12 Mart'a giden süreçte Cumhurbaşkanı olarak Genel Kurmay Başkanı Cevdet Sunay seçilmiştir. Ordu ile sivil yönetim arasında bir takım köprüler geliştirilmiştir. Ama bu oluşturulan köprülerin hangi amaca hizmet ettiği, demokrasi kalitesini Türkiye'de ne kadar artırdığı ne kadar buradan uzaklaştırdığı ciddi bir tartışma konusu yapılmamıştır. Sadece ordu kadroları arasında alınacak tedbirler değil, bildiğiniz gibi 1961 Anayasasını yanlış yorumlayan, devleti adeta değişik odakların kendi başına hareket ettikleri bir anarşi ortamına sürükleyen gelişmeler de olmuştur. Bunlara karşı da etkin tedbirler alınamamıştır. Üniveristelerde gerekli tedbirler alınamamıştır. Yasa dışı bir takım faaliyetler karşısında kanun hakimiyetini sağlayacı davranışlara girilmemiştir.

Ulaştı. Ancak, “Beni aştılar” demiş Cevdet Sunay.

Meclis bütünüyle nasıl bir karar verirdi, bugün tahmin yürütmek spekülatif bir durum olur. Ama Demokratik Parti olarak biz hükümetin yanında yer alırdık. CHP'nin de o günkü yönetimi itibariyle demokrasi dışı bir müdahaleye itibar etmeyeceğini düşünürüm. Ancak o günkü hükümetin ayakta kalabilme imkanı olmazdı Meclis bir çare bulurdu buna. Çare muhtıracılarla işbirliği yaparak süreci kurtarmak değildi, yine Meclis içinde bir çare bulmaktı. O çare olabilirdi ve Meclis bir çare bulurdu. Eğer hükümet gelip güvenoyunu aldığı Meclis'in huzuruna çıkarak “Biz böyle bir muhtıraya muhattap olduk. Ne gibi tedbir düşünüyorsunuz, ne gibi tedbir düşünelim dese Meclis onun formülünü bulurdu ve Demokrasi içinde bir formül bulunurdu. Böylece 27 Mayıs gece baskınıyla başlayan demokrasi dışı müdahaleler süreci, daha 12 Martta bitebilirdi. Böylece 12 Eylül'e doğru giden sağ-sol kavgası içinda binlerce gencimizin kaybedilmesi yolu da açılmazdı.

Darbeyi övmekle demokrasiye hizmet edilmez

Şimdi tarihi olayları tarihsel bir süreç olarak değerlendirmek farklı bir şey bunların demokrasi ilkeleri ışığında değerlendirilmesi daha farklı bir şey. Ben Türkiye Cumhuriyeti vatandaşlarına demokrasiye bağlılık gibi anayasal sorumluluğu olduğuna inanıyorum. Türkiye Cumhuriyeti vatandaşları demokratik sistemi ima yoluyla olsa dahi eleştirecek davranışlardan uzak durmalıdırlar. Bu bir aydın sorumluluğudur. Demokrasi dışındaki hiç bir yönetim biçimi Türk milletinin varlığını, birliğini ve dünya milletleri arasındaki onurlu yerini korumasına hizmet etmez. Bu bilinçle olaylara bakılmalı, demokratik sistemin işleyişinde bir takım hatalar olabilir, eksiklikleri olabilir, standart düşüklükleri olabilir bunlara yine demokrasi içinde kalarak demokrasinin ilkelerine uyarak düzeltme yolunu seçmemiz lazım. Yoksa demokrasi dışı bir takım metodlara övgüler çağrıştıracak ifadelerle demokrasinin daha iyi işlemesine de hizmet edilmez.

Geri adım darbecileri cesaretlendirdi

Ben 1969'lu yılların şartlarında bir darbe ortamının olduğunu hala düşünemiyorum. Ama toplumda bir huzursuzluk vardı. Bir çatışma potansiyeli vardı .1969'da Demokratlar affedilmiş olsaydı, zaten Demokrat Partililer siyaset sahnesine çıktıkları gün; Celal Bayar'la İsmet paşa kucaklaşacaktı. Geriye kalan insanlar bir birleriyle kucaklaşacaktı. Ve bir barış sayfası açılacaktı. Darbeler dönemiyle açılmış olan toplumsal hendekler kapatılmış olacaktı. Af gerçekleştirilecek diye topluma umutlar verip yola çıkılıp, sonra da ilk karşılaştığı engelde geri adım atmak tam aksine muhtıra hareketini hazırlayanların 9 Martçıların, 12 Martçıların cesaretini artırmıştır. Bu adım atıldıktan sonra geri dönmek çok vahim bir hata olmuştur.

12 EYLÜLÜ TETİKLEDİ

Bunu şöyle görmek lazım; bu kadrolar arasında da birlik vardır. 27 Mayıs'ı Türkiye'de kimler çağırmışsa, 27 Mayıs öncesinde bir darbe zeminini kimler oluşturmuşsa medya dahil aynı kişi ve kurumlar 12 Mart öncesinde de faaliyetteydiler, başka kılık altında. 12 Mart'ta kimler o süreci desteklediler, alkışladılarsa 12 Eylül'de de aynı grupların, aynı şekilde sürece katıldıklarını görüyoruz, hem sivil kesimde hem asker kesiminde bu var. Yani Türkiye'de bir demokrasi hareketi var. Cumhuriyetin kuruluşundan beri millet iradesini devlet idaresinde hakim kılma fikrini taşıyanlar var. Bir de millet iradesinin karşısına çıkanlar var. Bu mücadele 27 Mayıs'ta 12 Mart'ta 12 Eylül'de net bir şekilde görülmektedir.