Bosna'ya Sırp kilidi
Sırplar mevcut sistemden memnun oldukları için Hırvatların ve Bosnalı Müslümanların anayasada değişiklik çabalarına engel oluyor
Bosna Hersek'te 1995 yılında savaşı bitiren Dayton anlaşmasının yenilenmesini sağlamak için uluslararası düzeyde çaba harcanıyor. Ülke dinamiklerinden biri olan Sırplar mevcut sistemden memnun oldukları için Hırvatların ve Bosnalı Müslümanların anayasada değişiklik çabalarına engel oluyor
1995 yılında Bosna'da savaşı bitiren ve tarafları Dayton anlaşmasını imzalamak üzere masaya oturtan güçler bu kez de yeni bir anayasa için kolları sıvadı. Ancak Sırpların yol almadaki isteksizliği süreci tıkıyor. Geçtiğimiz günlerde bir çok kez biraraya gelen ABD, AB ve ülke içi dinamikler anayasa üzerindeki anlaşmazlıklar yüzünden bir adım bile atamadı. Bosna'da yaşayan Sırplar Bosna'nın AB ve NATO'yla bütünleşmesini sağlamak için hazırlanan AB ve ABD destekli anayasa reform paketini reddetti.
TÜRKİYE SÜRECİ İZLİYOR
Zira, Sırplar, Bosna-Sırp Cumhuriyeti'nin varlığını korumasını, Boşnaklar ve Hırvatlar ise bölge özerkliklerinin kaldırılmasıyla, Bosna'nın AB'ye birleşik bir ülke olarak katılmasını istiyor. Dayton Antlaşması'nın yenilenmesi ile aradaki büyük haksızlıkların giderilmesi hedefleniyor. Bosna'nın kendi ayakları üzerinde durabilmesi için oluşturulmak istenen yeni sistemle Bosna, AB Yüksek Temsilciliği'ni kapatarak kendini idare edebilir hale gelecek. Eğer uzlaşma ortamı sağlanamazsa yakın zamanda bir çatışmanın bile kaçınılmaz olduğu düşünülüyor.
Türkiye Bosna Hersek'te yaşanan süreci yakından izliyor. Öyle ki, ABD ve Avrupalı yetkililerin, 9 Ekim'de Butmir'de Bosnalı liderlerle bir araya gelmesini sağlayan Dışişleri Bakanı Ahmet Davutoğlu, Bosna ile ilgili ilk girişimini ekim ayı başında Brüksel'de başlatmıştı. Ankara, yeni anayasanın, ülkenin toprak ve siyasi bütünlüğünü koruyan, tüm etnik grupların onay verdiği işleyen bir yapıyı garanti altına almasını ve Dayton ile haksız kazanımlar elde eden Sırp Cumhuriyeti'ni yeniden ödüllendiren bir hale dönüşmemesini istiyor.
TARAFLAR NE İSTİYOR
Mevcut anayasada ülke, bağımsızlık isteyen Sırp Cumhuriyeti ve Boşnak-Hırvat Federasyonu'ndan oluşuyor. Her grup belli sürelerde cumhurbaşkanlığını yürütüyor. Bu unsurların parlamento, üçlü Başkanlık Konseyi ve Bakanlar Kurulu gibi ortak kurumları bulunuyor. Ancak yetki bölüşümü belirsiz. Uluslararası bir yönetici hakem rolü oynuyor. Boşnaklar ve Hırvatlar mevcut anayasada değişiklik isterken Sırplar ülkeden koparak Sırbistanla birleşme tehtidinde bulunuyor. Taslak öneri, üçlü başkanlık konseyi yerine tek bir başkanın ve iki yardımcısının bulunmasını, iki kanatlı parlamentodaki milletvekili sayısının artırılmasını ve üç sandalyenin azınlıklara ayrılmasını öngörüyor.
1995 yılında Bosna'da savaşı bitiren ve tarafları Dayton anlaşmasını imzalamak üzere masaya oturtan güçler bu kez de yeni bir anayasa için kolları sıvadı. Ancak Sırpların yol almadaki isteksizliği süreci tıkıyor. Geçtiğimiz günlerde bir çok kez biraraya gelen ABD, AB ve ülke içi dinamikler anayasa üzerindeki anlaşmazlıklar yüzünden bir adım bile atamadı. Bosna'da yaşayan Sırplar Bosna'nın AB ve NATO'yla bütünleşmesini sağlamak için hazırlanan AB ve ABD destekli anayasa reform paketini reddetti.
TÜRKİYE SÜRECİ İZLİYOR
Zira, Sırplar, Bosna-Sırp Cumhuriyeti'nin varlığını korumasını, Boşnaklar ve Hırvatlar ise bölge özerkliklerinin kaldırılmasıyla, Bosna'nın AB'ye birleşik bir ülke olarak katılmasını istiyor. Dayton Antlaşması'nın yenilenmesi ile aradaki büyük haksızlıkların giderilmesi hedefleniyor. Bosna'nın kendi ayakları üzerinde durabilmesi için oluşturulmak istenen yeni sistemle Bosna, AB Yüksek Temsilciliği'ni kapatarak kendini idare edebilir hale gelecek. Eğer uzlaşma ortamı sağlanamazsa yakın zamanda bir çatışmanın bile kaçınılmaz olduğu düşünülüyor.
Türkiye Bosna Hersek'te yaşanan süreci yakından izliyor. Öyle ki, ABD ve Avrupalı yetkililerin, 9 Ekim'de Butmir'de Bosnalı liderlerle bir araya gelmesini sağlayan Dışişleri Bakanı Ahmet Davutoğlu, Bosna ile ilgili ilk girişimini ekim ayı başında Brüksel'de başlatmıştı. Ankara, yeni anayasanın, ülkenin toprak ve siyasi bütünlüğünü koruyan, tüm etnik grupların onay verdiği işleyen bir yapıyı garanti altına almasını ve Dayton ile haksız kazanımlar elde eden Sırp Cumhuriyeti'ni yeniden ödüllendiren bir hale dönüşmemesini istiyor.
TARAFLAR NE İSTİYOR
Mevcut anayasada ülke, bağımsızlık isteyen Sırp Cumhuriyeti ve Boşnak-Hırvat Federasyonu'ndan oluşuyor. Her grup belli sürelerde cumhurbaşkanlığını yürütüyor. Bu unsurların parlamento, üçlü Başkanlık Konseyi ve Bakanlar Kurulu gibi ortak kurumları bulunuyor. Ancak yetki bölüşümü belirsiz. Uluslararası bir yönetici hakem rolü oynuyor. Boşnaklar ve Hırvatlar mevcut anayasada değişiklik isterken Sırplar ülkeden koparak Sırbistanla birleşme tehtidinde bulunuyor. Taslak öneri, üçlü başkanlık konseyi yerine tek bir başkanın ve iki yardımcısının bulunmasını, iki kanatlı parlamentodaki milletvekili sayısının artırılmasını ve üç sandalyenin azınlıklara ayrılmasını öngörüyor.
