağdat kabul ederse Türkiye'nin Irak içinde 75 km'lik güvenlik kuşağı gündeme gelebilir. Ama hem Bağdat hem de Kürtler bu anlaşmaları da BM Güvenlik Konseyi'nin terörle mücadeleye dair kararlarını da uygulamıyor.
'Saddam dönemi bitti'
Türkiye'yi ziyareti sırasında koalisyon hükümeti sallantıda olan ve Kürt grupların desteğine ihtiyaç duyan Maliki ile güvenlik anlaşmasının neden imzalanmadığı büyük ölçüde netleşti. Edinilen bilgiye göre, ziyaret öncesi Barzani'nin anlaşmayla ilgili itirazlarını alan Maliki, sözcüsü Ali el-Debbağ'ı da önceden Ankara'ya göndererek anlaşmada yer almasını istedikleri unsurları iletti. Türk Dışişleri'ne 'Saddam dönemi kapandı. Eski anlaşmaları bırakıp, yeni Irak'la yeni anlaşmalar üzerinde çalışmalısınız' mesajını veren Debbağ, PKK'lılar için 'genel af' ve 'yeniden yargılanma' öngören bir anlaşma yapılmasını önerdi. Türkiye öneriyi ciddiye almayacağı yanıtını verip yeni anlaşmada teröristlerin yakalanması, yargılanması ve iadesine ilişkin kesin hükümler bulunmasında ısrarcı oldu.
Maliki ile Ankara'ya gelen ve ayrı görüşmeler yapan Irak'ın terörle mücadele koordinatörü Şirvan El Vaili de iki ülke arasındaki mevcut anlaşmaların hükümlerinin Türk ordusunun sınır ötesi operasyonu, Irak'ta güvenlik kuşağı oluşturması ve PKK'lıların doğrudan teslimine olanak sağladığına dikkat çekip bunu kabul edemeyeceklerini iletti. Debbağ, yeni Bağdat hükümetinin, Kürt yönetiminin isteklerini dikkate almak zorunda olduğunu ima etti. Türkiye geri adım atmayınca taraflar, anlaşma yerine ortak bildiri yayımlamak zorunda kaldı. Türk diplomatik kaynaklar, Saddam dönemi anlaşmalarıyla BM kararlarının da merkezi Irak hükümetince kabul edildiğini duyuran ortak bildirinin PKK ile mücadelede Türkiye'yi rahatlatacağı savında. Ancak, bunun Barzani'yi ne kadar bağlayacağı soruları yanıtsız.
Anlaşmaların anlamı
Ortak bildiride atıf yapılan anlaşmalardan ilki 1926 tarihli Ankara anlaşması. Anlaşma, 'bir ya da birkaç silahlı kişinin eşkıyalık veya yağma hazırlığında olması halinde Türkiye'nin Irak'ta 75 km. derinliğinde bir güvenlik kuşağı oluşturabileceğini' hükme bağlıyor. Anlaşmadaki bu maddenin hükmü 10 yılla sınırlı tutulduğundan, taraflar arasındaki 1946 dostluk anlaşmasına bir protokol eklenerek 10 yıl sınırı kaldırılmış.
Ayrıca Türkiye ile Irak arasında 1989 tarihli hukuki ve adli işbirliği sözleşmesi de var. Türkiye, suçluların iadesini öngören bu sözleşme gereğince, Interpol kırmızı bülteni ile aranan tüm terör örgütü
üyelerinin bilgilerini içeren bir listeyi Irak yönetimine iletti.