TBMM Anayasa Uzlaşma Komisyonu, ''temel hak ve özgürlükler'' bölümünün ardından ''yasama'' bölümünde yer alacak maddeler için çalışacak. Bu çerçevede AK Parti daha önce, CHP ve MHP ise bugün önerilerini sundu. BDP, yetkili kurallarında görüştükten sonra önerilerini iletecek.

CHP, ''yasama ve yürütme'' başlığı altındaki önerilerini yaklaşık 40 maddede topladı.

CHP, 450 milletvekilinin nispi temsil esaslarına göre seçim çevresinden, 100 milletvekilinin ise ülke seçim çevresinden seçilmesini önerdi.

CHP, seçim barajının yüzde 5'e, seçilme yaşının 21'e düşürülmesini ve seçim döneminin 4 yıl olmasını istedi.

Öneriler arasında, mal bildirimlerinin kamuya açıklanması ve milletvekillerinin başka bir işte çalışamayacağı hükümleri de yer alıyor.

''Yasama sorumsuzluğu'' ve ''yasama dokunulmazlığı'' iki başlık altında toplanıyor. Milletvekillerinin tutuklanamayacağı ve gözaltına alınamayacağı ifade ediliyor, teminatlı ve yasama işlevini aksatmayacak şekilde yargılanması ve bu yargılamanın Yargıtay'da yapılması öngörülüyor. Milletvekilliği sırasında, milletvekili seçilmeyi engel oluşturacak suçtan hüküm giymesi halinde, yasama dönemi sonu beklenmeden yasama dönemi içinde milletvekilliğinin düşmesi isteniyor.

''Temel kanun'' uygulaması anayasada tanımlanıyor, konu ve içerik bakımından birbirine bağlı olmayan hükümler içeren düzenlemelerin önüne geçiliyor.

Yüksek Seçim Kurulu'nun mahkeme niteliğinin önce çıkarılması ve 11 üyeden oluşması öngörülüyor.

TBMM Genel Kurulu'ndaki karar yeter sayı da değişiyor, bu sayı üye tam sayısının salt çoğunluğuna çıkarılıyor.

-Yargıtay'a itiraz hakkı-

Meclis'teki açık görüşmelerin, canlı yayınlanması talep ediliyor.

Meclis soruşturma önergelerinin reddedilmesi halinde, önergeyi veren milletvekillerinin 15 gün içinde Yargıtay Başkanlığı'na itiraz etme hakkı tanınıyor.

CHP'nin yeni anayasa önerilerinde cumhurbaşkanı seçimine ilişkin düzenlemelerde, cumhurbaşkanın görev ve yetkileri sembolik hale getiriliyor.

Cumhurbaşkanı'nın Meclis tarafından 7 yıllığına ve 1 dönem için seçilmesi öngörülüyor. Adaylığın, Meclis'te 5'te 1 oranında milletvekillinin imzasıyla gösterilmesi öneriliyor.

Cumhurbaşkanı seçiminin ilk 3 tur oylamasında 3'te 2 çoğunluk aranıyor. Bu turlarda cumhurbaşkanı seçilememesi halinde 550 milletvekili ve 550 il genel meclisi üyesinin yer alacağı Cumhurbaşkanı Seçim Kurulu oluşturuluyor. Bu kurul, son 2 aday arasından seçim yapıyor.

-MHP'nin önerileri-

MHP, önerilerini sıralamadan önce, ''MHP, başkanlık, yarı başkanlık, partili cumhurbaşkanlığı gibi diktatörlüğe dönüşebilecek yeni sistem ve rejim arayışlarına karşıdır'' ifadesine yer verdi. Meclis'in ve milletvekillerinin çalışma usul, esaslarıyla ilgili konuların İçtüzükte yer alması gerektiği belirtildi.

MHP, ''Seçimlerin genel yönetimi ve denetimi'' başlığı altında, Yüksek Seçim Kurulu'nun, 11 üyeden oluşmasını istedi.

MHP, milletvekili yemininde de değişiklik yapılmasını talep etti. Anayasa ''...toplumun huzur ve refahı, milli dayanışma ve adalet anlayışı içinde herkesin insan haklarından ve temel hürriyetlerden yararlanması ülküsünden'' ibaresinin çıkarılarak, yeminin, ''mukaddes kitap huzurunda'' olması talep ediliyor. MHP, yeminin, ''Devletin varlığı ve bağımsızlığını, vatanın ve milletin bölünmez bütünlüğünü, milletin kayıtsız ve şartsız egemenliğini koruyacağıma; hukukun üstünlüğüne, demokratik ve laik Cumhuriyete ve Atatürk ilke ve inkılaplarına bağlı kalacağıma; Anayasa'ya sadakatten ayrılmayacağıma; büyük Türk milleti huzurunda, bütün mukaddesatım, namusum ve şerefim üzerine yemin ederim'' şeklinde olmasını önerdi.

-Siyasi Etik Komisyonu-

Önerilerden biri ''milletvekilliği ile bağdaşmayan işler ve Siyasi Etik Komisyonu'' başlığı altında yer aldı. Buna göre, milletvekilleri, devlet ve diğer kamu tüzel kişilerinde ve bunlara bağlı kuruluşlarda; devletin veya diğer kamu tüzel kişilerinin doğrudan ya da dolaylı olarak katıldığı teşebbüs ve ortaklıklarda; kamu kurumu niteliğindeki meslek kuruluşları ile sendikalar ve bunların üst kuruluşlarının ve katıldıkları teşebbüs veya ortaklıkların yönetim ve denetim kurullarında görev alamayacaklar, vekili olamayacaklar, herhangi bir taahhüt işini doğrudan veya dolaylı olarak kabul edemeyecekler, temsilcilik ve hakemlik yapamayacaklar.

Milletvekilleri yürütme organının teklif, atama veya onamasına bağlı resmi, özel herhangi bir işle görevlendirilemeyecekler. Bir milletvekilinin belli konuda ve 6 ayı aşmamak üzere Bakanlar Kurulunca verilecek geçici bir görevi kabul etmesi, TBMM'nin kararına bağlı olacak.

Siyasi parti guruplarının en yaşlı veya en kıdemli üyelerinin katılımı ile Siyasi Etik Komisyonu kurulacak.

-Terör suçları dokunulmazlık dışında-

MHP'nin diğer önerileri ise şöyle:

Milletvekilleri, Meclis çalışmalarındaki oy ve sözlerinden, Meclis'te ileri sürdükleri düşüncelerden, o oturumdaki Başkanlık Divanı'nın teklifi üzerine Meclisçe başka bir karar alınmadıkça bunları Meclis dışında tekrarlamak ve açığa vurmaktan sorumlu tutulamayacak.

Suç işlediği ileri sürülen bir milletvekili, Meclis'in kararı olmadıkça hakkında gözaltına alınma ve arama kararı verilemeyecek, sorguya çekilemeyecek, tutuklanamayacak. Milletvekili hakkında verilen bir ceza hükmünün yerine getirilmesi, milletvekilliği sıfatının sona ermesine bırakılacak ve milletvekilliği süresince zamanaşımı işlemeyecek. Tekrar seçilen milletvekili hakkında aynı hüküm uygulanacak.

Terör suçları ile suçüstü halinde ağır ceza mahkemesinin görevine giren suçlar, dokunulmazlık kapsamı dışında tutulacak. Ancak, bu halde yetkili makam, durumu hemen TBMM'ye bildirecek.

TBMM'deki siyasi parti gruplarınca, yasama dokunulmazlığı ile ilgili görüşme yapılamayacak, karar alınamayacak.

AA