Reuters haber ajansına röportaj veren ABD Başkanı Barack Obama, konuşmasının büyük bölümünü İsrail Başbakanı Netanyahu'nun Beyaz Saray'ın itirazlarına rağmen ABD Kongresi'nde yapacağı konuşmaya ve İran'la nükleer müzakereler konularına ayırdı.
İsrail Başbakanı Binyamin Netanyahu'nun tartışmalı Washington ziyaretini değerlendiren Obama, Netanyahu'nun Beyaz Saray'ı bilgilendirmeden ABD Kongresi'ne gelip İran'la devam eden nükleer görüşmeleri eleştirmesinin ilişkileri sekteye uğratabileceğini, ancak kalıcı hasar vermeyeceğini söyledi.
Netanyahu'nun İran konusundaki endişelerinden dolayı samimi olduğunu belirten Obama, "İsrail neden bu kadar çok endişeli olduğu anlaşılabilir bir durum. Biz de öyleyiz. Ancak temel amacımız olan İran'ın nükleer silaha sahip olmasını engellemeye odaklanmak zorundayız. Şimdi, bir prensip gereği herhangi bir ülkenin başbakanının ülkesindeki seçimlerden önce gelip Kongre'de konuşma yapmasını bir hata olarak değerlendiriyoruz. Bu durum tarafımızı seçiyormuşuz gibi algılanabilir" dedi. Netanyahu'nun adımının ikili ilişkilerdeki 'yıkıcı' etkisi olup olmayacağı tekrar sorulan Obama şöyle devam etti:
"Bunun kalıcı bir yıkıcı etkisinin olacağını düşünmüyorum. Bu tamamen odak noktamızın ne olması gerektiğiyle ilgili ve bizim odak noktamız İran'ın nasıl nükleer silaha sahip olmasını engelleyebileceğimiz olmalı. Şunu unutmamak lazım ki İran'la geçici anlaşmayı imzaladığımızda Başbakan Netanyahu birçok iddia ortaya attı. 'Bu berbat bir anlaşma olacak. Anlaşma sonucunda İran 50 milyar dolarlık destek alacak. İran anlaşmaya bağlı kalmayacak...' Gördük ki bunların hiçbirisi doğru çıkmadı."
'Koparılmaz bağ'
Beyaz Saray Ulusal Güvenlik Danışmanı Susan Rice'ın Netanyahu'nun ziyaretini ilişkilerde 'yıkıcı' bir etki göstereceği yorumu hatırlatılan ve ziyaretin ne gibi zararları olacağı sorulan Obama, iki ülke arasındaki bağların ve işbirliğinin önemini vurgulayarak bu bağın koparılmaz bir bağ olduğunu söyledi.
İsrail ile İran'ın nükleer silaha sahip olmaması gibi ortak bir amacı paylaştıklarını belirten Obama, bunun nasıl sağlanacağı konusunda görüş ayrılıkları olduğunu kaydetti.
Daha önce yaptırımların İran'ın nükleer programını durdurmadığı, hatta çalışmalara daha da hız verildiğini hatırlatan Obama, İran'ı masaya oturtarak yapılan nükleer müzakereler sayesinde İran'da neler olup bittiğini görebildiklerini belirtti.
Konuşmasında İran'a da mesajlar veren Obama, Tahran'la herhangi bir uzlaşmaya varılabilmesi için öncelikle Tahran'ın mevcut nükleer enerji programını en az 10 yıl dondurması gerektiğini söyledi. "İran daha olası bir nükleer silahı üretmeden bir yıl önce bu olasılığın ortaya çıktığını görebilecek durumdayız" ifadelerini kullanan ABD Başkanı İran'ın müzakerelerde İran'ın adım atması gerektiğini belirtti.
'Kişisel bir mesele değil'
Obama, 17 Mart'ta İsrail'de düzenlenecek olan genel seçimleri kazanması halinde Netanyahu ile memnuniyetle görüşeceğini de ifade etti. Netanyahu'ya kızgın olup olmadığı da sorulan Obama, bunun kişisel bir mesele olmadığını belirterek şöyle konuştu:
"Mesele sadece şu ki her ülkenin ABD ile ilişkilerinde ABD'nin bir siyaset yapım süreci olduğunu bilmeleri önemli. Güçler ayrılığı ilkesine sahip olmamıza rağmen, yabancı hükümetlerle ilişkiler yürütme aracılığıyla sağlanır. Bu Demokrat veya Cumhuriyetçi bir başkan olsun veya çok yakın bir müttefikiniz olsun hiçbir durumda değişmez."
'Amacım saygısızlık etmek değil'
İsrail Başbakanı Netanyahu, pazartesi gübü Amerikan-İsrail Halkla İlişkiler Komitesi’nde (AIPAC) yaptığı konuşmada “Kongre'de yapacağım konuşmanın amacı asla Obama yönetimine saygısızlık değil” demişti.
Netanyahu, Cumhuriyetçi milletvekillerinin daveti üzere yarın Kongre'de yapacağı konuşmanın ABD ile İsrail’in arasındaki ilişkilerine zarar vermeyeceğini, Obama yönetimine saygısızlık etmeyi asla hedeflemediğini dile getirdi.
ABD ile İsrail’in arasındaki ilişkilerin ‘Her zamankinden daha güçlü' olduğunu söyleyen Netanyahu, ABD’nin İsrail’in en büyük ortağı olduğunu ve öyle olmaya devam etmesi gerektiğini ifade etti.
ABD yönetimiyle zaman zaman küçük anlaşmazlıkların yaşanabildiğini, ancak bu anlaşmazlıkların iki ülke ilişkilerine zarar veremeyeceğini dile getiren Netanyahu, “Biz Amerika ile bir aileyiz. Aile fertleri arasında bazen küçük sorunlar çıktığı gibi aramızda bazen küçük sorunlar çıkabilir fakat biz onları aşarız” dedi.
İran'ın nükleer programı
Netanyahu, ABD’nin İsrail’in güvenliği üzerinde büyük role sahip olduğunu belirtmişti.
İran’ın Ortadoğu’da birçok ülkenin yıkımına sebep olduğuna dikkat çeken Netanyahu, Kongre’de yapacağı konuşmanın İran’ın nükleer programının ‘İsrail için büyük tehlike taşıdığı’ ile alakalı bir bölüm kapsayacağını dile getirdi. Netanyahu, “İran, şu an daha nükleer silah edinmeden bile Ortadoğu'da birçok ülkeyi yıktı ve terör örgütlerine destek vermeye devam ediyor. Nükleer silaha sahip olsa düşünün ne yapacak? Biz şu an konuşurken İran, nükleer silah geliştiriyor. İran İsrail'i yıkmak istediğini açık bir şekilde belirtiyor” dedi.
ABD ile İran’ın nükleer programı konusunda "görüş farklılıkları üzerinde anlaştıklarını" olduğunu belirten Netanyahu, “Biz İran’ın nükleer programında sert çıkış yapıyoruz. Amerika bizi eleştiriyor ve bunu anlıyoruz. Çünkü Amerika güçlü bir ülke ve hiçbir yerden tehdit almıyor. Fakat İsrail, güçlü bir ülke olmasına rağmen etrafındaki herkesten tehdit alıyor ve yok olma tehdidiyle karşı karşıya kalıyor” diye konuştu.
Obama istemedi
ABD Temsilciler Meclisi Başkanı John Boehner, Başkan Obama ve Beyaz Saray'a danışmadan İsrail Başbakanı Binyamin Netanyahu'yu Kongre'de bir konuşma yapması için Washington'a davet etmişti. Netanyahu daveti kabul etti. Ancak Beyaz Saray'ın tepkisini çeken bu davet ABD'de bir protokol krizine sebep olmuştu. Obama ise, ”Netanyahu ile görüşmeyi reddediyorum” demişti.
Obama, Ocak ayında CNN International ile yaptığı özel mülakatta İsrail Başbakanı Binyamin Netanyahu'nun, İsrail'deki seçimlere iki hafta kala ABD'ye gelecek olmasını ‘uygunsuz’ olarak nitelendirmiş ve "Çünkü bizim genel siyasetimize göre, dünyada herhangi bir liderle ülkesinde seçimlerden iki hafta önce görüşmeyiz” demişti.
Netanyahu’nun yaşanan protokol kriziyle alakalı eleştirilerine tepki veren Obama, “Biz ülkedeki seçimlere bir şekilde müdahale ediyormuş gibi görünmemek için bu şekilde davranıyoruz” ifadesini kullandı.
Beyaz Saray Sözcüsü Josh Earnest'ün bu ziyaret ile ilgili olarak ‘İlginç’ ve ‘Normal diplomatik protokolün ihlali’ açıklaması yapması üzerine, Netanyahu "İsrail'in geleceğini teminat altına almak için davet edildiğim her yere gideceğim" açıklamasını yapmıştı.