MİRASDA Kİ FARKLAR

Miras cihetinden erkekle kadının hakları arasında muhtelif farkları kısaca şöyle özetleyebiliriz :
a) Erkeklerin baba, oğul, zevc ve oğlan kardeşlerin aralarında sehim farkları olduğu gibi kadınlarda çeşitli hallerde farklı sehim hisseleri vardır.

Meselâ : Ana bir kız kardeşlerinden bir kız kardeş tek başına olursa altıda bir (6/1) alır. Kezâ ana bir oğlan kardeş de bir adet olursa, o da altıda bir (6/1) alır. Şayet ana bir oğlan ve kız kardeşler birden fazla; iki üç kişi olurlarsa üçte bire (3/1) müsavi olarak varis olurlar. Zira bunlar tek başına erkek veya kadın oldukları zaman altıda bir hisse de nasıl müsâvî iseler üçte bir'e beraber varis olmaları halinde de aralarında yine müsavi olarak varis olurlar.

Bu mesele hanefi Mezhebi üzeredir.
Bu gerçekler Kur'an-ı Kerimin şu meâldeki âyeti celilisiyle beyan edilmiştir :

"Eğer mîrası aranan erkek veya kadın, çocuğu ve babası olmayan bir kimse olur ve onun erkek veya kız kardeşi bulunursa, bunlardan her birinin (hakkı) altıda biridir. Eğer onlar bu (bakımdan) çok iseler o halde onlar (ölünün edeceği vasiyyet ve borcun edasın) dan sonra üçte birde (3/1) ortaktırlar." (Nisa Suresi, 12)

b) Kadın, erkeğin aldığı mîras hakkının yarısını alır. Yani ikili birli varis, olma cihetindedir. Buda ana baba bir oğlan ve kız kardeşlerin varis olmaları neticesindedir.

Bu farklı veraset, kadınların şeref ve kereminin noksanlığından mı dır? Veya İslam'da böyle bir şeref ve insanlık değerinin noksanlığımı vardır? Hayır asla yoktur.

Elbette öyle bir sebep ve noksanlıktan değildir. Belki Kadınların, mehir ve nafaka hakkının olmaları hasebiyle kadınlar böyle meşru yollardan maddi imkânlara kavuşabilecekleri ve kavuştukları bir gerçek ve hakikattir.

Binaenaleyh erkeklerde daha fazla sarfiyat ve gider olduğundan erkekler, kız kardeşlerden ve diğer erkeklerde bazı yönlerden fazla hakka sahip ve vâris olmaktadırlar. Bu beyanımız pek çok sebeplerden bir tanesidir. Ve kadınla erkeğin arasında denge ve adâlet olmuş oluyor: "Allah (c.c.) size (Miras hükümlerîni şöylece) tavsiye (ve emr) eder. Evlatlarınız hakkında (ki hüküm) erkeğe. iki dişinin (kadının, kız kardeşinin) payi miktarıdır." (Buhari, Müslim)

Verâset konusunda ki arzettiğimiz hükümler erkekle kadın arasındaki müsavi veya farklı olan haklardan bir kaçıdır. Daha uzunu ve madde madde beyanı feraiz kitaplarında ve fıkıh kitaplarının sonralarında beyan edilmiştir.