23 Mayıs Cuma günü saat 10.00'da CRR (Cemal Reşit Rey Konser Salonu)'de, 24–25 Mayıs günleri yine saat 10.00'da İTÜ Makina Fakültesi Ömer Öcal Giray Konferans Salonu (Gümüşsuyu)'nda tertiplenecek oturumlarla devam edecek sempozyuma, aralarında Suad el-Hakim, William Chittick, Mahmut Erol Kılıç, Claude Addas, Mustafa Tahralı, Carl Ernst, Ekrem Demirli gibi bu alanda uzman isimlerin de bulunduğu; Türkiye, Fransa, Suriye, İspanya, ABD, Singapur, İngiltere, Lübnan, İran ve Fas'tan birçok değerli ilim adamları konuşmacı olarak katılacak.

Fikirleriyle yalnız çağdaşlarını değil, İslam dünyasında ortaya çıkmış ve kimi günümüze kadar ulaşmış birçok düşünce ekolünü etkilemiş; bu coğrafyadaki devlet geleneğine, sanata, edebiyata, mimariye, toplum ilişkilerine, evren algılayışına ilişkin pek çok unsura yön vermiş bir önemli kilometre taşı...

Endülüs'te vahded-i vücud düşüncesini temellendiren ve doğuya doğru bir yolculuğa çıkan İbn Arabî, yolculuğu boyunca hem etkiledi hem etkilendi. Uzun süren seyahatinin ardından Konya'ya ulaştı. Sadreddin Konevi'yle görüştü. Orhan Gazi'nin İznik'te kurduğu medresenin ilk müderrisi Davudu Kayserî, işe ilk olarak büyük mutasavvıfın Fususü'l Hikemi'ni şerh ederek başladı. Düşünceleri, Mevlâna Celaleddin Rumî ve Yunus Emre'yle bu coğrafyada iyice temellendi.12. yüzyılda ortaya çıkan bu büyük ilham, değerli mutasavvıflar Ahmed Avni Konuk ve Ken'an Rifâi'de temsilini devam ettirerek günümüze ulaştı.

PROGRAM

23 Mayıs Cuma – Açılış

CRR (Cemal Reşit Rey Konser Salonu)

Açılış konuşmaları

"İbn Arabî'yle "Zaman'ın Ruhu"nu Okumak"

"Reading 'The Spirit of Time with İbn Arabî"

Prof. Dr. Mahmut Erol KILIÇ

Marmara İlâhiyat Fakültesi Öğretim Üyesi

Türk ve İslâm Eserleri Müzesi Başkanı

"Hakîkatin temelleri ve Mârifetullahtaki rolü"

"The Basis of reality and Its Role and Gnosis"

Prof. Dr. Suad el-HAKİM

Lübnan Üniversitesi Öğretim Üyesi

Lübnan

"Hayvanların İrfânı"

"The Wisdom of Animals"

William CHITTICK

Stony Brook Üniversitesi

ABD

24 Mayıs Cumartesi

İTÜ (İstanbul Teknik ÜniversitesiTaşkışla Kampüsü)

1. O T U R U M

Oturum Başkanı: Prof. Dr. Mustafa TAHRALI

"Şeyhü'l Ekber geleneğinde Nebi'ye Tâbî Olmak"

"The ittibâ' al-nabî in the Akbarian tradition: The Qâb qawsayn of Jîlî"

Claude ADDAS

Araştırmacı Yazar

Fransa

"Ve O Adem'e bütün isimleri öğretti: İbn Arabî'ye göre mânevi hilâfetin temeli"

"And He taught Adam all the Names": the foundation of the spiritual Califate,

according to ibn 'Arabi"

Denis GRIL

De Provence Üniversitesi

Fransa

"Zıddıyla Yazmak: İbn Arabî Düşüncesinde Özgürlük"

"Writing Through Contrariety: Freedom in İbn Ârabi Thinking"

Mohamed MESBAHI

Mohamef V Üniversitesi

Fas

2. O T U R U M

Oturum Başkanı: Prof. Dr. James W. Morris

Bakri ALAUDDIN

Suriye

"Dinlerarası Diyalog: İslâmiyet ve Hristiyanlık; İbn Arabî ve Meister Eckhart"

"Interreligious Dialogue: Islam and Christianity, Ibn Arabi and Meister Eckhart"

Ghasem KAKAIE

Siraz Üniversitesi

İran

"Bilginin Geçmişi ve Geleceği: İbn Arabî'nin Eserlerinde İrfani Bİlginin Zamanı"

"Past and Future of Knowledge: The Time of Gnosis in Ibn Arabi's writings"

Pablo BENEITO ARIAS

Sevilla Üniversitesi

İspanya

3. O T U R U M

Oturum Başkanı: Prof. Dr. William C. CHITTICK

"Çin İslamiyeti'nde Varlığın Birliği (Vahdetü'l Vücûd)"

"The Oneness of Being in Chinese İslam"

Sachiko Murata

Stony Brook Üniversitesi

ABD

"İbn Arabî Yeni Çağla buluşuyor mu? Çağdaş Batıda Tasavvuf ve Tasavvuf Mâneviyatı: Beshara Hareket Örneği"

"Ibn 'Arabi meets New Age? Sufism and Sufi Spirituality in the Contemporary West: The Case of the Beshara Movement"

Suha Taji FAROUKI

Exeter Üniversitesi

İngiltere

"Modern çağda tahayyül gücünü yeniden keşfetmek: İBN ARABİ'YE GÖRE HAYALİN ONTOLOJİK VE EPİSTEMOLOJİK GERÇEKLİĞİ"

"Reinventing the Power of Imagination in Modern Era: The Ontological and Epistemological Reality of Imagination According to Ibn Arabî "

Semih CEYHAN

TÜRKİYE DİYANET VAKFI İSLAM ARAŞTIRMALARI MERKEZİ (TDV İSAM)

Türkiye

25 Mayıs Pazar

İTÜ (İstanbul Teknik ÜniversitesiTaşkışla Kampüsü)

1. O T U R U M

Oturum Başkanı: Prof. Dr. Mahmut Erol KILIÇ

"Nasr Hamid Ebu Zeyd'in İbn Arabî ve Modernlik Üzerine Görüşleri"

"Nasr Hamid Abu Zayd on Ibn Arabi and Modernity"

Carl ERNST

North Carolina Üniversitesi

ABD

" 'Hayret!': Bütünleşmeye Doğru Bir Paradigma Değişimi"

"'O MARVEL!': a paradigm shift towards integration"

Stephen HIRTENSTEIN

Anka Yayınları Kurucu Direktörü ve Muhyiddin İbn Arabî Derneği (MIAS) Dergi Editörü

İngiltere

"İlâhî Rahmetin Araçları: İbn Arabî'nin Fütuhat-ı Mekkîye'sinde Yol'dan Hakikate"

"The 'Instruments of Divine Mercy' ": From the Path to the Real in Ibn 'Arabi's Meccan Illuminations"

James W. MORRIS

Boston Üniversitesi

ABD

2. O T U R U M

Oturum Başkanı: Prof. Dr. Carl W. ERNST

"İran'da İbn-I Arabi ve Okulu: Geçmiş ve Şimdi"

"Ibn Arabi and His School in Iran Past and Present"

Shahram PAZOUKI

İran Felsefe Enstitüsü

"Birleşmiş Bir Dünya Görüşüne Doğru: Kürenin Merkezi ve Merkezin Yokluğu"

"Towards a unified worldview: The centre of the sphere and the absence of centre"

Pilar Garrido CLEMENTE

Sevilla Üniversitesi

İspanya

Karim Douglas S. CROW

Nanyang Teknoloji Üniversitesi

3. O T U R U M

Oturum Başkanı: Prof. Dr. Mustafa TAHRALI

"İbnü'l-Arabî'ye Göre Gerçek Mutluluğa Erişmenin Yolu: Kimyâ-yı Saâdet"

"The Path to achieve Real Happiness According to İbn Arabî: The Alchemy of Happiness"

M. Mustafa ÇAKMAKLIOĞLU

Erciyes Üniversitesi

Türkiye

Mustafa TAHRALI

Marmara Üniversitesi

Türkiye

"Kendini Bilen Rabbini Bilir: İbnü'l-Arabî'nin İnsan Tasavvurunun Anlaşılması"

"He Who Knows Himself Knows His Lord: The Understanding of the Concept of al-insan in İbn Arabî"

Ekrem DEMİRLİ

İstanbul Üniversitesi

Türkiye

İbn Arabî

28 Temmuz 1165 tarihinde Endülüs'deki Mürsiye (Murcia) şehrinde doğdu. Babası Ali b. Muhammed, Abbasi halifesi Müstencid-Billah'ın kumandanı ve yöre valisi Muhammed b. Sa'd İbn. Merdeniş'in hürmet ettiği bir kişi olup, aynı zamanda filozof İbn Rüşd'ün yakın arkadaşıydı. Amcası Ebu Muhammed Abdullah b. Muhammed el-Arabî ve dayıları Ebu Müslim el-Havlanî ile Yahya b. Yagan da devrin önemli sûfî ve siyasî şahsiyetleri içerisinde adları geçen kimselerdir. İbn Arabî'nin yetişmesinde bu kişilerin tesirleri olduğu yine kendi ifadelerinden anlaşılmaktadır. O'nun görüşlerini takdir edenler, tasavvufta otorite oluşunun kendisine "Şeyhü'l-Ekber", dinî ilimlerde müceddid (yenileyen) oluşunu da "Muhyiddin" lakaplarını vererek ifade etmek istemişlerdir.

İbn Arabî'nin doğduğu dönemde Mürsiye, Muvahhidler'in idaresi altında bulunmakta ve kumandan İbn Merdeniş tarafından yönetilmekteydi. İbn Arabî sekiz yaşına gelinceye kadar Mürsiye şehrinde ikāmet eden ailesi, bir süre sonra Endülüs'ün o sıradaki başşehri olan İşbiliye'ye (Sevilla) göç etti. Bölgenin emiri Ebu Yakup el-Muvahhidî kültüre önem veren bir devlet adamıydı; felsefe, tıp, astroloji ve edebiyata da özel bir ilgisi vardı. İbn Arabî, İşbiliye'de böyle bir kültür ortamında bulûğ çağlarında bir manevî işaretle inzivaya çekilip kendi iç âlemindeki hazineleri ortaya çıkarmaya karar verdiğini, bazen on dört ay kadar süren bu halvet ve riyazetlerin neticesinde mârifet kapılarının kendisine yavaş yavaş açılmaya başladığını söyler.

İbn Arabî, ilk Kur'an derslerini Ebu Abdullah el-Hayyat adlı bir kişiden aldı. Âlet ilimlerinin sûfî olmayan kimselerden de alınabileceği görüşünde olduğundan İbn Hubeyş, İbn Ât, İbn Baki ve İbn Vâcib gibi hadisçilerden hadis okudu. On sekiz yaşında iken Lahmî'den kırâat-i seb'a, aşere ve takrib öğrenimi gördü. Kadı İbn Zerkün'un derslerine uzun bir süre devam edip icâzet aldı. Bu suretle zâhirî ilimlerde yeterli derecede eğitim aldıktan sonra mânevî ilimlerde derinleşmek üzere halvet ve murâkabeye daha fazla yönelen İbn Arabî 1184 yılında seyrü sülûkunun henüz başında iken bazı tasavvufî makamlara ulaştı. Yirmi altı yaşında iken Ceziretü'l-hadra (Algeciras), Sebte (Ceuta), Fas ve Tilimsan yoluyla Tunus'a giden İbn Arabî bir süre burada kalarak aralarında, daha sonra Fütûhâtü'l-Mekkiyye'yi kendisine ithaf edeceği Şeyh Abdülaziz el-Mehdevî'nin de bulunduğu Sûfîlerle görüştü. Merakeş'te iken aldığını söylediği manevî bir işaretle 1200 Doğu'ya doğru yola çıktı. Mekke'ye kadar gidip ilk haccını yaptı. 1201'de Tunus'a giderek Abdülaziz el-Mehdevî ile görüştü. Aynı yıl hacca gitmek üzere Mekke'ye goğru yola çıktı. Halil kasabasındaki ikameti esnasında İbrahim Camii'nin imamı Zahir el-İsfahani'den Hakim et-Tırmızi'nin eserlerini okudu. Bu arada Kâbe'yi muhatap alarak yazdığı mektupları Tacü'r-resâ'il adlı kitabında topladı. Yirmi üç yılda tamamlanan Fütûhâtü'l-Mekkiyye ilk defa burada yazmaya başladı.

İbn Arabî Mekke'de yaklaşık iki buçuk yıl kaldıktan Musul'a geçti ve Musul'da üstadım dediği Hanefi ulemasından Ahmet el-Mevsili el-Mukri'nin yanı sıra Ebu'l-Hasan Ali b. Ebü'l-Feth ve Ali b. Abdullah b. Cami gibi âlimlerle sohbette bulundu. Musul'da bir yıl kadar kalan İbn Arabî, 1202 yılında Urfa, Diyarbakır, Sivas üzerinden Malatya'ya geldi. Bağdat'tan bu yana Sadrettin Konevî'nin babası Mecdüddin İshak kendisine refakat etmekteydi. Bu sırada ikinci defa Anadolu Selçuklu tahtına çıkan I. Gıyâseddin Keyhüsrev eski dostu Mecdüddin İshak'ı Konya'ya çağırınca İbn Arabî de onunla beraber Konya'ya gitti. İbn Arabî bir müddet daha Konya'da kaldı, bu arada Evhadüddin Kirmânî ile görüştü. İbn Arabî, Halep ve Sivas'a yaptığı seyahatlerden sonra 1218 Malatya'ya yerleşti. Dostu Mecdüddin İshak vefat edince vasiyeti üzerine dul kalan hanımıyla evlendi.

Dımaşk'a yerleştikten sonra kendisine vâkî olan mübeşşiratta, Hz. Peygamber'in elinde bir kitapla zuhur ederek, "Bu elimdeki, hikmetlerin yuvalarını (füsûsü'l-hikem) gösteren bir kitaptır, bunu al ve faydalanacak kimselere açıkla" dediğini nakleden İbn Arabî, bu işaret üzerine Füsûsü'l-Hikem'I 1230 yılında burada telif etti. Daha sonra zamanının büyük bir kısmını Fütûhâtü'l-Mekkiye'yi gözden geçirmeye ve yeniden yazmaya ayırdı. İlk nüsha üzerine birçok ilâve ve tashih ihtiva eden bu ikinci nüshayı vefatından bir yıl kadar önce tamamladı.

İbn Arabî, ilk evliliğini İşbiliye'de iken yaptı. İkinci defa Mekke'de Haremeyn Emiri Yunus b. Yusuf'un kızı ile evlendi. Bu evliliğinden Muhammed İmadüddin adındaki oğlu oldu. Üçüncü evliliğini Malatya'da Sadrettin Konevî'nin dul annesi ile yaptı. Dördüncü olarak Dımaşk Mâlikî kadısı Zevâvî'nin kızı ile evlendiği kaydedilmektedir.

22 Rebiülâhir 10 Kasım 1240 tarihinde Dımaşk'ta vefat eden İbn Arabî, Kasiyun dağı eteğindeki Salihiye semtinde bulunan Kadı Muhyiddin İbnü'z-Zeki ailesinin kabristanına defnedildi.

İbn Arabî çok sayıda eser vermiş bir müelliftir. Etrafındaki kişilerin talepleri üzerine eserlerinin bir listesini çıkarmaya birkaç defa teşebbüs ettiğini, ancak bazı kimselere verilip iade edilmeyen kitapları olduğundan ve geçmiş zamanla fazla meşgul olmayı doğru bulmadığından bu listeleri tam olarak oluşturamadığını söyleyen İbn Arabî, ilk liste çıkarma teşebbüsü olan el-Fihrist'te 248 kitabının adını zikretmiştir.

Vefatından yaklaşık altı yıl kadar önce Eyyûbîlerden Gazi el-Melikü'l-Muzaffer Şehâbeddin'e verdiği el-İcâze'deki ikinci listede bu sayı 289'an ulaşmaktadır. Her iki listedeki mükerrerler hariç toplam 289 eserden ancak 98'i günümüze ulaşmıştır.

İbn Arabi'nin önemli bazı eserleri şunlardır:

Fütûhâtü'l-Mekkiyye: Müellifin en büyük ve en temel eseridir. Diğer eserlerinin bu kitabın ilgili bölümlerinin birer zeyli olduğu söylenebilir. İkinci defa bizzat kendi eliyle yeniden yazdığı otuz yedi ciltlik nüsha İstanbul'da Türk ve İslâm Eserleri Müzesindedir.

Füsûsü'l-Hikem: Müellifin en önemli eserlerinden sayılır. Sadreddin Konevî'nin eliyle yazılan ve müellifi tarafından görülen nüshası İstanbul İslâm Eserleri Müzesindedir.

Cem ve't-tafşîl fî esrâri'l-me'anî ve't-tenzil: İbn-Arabî, Kehf Sûresinin 60. âyetine kadar getirdiği bu tefsirin altmış dört cilt olduğunu söyler. XX. Yüzyılın başına kadar mevcut olduğu rivâyet edilen eser halen kayıptır.

Tedbîratü'l-ilâhiyye fî islâhi'l-memleketi'l-insaniyye: İbn Arabî bu eserinde, Aristo'ya nisbet edilen siyasete dair bir eseri kendi sistemi bağlamında yeniden kaleme almıştır. Eser Ahmed Avni Konuk tarafından tercüme ve şerh edilmiştir.

Tercümânü'l-eşvâk: Altmış bir gazelle bunların şerhi olan ez-Zehâ'ir ve'l-'alak adlı eserini ihtiva eden bu kitap Reynold A. Nicholson tarafından İngilizce'ye, Mahmut Kanık tarafından Türkçe'ye tercüme edilmiştir.

İbn Arabî'nin basılan diğer bazı eserleri de şunlardır: Risâletü'l-envâr, İsfâr'an netâ'ici'l-esfâr, İsrâ'ile'l-makami'l-esrâ, Rûhü'l-kuds, Tecelliyâtü'l-ilâhiyye, Anka'ü mugrib fî ma'rifeti hatmi'l-evliyâ've şemsi'l-mağrib.