Dün, tam da seçim gününde, İstanbul’un çeşitli semtlerinde ve bu arada Fatih’te de saatlerce süren elektrik kesintileri üzerine normalde yazmam gereken yazı bilgisayarımda kalıverdi.. Bunun üzerine eski yazılarımdan birisini biraz törpüleyerek tekrarlamak zorunda kaldım.. Okuyucular mazur görürler, ümidiyle..
Şimdilerde , yön değiştirip Tayyib Erdoğan düşmanlığını kendisine meslek edinen bir prof. 12 Eylûl 2013 tarihli yazısında, ’Cumhuriyet tarihinin önemli kararlarının, içki masasında alındığını bilmeyen yok..’ diyor ve o kararları alanlar hakkında, ’Acaba masadakilerde tek tek kaç promil alkol çıkardı.’ diye soruyordu.
Cumhuriyet kurulmadan önceki durum da çok farklı değildir. Nitekim, Temmuz-1919’daki Erzurum Kongresi günlerine dair hatıralarını aktaran ve o günlerde Bitlis Valisi de olan ve o kongre günlerinde M. Kemal’in özel kalem müdürü gibi bir rol de üstlenen Mazhar Mufîd (soyadı kanunundan sonra, Kansu), 7-8 Temmuz gecesi sabaha karşı, muhtevası meşhur sofralardan birinin etrafında, M. Kemal’in kendisine, ‘Yaz bunları..’ diyerek, gelecekte neler yapmak istediklerini açıklarken, ‘Kadınların tesettürünün açılacağı, alfabenin değiştirileceği, halka şapka giydirileceği, Saltanat’ın kaldırılıp Cumhuriyet ilan edileceği’ gibi hususları sıralar. Mazhar Muf’îd, bunları duydukça, sonunda, ‘Paşa’nın, galiba, bunları alkolün tesiriyle söylediğini’ düşünür. Bunun üzerine, o da, ‘Birgün gelip bunları sana, Mazhar Muf’îd gündemin hangi maddesine geldik diye soracağım?’ der. İlginçtir, ‘Dervişin fikri neyse, zikri de odur..’ misali, kafasında taa baştan, Tanzimat kafasının alâmet-i farikası olan ‘Gardrob Devrimciliği’nin genel çerçevesi varmış, demek ki..
Kezâ, (daha sonraları Soyak soyadını alan) ve M. Kemal’in ölümüne kadar, onun Özel Kalem Müdürlüğü’nü yapan, Hasan Rızâ Bey’in hâtıraları da bu alanda oldukça zengin ve ilginçtir. Hattâ o kadar ki, bir keresinde, yine o meşhur sofralardan birinde, sabaha kadar yenilir-içilir, nutuklar çekilir, devletin yönetimine dair önemli emirler verilir.
Ve, Şef’in bu konuşmaları da ertesi gün, (daha sonraları Ulus adını alan) ‘Hâkimiyet-i Milliye’ gazetesinde yayınlanır. Ama, o gecelerden birinde, M. Kemal irad eylediği nutkun, ertesi sabah, gazetede yer almadığını görünce, Hasan Rızâ’dan sorar, ‘Nerede?’ diye..
O da, cebinden çıkarır metni ve uzatır..
M. Kemal, geceleyin irad ettiği nutkun metnini okur ve sonra, Hazan Rızâ’nın o konuşmayı gazeteye niçin göndermediğini anlayıp, onu, ‘Başvekil olacak adamsın çocuk!..’ diye takdir eder. O nutukta kimbilir ne ‘inci’ler vardı ki, Şef’ine, bir ‘bende/ kul-köle’ derecesinde hizmet eden Hasan Rızâ bile ‘Artık bu kadarı da olmaz..’ deyip, onu sansürlemişti!
Bu bakımdan, sözün başında değindiğim prof.’un tesbitine katılmamak mümkün değil..
(M. Kemal’in nasıl bir halet-i ruhiyeye sahib, bir nahvet küpü halinde olduğunu anlamak isteyenler için ilginç bir ‘tevâzu’ örneği oluşturduğuna da kısaca değinilmesinde fayda vardır. Kendisinden bir-iki yaş küçük olan kocaman kocaman adamlara bile, onun hep, ‘çocuk’ diye hitab ettiği, aktarılan hâtırâların ortak özelliklerindendi.. Kendisine, bir kavmin atası gibi çok ‘mutevâzî’ bir soyadını verdirip, bunun başka kimseye verilemiyeceğini de kanûnen hükme bağlatış tavrında da, bu ‘tevazû’ hali bir âbide gibi yükselmiyor muydu?)
*
(Sözkonusu) Prof.’umuz, , ‘Çocukken, içki şişelerinin dizildiği bakkal veya büfe vitrinlerinde dikkatimi en çok etiketinde Atatürk resminin yer aldığı şişe’leri hatırladığını belirtip şöyle devam ediyordu: ‘Derin bir çocuk merakı ile anlam veremediğim şey, üzerinde Atatürk resmi bulunan içkiydi. Dün merak ettim, içki satan bir dükkâna girip sordum. Üzerinde aynı resim duruyor. Merak edenler benzer bir dükkâna girip Kulüp Rakısı’nı soruşturabilirler. (…) İlkokul çağlarım, Atatürkçülüğün büyük patlama yaşadığı 60’lı yılların ikinci yarısında geçti. Kafanızda kötü bir sarhoş imgesi, bu sarhoşluğu veren bir içkinin üzerinde, her gün bağlılık yeminleri ettiğiniz ve şükranlarınızı sunduğunuz Atatürk resmi.. (…) Etikette profilden bir kişinin daha resmi var. Her ikisinin elinde birer rakı kadehi ve masada bir rakı şişesi. Diğer kişi de İsmet İnönü imiş. (…) Kulüp Rakısı, 1930’dan beri bu resmi kullanıyor. Resimdeki kişilerin gerçekten Atatürk ve İsmet İnönü olup olmadığı konusunda ihtilaflar mevcut. Lakin kesin olan bir şey var: Atatürk her zaman Kulüp Rakısı içermiş. (…) Cumhuriyet tarihinin önemli kararlarının, içki masasında alındığını bilmeyen yok. (…) Türk Tarih Tezi belirlenirken, Türkçe ezana karar verilirken, Güneş Dil Teorisi’ne son şekli çizilirken ölçmek mümkün olsaydı acaba masadakilerde tek tek kaç promil alkol çıkardı. Meret, şişede durduğu gibi durmuyor, koskoca bir tarihe şekil veriyor.’
*
‘O olmasaydı..’ diyerek, bir kişiyi Yaratıcı yerine koymak dehşeti..

HT kanalında, ‘Tarihin Arka Odası..’ isimli bir proğram var. Bu proğramda, bazen güzel konular da işlenmiyor değil.. Ama, sıra M. Kemal’e gelince.. Proğramın asıl sahibi ve sunucusu konumundaki magazinel tarihçi M. B. sanki bu proğramın asıl hedefi, M. Kemal’i temize çıkarmak imiş gibi bir tavır sergiliyor. İtirazlar geldiğinde, bazen alayla, bazen hattâ ağır hakaret ifadeleriyle muhatablarını, ‘Tarihe mal olmuş kişilerden ne istiyorsunuz?’ gibi sözlerle azarlıyor.
Ama, kendisi, tarihe mal olmuş başkalarına gelince, dilediği gibi at oynatıyor.. Bir proğramda, söz, 1922’de Türkistan’daki bir çatışmada hayatını kaybeden Enver Paşa’nın kemiklerinin bugünkü Tacikistan coğrafyasından 75 yıl sonralarda İstanbul’a getirilmesine gelince, mezkûr kişi, ‘Enver Paşa’nın kuru kafatasını bizzat gördüğünü’ anlatıyordu. Birisi itiraz etmiş, ‘Enver Paşa’nın başı için kuru kafatası diyemezsiniz..’ diye..
Sunucu M.B., bu itiraza, ‘Yahu, daha başka ne diyeyim?’ diye köpürürcesine karşılık verdi.. Ancak, aynı kişi, meselâ, M. Kemal için de benzer bir ifade kullanabilir miydi?
Sonra, M. Kemal’in cenazesine ‘namaz kılındı- kılınmadı’ gibi konularda soru soranlara da müthiş bozuluyordu işbu magazinel tarihçi..
O, M. Kemal’in cenaze namazının Prof. Şerefuddin Yaltkaya tarafından, Dolmabahçe Sarayı’nın avlusunda kıldırıldığını iddia ediyordu, ama hemen her konuda bir çok belgeyi gösterebilen bu kişi, bu konuda hiç bir fotoğraf, görüntü gösteremiyordu.
M. Kemal’in cenaze töreni komutanlığı uhdesine verilen em. Org. Fahreddin Altay ise, 10 Kasım 1960’da, yani 27 Mayıs Askerî Darbesi’nden 6 ay kadar sonralarda, Ankara’da yaptığı bir anma toplantısında, M. Kemal için cenaze namazı kılınmasına Başvekil Celâl Bayar’ın laiklik hassasiyetiyle karşı çıktığını söylemiş, ancak namaz cenaze kılınıp kılınmadığına açıklık getirmemişti.
Sözkonusu programlardan birinde, yine aynı konuda işleniyordu.. Konuklardan biri, ‘Atatürk tanrılaştırılmamalı, eleştirilebilmeli..’ deyince, bir kısım kemalist izleyicilerin gönderdiği elektronik mesajlarda, ‘O olmasaydı adınız Yorgo olurdu, Eleni olurdu..’ gibi mâlum laflar tekrarlandığı anlaşılıyordu.. Bu sözler üzerine, M. B. bile, artık tahammül edemez hale gelmiş olmalı ki, ‘Atatürk’ü asıl tanrılaştıranlar, o olmasaydı adımız ne olurdu diyenlerdir..’ diyor, bu sözlere de tepki olarak bir çok mesaj daha geldiği anlaşılıyordu.
Bunun üzerine, M. B., proğramın devamlı elemanlarından özellikle Osmanlı san’atı üzerindeki araştırmalarıyla bilinen ve bu tartışmalardan rahatsızlığını yüz hatlarıyla hissettiren 80 küsur yaşındaki Prof. Nurhan Atasoy’a, ‘Hocam siz meselâ, o olmasaydı, Eleni mi olurdunuz?’ diye soruyor ve bu yaşlı hanım, bu sorunun cevabını vermekte zorlanıyor, ‘Eleni olmazdı belki, ama..’ diye bocalıyor, ve ne diyeceğini kestiremiyordu. Bunun üzerine M. B., ‘Bunu sizin nesle anlatmak zordur, koskoca profesörsünüz; söyleyiniz, adınız Eleni mi olurdu?’ diye tekrarlayınca.. Bu Prof., ‘Evet, bu konuda konuşmak benim için zordur. Ben cumhuriyet çocuğuyum, tam bir Atatürk hayranıyım..’ diye noktalıyordu, sözünü..
*
Asıl ‘bey’at kültürü’, resmî ideolojinin dayatması olan kültür değil mi?

Yazık ki, toplumumuzda, kendi ana-baba ve ecdadının nasihat veya vasiyetlerinden habersiz ya da onları unutmuş pek çok insan, hâlâ da ‘Atamız böyle emretmiş..’ diye, tuhaf bir bey’at kültürü ile karşınıza çıkabilmekte ve üstelik de müslümanlığının idrakine daha fazla nüfuz etmiş olan çevreleri, ‘bey’at kültürüyle yetişmiş olmak’la şartlandırılmış, düşüncesizce hareket eden kesimler olarak suçlayabilmekte ve kendilerine ya da kemalist-laik rejime, 90 yıllık resmî ideolojiye biraz eleştiri getirenlere de, hemen, ’Eğer filan olmasaydı, adınız Yorgo olurdu, Eleni olurdu..’ gibi çiğin çiği laflarla karşılık verebilmekteler.. Kanûnî cezalandırma yolu ise, daha bir ayrı..
Bu gibi kemalistlerin, kişiyetapar çevrelerin, özellikle Osmanlı’nın son döneminin Abdulhamid, Vahdeddin gibi geçmiş sultanlarını ağır şekilde devamlı suçladıkları da bilinen ayrı bir vakıa.. Bu durumda, birileri de onlara, ‘Eğer Abdulhamid olmasaydı, Vahdeddin olmasaydı, M. Kemal de olmazdı..’ deseler, kendi o sığ mantıklarına göre nasıl bir karşılık verirlerdi, dersiniz?.
*
Yahu, yakın tarihimizin bir bölümünde oldukça etkili bir yeri olan bu kişiyi, bırakınız da, toplum katmanları, adam gibi anmak ve anlamak imkânına kavuşsunlar..
Ama, bu kişi, öyle bir ‘ikon / putlaştırıldı ki, sonunda, Adnan Menderes’in en büyük hatalarından birisi olarak, 31 Temmuz 1951 tarih ve 5816 sayılı kanunla, bu kişiye yapılan her eleştiri hemen hakaret sayıldı ve bu kanun yüzünden 60 küsur yıldır, yüzlerce değil, binlerce insan, toplumda dışlamalara ve ağır baskılara, işkencelere mâruz kaldı, zindanlarda tutuldu..
Bu kemalist-laik baskı bugün zayıflatılmış gibi gözükse bile, laik rejimin yeni kutsalı olarak ortaya çıkarılan bu ‘ikon’laştırma, hükmünü hâlâ da sürdürmekte, ölümü üzerinden tam 75 yıl geçmiş olmasına rağmen, M. Kemal’e atıf yapılmadan bir resmî konuşma yapıldığında, belli çevreler küplere binmekte ve halkımız, 75 yıl yıl öncelerde ölmüş olan başka atalarını-dedelerini hatırlamazken, bu kişiye ‘atamız böyle emretmiş..’ diye sahib çıkmaya şartlandırılmış olarak, onun ismi, resmi, büst ve heykelleri önünde, köleleştirilmiş duruma düşürüldüğünü bile anlamıyacak bir durumda ve bu durum kanıksanmış gözükmekte; ve bu durum, o kişinin adam gibi anılmak şansını da yoketmekte..
*
Başka ülkelerdeki diktatörlüklere lânet okurken, kendi zihinlerimizde kurulmuş olan diktatörlük sistemlerine karşı toplum olarak ne zaman bir hassasiyet geliştireceğiz? Unutulmasın ki, bu kemalist-laik bey’at kültürü içinde yetişmiş olup hiç de azımsanmıyacak kitleler, ‘ikon’larının hâtırasını korumak adına, toplumu karıştırabilecek bir şirretlik gücüne sahib olduklarını hâlâ da sergileyip duruyorlar.
*
Bu ilkelliğe karşı toplumca haysiyetlice bir tavır koymak zamanı hiç mi gelmiyecek, yoksa?
*

dirilişpostası