'Gladio' NATO'nun, özellikle CIA ve İngiliz gizli servisleri destekli 'stay behind' olarak bilinen büyük çaplı ve gizli bir operasyonun sadece İtalya ayağını ifade ediyor. Soğuk Savaş döneminde (1947-1991) özellikle ABD ve İngiltere'nin askerî ve istihbarat birimlerinin kontrol ve öncülüğünde 'Geride dur/Gölgede kal' olarak çevirilebilecek 'stay behind' kavramıyla ifade edilen ve sivil unsurları da bünyesinde barındıran birimler oluşturuldu. 'Stay behind', aynı zamanda bu operasyonun genel adıydı. Yapılanmaları genelde 'özel kuvvetler'in yapılanmasına benzeyen bu birimlerin açıklanan resmî görevleri, Doğu Bloku'nun herhangi bir Batı Avrupa ya da NATO üyesi bir ülkeyi işgal etmesi durumunda, gayri nizami harp yöntemleriyle düşmanı durdurmak, oyalamak, zarar vermek, istihbarat elde etmek, iletişim ve lojistik unsurlarına sabotajlar yapmak, stratejik öneme sahip hedefleri yok etmek gibi birtakım özel görevleri ifa etmekti. Özellikle vurgulanması gereken bir görevi de bu ülkelerde Sovyet etkisi altında olan komünist partilerin iktidarı ele geçirmelerini engellemekti. 1984 yılından itibaren varlığından şüphe edilen Gladio'nun resmen ilan edilmesi, İtalya'da aşırı sağ radikal bir örgüt olan Avanguardia Nazionale üyesi Vincenzo Vinciguerra'nın 1990 yılındaki yargılanması esnasında oldu. Dönemin başbakanı Giulio Andreotti, 24 Ekim 1990 tarihinde bu yapılanmanın varlığını kamuoyuna açıkladı. Daha sonra yapılan soruşturmalar, bu örgütün neo-faşistler, mafya ve mason locası P2 (Propaganda Due - Propaganda 2) ile ilişkilerini ortaya çıkaracak ve belki çok daha önemlisi Gladio'nun İtalya siyasetinde önemli bir süreç olan 1970-1980 arası dönemde İtalyan Komünist Partisi (PCI)'nin seçimlerde başarı kazanmasını önlemek amacıyla uygulanan 'gerilim stratejisi'nin bir parçası olduğu anlaşılacaktı. Bu dönemde İtalya'da uygulanan gerilim stratejisi; kışkırtıcı ve tedirgin edici terör olayları yoluyla korku yaratmak, yönlendirici ve yanıltıcı bilgilendirme, ajan provokatörlerin kullanılması ve benzeri psikolojik harp unsur ve araçlarıyla kamuoyunun kontrol ve manipüle edilmesini amaçlıyordu. Gladio yapılanması içerisinde sadece ordu ve istihbarat örgütleri mensuplarının değil; aynı zamanda mafya üyeleri veya bunlarla ilişkili işadamları ve bürokratların da yer aldığı anlaşıldı. İtalya'da Gladio'nun 5.000 civarında mensubu olduğu tahmin ediliyordu. Temiz Eller Savcısı Antonio Di Pietro, 7 bin 417 kişi hakkında suç duyurusunda bulundu. Bunlardan 4 bin 436'sı için yasal işlem başlattı. Aynı tarihler içinde 463 parlamenterin dokunulmazlığının kaldırılması için girişimde bulundu. 911 işadamı ve 2 bin 993 kamu görevlisini adalete sevk etti. Aralarında eski Başbakan Bettino Craxi'nin de bulunduğu 12 eski bakan veya parlamenter hakkında tutuklama kararı verdi, 428 trilyon liralık rüşvet olaylarını ortaya çıkardı.