Örneklerle Öğretmenlerde Görülen Etik Davranış Bozuklukları / Ahmet Ünlü / Yeni Şafak

Bu köşeyi takip edenler kamu yönetiminde yaşanan etik ihlallerini açıklamaya çalışarak farkındalık oluşturmaya çalıştığımızı ve Kamu Görevlileri Etik Kurulu kararlarını sıklıkla kullandığımızı hatırlayacaklardır. Bu yazımızda Doç. Dr. F. Dilek GÖZÜTOK tarafından yapılan “Öğretmenlerin Etik Davranışları” başlıklı bir çalışmada kullanılan anket sorularından yararlanılarak okullarımızda yaşanan etik ihlallerine karşı Milli Eğitim Bakanlığımız'ın nasıl tedbirler aldığını sorgulayacağız.

Hepimizin hayatında öyle elleri öpülesi öğretmenler vardır ki onların hal, hareket ve davranışları hayatımıza yön vermiş, bizlere rol model olmuşlardır. Bir öğretmene hiçbir şekilde yakışmayacak davranışlarına şahit olduğumuz, bundan da öğretmen olmaz ki dediğimiz maalesef öğretmenlerimiz de olmuştur. İsterseniz öğrencilik dönemlerinizi gözünüzün önünden geçirin. Daha önceki yazılarımızda da belirtmiş olduğumuz üzere, bütün işi öğretmen ve öğrenci ilişkilerini düzenlemek olan Milli Eğitim Bakanlığı'na bu konuda büyük görevler düşmektedir.

Öğretmenlerde rastlanan etik dışı davranışlar

Prof. Dr. İnayet Aydın hocanın tanımıyla, iyi, kötü, ahlâklı, ahlâksız, erdem, erdemsizlik gibi değerlerin ne olduğuyla uğraşan felsefenin disiplin alanlarından birisi olan etiğin öğretmenlerin yaşamında çok büyük bir önemi vardır. Dolayısıyla eğitim ekosistemi etik davranışlara en fazla ihtiyacımız olduğu bir alandır.

Bu çerçevede, acaba öğretmenlerde görülen etik dışı davranışlarla ilgili olarak MEB tarafından yapılan tespitler ve bu tespitlere göre uygulanan yaptırımlara ilişkin bir çalışma var mı? Eğer ülkemizin geleceğini şekillendiren yavrularımızı teslim ettiğimiz öğretmenlerin etik dışı davranışlarını önlemeye ilişkin çalışmalar yoksa işimiz oldukça zordur.

Şimdide olmasını arzu etmediğimiz ama üzerinde araştırma yapılacak kadar boyutlara ulaşan bazı öğretmenlerin etik dışı davranışlarını sıralayalım ki eğitim camiamızın bu davranışlardan ne kadar uzak olduğunu anlayabilelim.

Öğretmenlerde karşılaşılan etik dışı davranışlar şunlardır:

1- Alanıyla ilgili yayınları takip etmeme ve derslere yeterince hazırlıklı girmeme

2- Aşırı borçlanıp, borçlarını zamanında ödememe ve ailevi sorunlarını sınıfa taşıma

3- Başarı düzeyi düşük öğrencilerle yeterince ilgilenmeme

4- Ders süresini özel işlerde kullanma

5- Derste ideolojik görüşünü yansıtma

6- Derse geç girerek ya da erken ayrılarak eğitim sürecini kesintiye uğratma

7- Güvenilmez davranışlar sergileme ve kararlarında tutarsız davranma

8- Hasta olmadığı halde rapor alma: Bu konuda MEB tarafından özel okullardaki öğretmenlerle kamudaki öğretmenlerin rapor kullanma sıklıklarını kıyaslayan bir çalışma var mı acaba?

9- Kendisi tarafından hazırlanan kaynak kitabı derste tanıtma ve sınav sorularını buradan hazırlayacağını ima etme

10- Haksızlığa uğrayan öğrencilerinin haklarını korumak için çabalamama

11- İşinde özensiz olma ve hatalarını kabul etmeme

12- Küfürlü konuşma ve kavga etme

13- Kendisini sadece dersten sorumlu tutma

14- Kendi öğrencilerine okul dışında ücretli ders verme

15- Kahvehaneye gitme ve burada öğrencilerle karşılıklı oyun oynama

16- Meslektaşlarıyla ilgili dedikodu yapma

17- Mesleğini sevmediğini gösteren davranışlar sergileme

18- Okula ait parayı ve okul malzemelerini kişisel amaçla kullanma

19- Okula içkili gitme

20- Öğrencisiyle cinsel yakınlık kurma

21- Öğrencilerle ilişkilerinde ayrım yapma

22- Öğrenci değerlendirmede yanlı davranma

23- Öğrencilerin önünde meslektaşlarını küçük düşürme

24- Öğrenciye sevgisiz, saygısız davranma

25- Öğrencilerle laubali ilişkiler kurma

26- Öğrenciye baskıcı davranma

27- Öğrencilerin sırlarını başkalarına anlatma

28- Öğretime ilişkin sorunları başkalarına yıkma

29- Öğrencilerin haklarının çiğnenmesine duyarsız kalma

30- Öğrenci ya da veliden hediye kabul etme

31- Öğrencilere fiziksel ve fiziksel olmayan ceza verme

32- Öğrencilere ve velilere bir şeyler satma

33- Öğrenciler arasında zengin-fakir ayrımı yapma

34- Öğrencilere dinsel inançları veya etnik kökenleri nedeniyle ayrıcalıklı davranma

35- Öğrenciler arasındaki anlaşmazlıklarda adil olmama

36- Öğrenciyi sınıf içerinde aşağılama

37- Öğrencinin yanında veya göreceği yerde sigara içme

38- Sınıf içerisinde müstehcenliğe varan konuşmalar yapma

39- Sınav sonuçlarını zamanında açıklamama

40- Sınıf içi kuralları kendi başına belirleme

41- Veli, olanaklarını kişisel amaçla kullanma

42- Yalan söyleme

43- Mevzuata aykırı davranma

Yine MEB’e soralım; acaba yukarıda yer verilen etik dışı davranış sergileyen öğretmenlerle ilgili tespitler yapıldı mı? Şayet bu yönde tespitler yapıldıysa, etik dışı davranış sergileyen öğretmenlere nasıl bir yaptırım uygulandı? Bunlar sistem dışına itildi mi? İşte üzerinde düşünülmesi gereken en ciddi konular bunlardır.

Elbette insanın olduğu her yerde kural dışı davranışlar olabilir ve olmaktadır da. Önemli olan bu tür kural dışı davranışlara nasıl çözüm üretildiğidir. MEB Etik Eylem Planı'nda yer alan Etik SWOT analizindeki zayıf yönler arasında, atama ve yükselmelerde liyakatin dikkate alınmadığından bahsedildiğini görünce işimizin ne kadar zor olduğunu daha iyi anladım.