. Irak Cumhurbaşkanı Talabani'nin, İran ile Irak arasında 1980 yılında patlak veren ve 8 yıl süren savaşın başlamasına neden olan ihtilaflı Şattülarap suyolu ile ilgili anlaşmayı tanımadığını açıklaması iki ülke arasında krize neden oldu.

Irak Cumhurbaşkanı Celal Talabani'nin, ihtilaflı Şattülarap Su Yolu ile ilgili 1975'te İran'la imzalanan Cezayir Anlaşması'nı tanımadığını ilan etmesi iki ülke arasında yeni bir krize neden oldu.

1980 yılında başlayan ve yüzbinlerce insanın ölümüne, milyonlarca kişinin göç etmesine neden olan kanlı savaşın bu yüzden başladığını hatırlatan gözlemciler, Talabani'nin bu çıkışını, ABD'nin İran'a yönelik nükleer baskısının yeni bir adımı olarak değerlendiriyor.

İRAN'DAN TEPKİ

İranlı yetkililer, 1975'te Cezayir'de imzalanan Şattülarap su yoluyla ilgili ihtilafları gideren anlaşmayı tanımadığını söyleyen Irak Devlet Başkanı Celal Talabani'ye sert tepki gösterdi. İran Cumhurbaşkanı Mahmud Ahmedinejad, Talabani'nin beyanatları konusundaki hükümetin resmi tutumunun yakında açıklanacağını söylemekle yetinirken, Meclis Başkanı Gulam Ali Haddad Adil, Talabani'nin sözlerinin “şaşırtıcı” olduğunu ifade etti.

1975 Cezayir Anlaşması'nın kendileri açısından hâlâ geçerli olduğunun altını çizen Haddad Adil, bu ifadelerin söylenmemiş olmasını umduğunu kaydetti.

TALABANİ ATEŞLE OYNUYOR

Talabani'nin açıklamalarına geniş yer veren İran basınıysa daha sert bir tutum sergiledi. Reformcu kanadın önde gelen gazetelerinden İtimad-ı Milli, “Talabani, ateşle oynama” başlığını kullanırken, İtimad gazetesi de “Talabani Saddam'ın rolünü üstlendi” yorumunu yaptı.

Gazete haberlerinde, Irak yönetimin 1975 Cezayir Anlaşması'nı tek taraflı iptal edemeyeceği vurgulandı. Saddam Hüseyin'in devrilmesinden sonra İran ile ilişkilerin iyileştirilmesine büyük önem veren Talabani'nin açıklamalarının dikkat çekici olduğu belirtiyor.

IRAK'IN KÖRFEZE TEK BAĞLANTISI

Dicle ve Fırat nehirlerinin birleşmesiyle oluşan Şattülarap su yolu, Irak'ın İran ile güney sınırını oluşturuyor. Şattülarap Irak'ın Basra Körfezi'ne açılan tek noktası. Fırat ve Dicle nehirlerinin birleştiği yerde oluşan yaklaşık 200 kilometre uzunluğunda bir su yolu olan Şattülarap üzerindeki egemenlik hakkı, İran-Irak savaşının sebeplerinden biriydi.

1 milyon cana mal oldu

Şattül Arap sorunun çözen Cezayir Anlaşması'na göre İran Kürtlerden desteğini kesecek, Irak da Ayetullah Humeyni'yi kovacaktı. Cezayir Anlaşması'nı devlet başkanı yardımcısı sıfatıyla 1975 yılında Saddam Hüseyin imzaladı. Cezayir Anlaşması gereğince Körfez'in yarısı İran'da yarısı Irak'ta bulunuyordu. Saddam anlaşma metnini yırttı ve körfezin diğer yarısını işgal etti. Böylece 22 Eylül 1980 yılında 8 yıl süren ve yaklaşık bir milyon insanın hayatına mal olan İran-Irak savaşı başlamış oldu. (Yenişafak)