Son günlerde Meksika Körfezi açıklarında denizde meydana gelen 8 şiddetinde deprem ve Florida’dan milyonların bir kasırgadan kaçış haberleri dünya gündeminde ilk sıraları alırken ’Deprem uzmanları’ da ekranlara yine sökün ettiler.

Hele A. E. isimli bir prof.’un,"Depremin ardından oluşan yer kabuğu gerginliği Türkiye de dahil olmak üzere dünyanın herhangi bir yerinde, 10 gün içerisinde büyük bir depreme sebep olacak" şeklindeki sözleri, ‘Hayır, öyle bir şey olmayacak’  demek kadar, hiç bir ‘bilimselliği’  olmayan ve toplumu ‘depremparanoiası’na sürükleyebilecek bir iddiaydı.

Bu tartışmalar halk arasında da yankısını buluyor elbette.

Bir çayhanede, yanıbaşımda yüksek sesle sohbet eden kişilerden birisi bu deprem uzmanlarının sözlerinden ilhamla, ‘Bunca ahlâksızlık olursa, elbette deprem olur!’ diyordu. Bu gibi konuşmalara tahammül etmek de bir ayrı dert.

***

Elbette, ilahî cezalandırmalarda, depremler, tufanlar, salgın hastalıklar vs. de vardır, ama, bütün tabiî felaketleri sadece ilahî ceza ile izaha kalkışınca, çok daha ahlâksızlık içinde yüzen coğrafyalarda böyle tabiî felâketlerin olmayışı karşısında insan cevap veremez hale gelir.

Bir komedyeni andıran bir vaiz de, 17 Ağustos 1999’daki Büyük Marmara Depremi’nden sonra, Almanya’da, kalabalık bir cemaate hitaben, -sanki birilerinin rüyası delilmişçesine-, ‘Büyük zatlardan birisi, gördüğü rüyada, son deprem sırasında, o bölgeden Ahiret’e intikal edenlerden hiç birisinin Cennet’e gitmediğini görmüştür..’ diyordu; insana ancak, ‘Yuhh!’ dedirtecek şekilde… Ve aynı kişi, hemen ardından da, ‘Depremde evlerinizin yıkılmaması ve yıkıntılar arasında ölmemek için, iki dua kitapçığı hazırladık, çıkışta alabilirsiniz. Her birinin kıymeti sadece 5 mark. Alıp da kopyasını çıkartıp çoğaltırsanız hakkımı helâl etmem.’ hokkabazlığını sergiliyordu.

Bazıları da, bu gibi hadiseleri sadece günahlara batmakla izah ediyordu. Bu gibi ındî değerlendirmeler insanları bir de inançlarıyla karşı karşıya bile getirebilir.

Buna benzer değerlendirmeler sadece bizde oluyor sanılmaya.

***

Nitekim, yıllar önce B. Amerika’da New Jersey’de binlerce insanı yutan su baskını üzerine oradaki Hristiyan din adamları da kiliselerde, ‘Bu felaketlerin Tanrı’nın hükümlerine karşı gelmekten kaynaklandığı’na dair ateşli vaazlar veriyorlar ve bu konu Amerikan kamuoyunda büyük tartışmalara yol açıyordu.

Geçmişte, 1755’de -üstelik de ‘Azizler Yortusu’  denilen bir bayram gecesinde-meydana gelen ve 100 bin kişiyi ve Lizbon’u bütünüyle yutan büyük deprem için Kilise’nin, ‘Tanrı kendi kullarını tanır-gözetir.’ (Novit enim Dominusquisunteius..) gibi yorumları da, büyük itiqadî tartışmalara yol açmıştı.

***

Geçenlerde Başbakan da, yaptığı bir konuşmada ‘büyük bir depremin mutlaka olacağını ve bütün yapıların depreme dayanıklı hale getirilebilmesi için 15 seneye ihtiyaç olduğunu, ’’Deprem öldürmez, hazırlıksız, sağlıksız yapılar öldürür’’ ilkesinin asla unutulmamasını’ söylüyordu.

Tamam, bütün yapıların deprem şartlarına uygun hale getirilmesi gereklidir, ama, ‘Deprem öldürmez’ sözü büyük bir iddia. Öyle depremler olur ki, en sağlıklı yapılar bile yerle bir olur. 13-14 sene önce Endonezya sahillerinde meydana gelen büyük depremin 330 bin insanı yuttuğu, meydana gelen tsunami dalgalarının 5 bin km. uzaklardaki Doğu Afrika sahillerini bile yerle bir ettiği; ya da, depreme karşı çok güçlü tedbirler aldığı söylenen Japonya’da Ocak-1995’de Kobe şehrinin bir depremle nasıl yerle bir olduğu ve binlerce insanı yuttuğu, nasıl hatırlanmaz? Kaldı ki, dünyanın belli deprem kuşakları, belli tayfun, kasırga ve tsunami  bölgeleri vardır. Amerika’daki kasırga ve deniz baskınlarının sözgelimi, Akdeniz’de görülmemiştir. Hiç deprem geçirmemiş yerler de, hakezâ..

***

Evet, sadece deprem değil, bütün muhtemel felaketlere karşı, aklen alınması gerekli her türlü tedbir alınmalı; ama, toplum, ‘taqdir-i ilahî’ye karşı bir ‘sosyal paranoia’ya, bir korku canavarına da sürüklenmemeli.

stargazete