AB ülkelerindeki petrol fiyatlarının artış ve azalış oranlarıyla Türkiye'dekiler kıyaslanınca; Türkiye'deki dağıtım firmalarının yüksek kârlar elde ettikleri anlaşılıyor.

AB ülkelerinde faaliyet gösteren akaryakıt dağıtım firmalarının fiyat değişiklikleri dikkate alındığında, Türkiye'deki dağıtım şirketlerinin fiyat düşüşlerini vatandaşa yansıtırken ortalama 3 puanlık kesinti yaptıkları, fiyat artışlarını ise ortalama 5 puan fazla yansıttıkları görülüyor 

Türkiye petrol piyasasının büyük kısmını elinde bulunduran 8 dağıtım firmasının, serbest rekabet adı altında vatandaşı soyma rekabeti yaptıkları ortaya çıktı. AB ülkelerindeki petrol fiyatlarının artış ve azalış oranlarıyla Türkiye'dekiler kıyaslanınca; Türkiye'deki dağıtım firmalarının vatandaşı ve devleti adeta aptal yerine koydukları anlaşıldı. AB ülkelerinde faaliyet gösteren akaryakıt dağıtım firmaları, dünya petrol fiyatlarının tavan yaptığı 2008 yılı Mayıs ayına göre 2009 yılı Mayıs fiyatlarını ortalama yüzde 33 oranında düşürdüler. Türkiye'deki düşüş ise yüzde 30'larda kaldı. Akaryakıt fiyat artışında çok hızlı ve bonkör davranan dağıtım karteli, fiyat düşüşlerini yansıtma konusunda ise gayet yavaş ve cimri davranıyor. Türkiye akaryakıt hacminin yıllık 25 milyar dolar civarında olduğu düşünülürse, dağıtım kartelinin uyanıklık yaparak cebine attığı her kuruştan akıl almaz paralar kazandığı ortaya çıkıyor.

ARTIRIRKEN DAHA ÇOK, DÜŞÜRÜRKEN DAHA AZ
AB Enerji Ajansı'nın AB ülkeleri son kullanıcı fiyatlarını içeren raporuna göre, 2008 yılı Ocak ayına kıyasla dünya petrol fiyatlarının tavan yaptığı Temmuz ayındaki artış benzinde yüzde 12.5, motorinde ise yüzde 18.2 düzeyinde. Türkiye'deki fiyat artışına bakıldığında ise, aynı dönemlere ait benzindeki fiyat artışı yüzde 16, motorindeyse yüzde 23. Yani Türkiye'deki vatandaşlar Avrupalılara göre benzine yüzde 3.5, motorine ise yüzde 7 daha fazla ödeme yaptılar. Bu oranlar petrol fiyatlarının düşüşünde de tam aksi yönde seyrediyor. AB ülkelerindeki fiyat artışlarından ortalama yüzde 5 daha fazla artış yapan akaryakıt dağıtım firmaları, fiyat düşüşlerinde ise tam tersini yapıyor. Fiyat düşüşlerinde ise AB ülkeleri ortalamasına göre Türkiye'deki pompa fiyatları yüzde 3 daha az düşürülüyor. Yani Türkiye'de faaliyet gösteren dağıtım firmaları, dünya ölçeğine göre fiyatlar artarken daha çok artırıyor, düşerken de daha az düşürüyor. Fiyatlar hem yükselirken hem de düşerken vatandaş zarara uğratılıyor. Tabloda yer alan karşılaştırmalar akaryakıttaki fiyat oyununu gözler önüne seriyor.

BU NASIL SERBEST PİYASA, BU NASIL REKABET?
EPDK'nın 2007 yılına kadar dağıtım şirketlerinin adını vererek duyurduğu günlük pompa fiyatlarını gösteren tabloda, 2008 yılından itibaren firma ismi verilmiyor. Fiyatlar serbest rekabet ortamında oluşmasına rağmen, dağıtım firmalarının pompa fiyatlarında tek kuruşluk fark gözükmüyor. Buradan da dağıtım firmalarının ortak karar alarak fiyat belirledikleri ve piyasa fiyatlarını belirlemede kartel oluşturdukları gerçeği ortaya çıkıyor.

DAĞITIM KARTELİNİN SOYGUNUNA DUR DİYECEK YOK MU?
Son günlerde dünya petrol fiyatlarında herhangi bir artış yaşanmamasına rağmen fiyatlarını yukarı çeken akaryakıt dağıtım karteli, EPDK'nın "Fiyatlarınızı düşürün" uyarısını da dikkate almıyor. Dağıtım kartelinin devletin yapacağı akaryakıt ihalesi öncesi fiyatları yüksek tutarak devlete yüksek fiyattan akaryakıt satma amacında olduğu belirtiliyor. Akaryakıt firmalarının haksız kazanca yönelik uygulamaları için daha sıkı bir kanunî düzenleme yapılmasının, hem vatandaşın hem de devletin haksız yere soyulmaması için mutlaka gerekli olduğu ortaya çıkıyor.

Türk akaryakıt dağıtım firmaları dünya ortalamasına
göre daha çok fiyat artışı yapıyor
AB Ülkeleri ort. 2008 Ocak (Euro/Litre) 2008Temmuz (Euro/Litre) Artış oranı (Yüzde)
95 Oktan Benzin 1.2844 1.4457 12.5
Motorin 1.2221 1.4444 18.2
AB Enerji Ajansı komisyon raporundan alınmıştır. Söz konusu fiyatlar son tüketici fiyatlarıdır.
Türkiye 2008 Ocak (Euro/Litre) 2008 Temmuz (Euro/Litre) Artış oranı (Yüzde)
95 Oktan Benzin 1.6710 1.9350 16
Motorin 1.4110 1.7350 23
EPDK web sitesinden alınmıştır. Söz konusu zaman dilimine ait fiyatlar, yine aynı zaman dilimine ait TCMB Euro kuru baz alınarak Euro'ya çevrilmiştir.
Fiyat düşüşleri ise tüketiciye daha az yansıtılıyor
AB Ülkeleri ort. 2008 Temmuz (Euro/Litre) 2009 Ocak (Euro/Litre) Düşüş oranı (Yüzde)
95 Oktan Benzin 1.4557 1.0121 31
Motorin 1.4444 0.9431 34.5
AB Enerji Ajansı komisyon raporundan alınmıştır. Söz konusu fiyatlar son tüketici fiyatlarıdır.
Türkiye 2008 Temmuz (Euro/Litre) 2009 Ocak (Euro/Litre) Düşüş oranı (Yüzde)
95 Oktan Benzin 1.9350 1.3850 28
Motorin 1.7350 1.1710 32
EPDK web sitesinden alınmıştır. Söz konusu zaman dilimine ait fiyatlar, yine aynı zaman dilimine ait TCMB Euro kuru baz alınarak Euro'ya çevrilmiştir.
Firmaların pompa fiyatları
En büyük işlem hacmine göre Akaryakıt Pompa fiyatları YTL
ilk 8 dağıtıcı (Kurşunsuz Benzin 95 Oktan)
AKPET 2.91
M OİL 2.87
BP 2.91
OPET 2.91
PO 2.91
TOTAL 2.91
ALPET 2.91
SHELL 2.91
Veriler EPDK'nın 20.10.2007 tarihli sorgu sayfasından alınmıştır.

POMPA FİYATLARINI KİM BELİRLİYOR?
Türkiye'de akaryakıt fiyatları 5 büyük dağıtım firması tarafından belirleniyor. Petrol Ofisi Anonim Şirketi (POAŞ), Opet Petrolcülük Anonim Şirketi (OPET), Total Oil Türkiye Anonim Şirketi (TOTAL), The Shell Company of Turkey Limited (SHELL), BP Petrolleri Anonim Şirketi (BP). Sözde serbest rekabetin olduğu petrol dağıtım piyasasında POAŞ'ın sahibi olan Aydın Doğan en büyük söz sahibi konumunda. Hem Türkiye'nin en büyük akaryakıt dağıtım firması olan POAŞ'ı elinde bulundurması hem de büyük çaplı medya gücüne sahip olması sebebiyle akaryakıt fiyatlarının belirlenmesinde en etkili isim Aydın Doğan. Bu durum diğer firmaların da işine geliyor. Vatandaş dünyanın en pahalı akaryakıtını kullanmaya mahkum edilirken, fiyat rekabeti yerine aynı fiyat uygulamasıyla kartel oluşturan akaryakıt dağıtım firmaları kârlarına kâr katıyor.

Vakit