Tarihçi Arnold Toynbee: İngilizler Beni Kullandı

Tarihçi Arnold Toynbee, hatıralarında, Lord James Bryce ile yazdığı ve Ermeniiddialarına kanıt olarak gösterilen Mavi Kitap’ı da anlatarak, ‘Hükümetin propaganda için hazırlattığını bilseydik yapmazdık’ diyor. Toynbee, 1915’teki Ermeni tehcirinin amacının ‘güvenlik önlemi’ olduğunu, ABD’nin aynı şeyi Pearl Horbour sonrası Japon asıllı Amerikalılara yaptığını söylüyor.

LORD James Bryce ile birlikte yazdıkları Blue Book-Mavi Kitap’ın, İngiltere hükümeti tarafından Alman karşıtı propaganda amacıyla hazırlatıldığını bilmediklerini söyleyen ünlü tarihçi Arnold Toynbee, 1966’da yazdığı kitap için, ‘Bilseydik böyle bir şeyi yapmazdık’ diyor. 1975’te ölen Toynbee, Klasik Yayınları tarafından Türkçe’ye aktarılan ‘Hatıralar: Tanıdıklarım’ adlı kitabında, Türkiye’deki dostları ve Ermeni tehciri için de, Mavi Kitap’tan çok farklı şeyler söylüyor: Mavi Kitap nasıl yazıldı

‘O tarihlerde İngiltere Krallığı hükümetinin bu (propaganda) faaliyetlerindenhabersizdim. Sanırım Lord Bryce da öyleydi. Belki de bu bir şanstı. çünkü eğer gözlerimiz açılsaydı sanırım ne Lord Bryce ne de ben, İngiltere Krallığı hükümetinin yüklediği bu işi yapardık. Biz bu görevi yerine getirmek için en halis niyetlerle çalışıyorduk (...) Majestelerinin hükümeti Ermeniler hakkında bir kitap yazılmasını istediğinde Lord Bryce bu siyasal ilişkileri farketmiş olsaydı sanırım teklifi redderdi. Dürüstlüğüyle tanınan bir insandı. Amerikan kaynaklarına ulaşabiliyordu ve Amerika’da kendisine büyük bir saygı duyuluyordu (...) Eminim ki söz konusu kitabın (Blue Book / Mavi Kitap) yazılmasının gündeme geldiği dönemde bu işin arkasındaki politik güdünün farkına varmış olsaydım Lord Bryce’ın dairesine doğru yürürken çok rahatsızlık hissederdim.