Giderek derinleşen gıda krizi çok sayıda az gelişmiş ve gelişmekte olan ülkeyi tehdit edtmeye devam ediyor. Hızla artan gıda fiyatları Haiti, Mısır, Endonezya, Bangladeş, Fildişi Sahilleri, Şili, Etiyopya, Somali ve Filipinler gibi ülkelerde ölümle sonuçlanan ayaklanmalara, protestolara ve yağma olaylarına sahne oldu ve olmayı da sürdürüyor. Ancak bir tarafta böyle bir kaos yaşanırken diğer tarafta bu krizi kâra dönüştürenler de var. Tarımsal emtiayı yaşanan küresel ekonomik kriz karşısında güvenli liman olarak seçen yatırımcılar zaten fiyatların tavan yapmasında önemli bir paya sahipti ve oldukça yüksek miktarlarda para kazandılar. Tarım araştırmaları şirketi AgResource verilerine göre tarımsal emtia borsasına yapılan yatırımlar (mısır, soya fasülyesi, buğday, vs toplamı) 2006 yılında 10 milyar dolarken bugün bu rakam 47 milyar doları geçti. Ama krizden kârlı çıkan ve bugüne kadar çok fazla önde olmayan bir grup daha var; tohum ve tarımsal gereçler üreticileri.



Kârını katlayan bundan faydalanmak istiyor

Wall Street Journal'da yer alan bir habere göre tohum devi Archer-Daniels-Midland (ADM) geçtiğimiz günlerde, kendi mali yılının üçüncü çeyreğinde gelirlerinin yüzde 42 arttığını açıkladı. Şirketin operasyonel kârı ise 2007'nin 31 Mart ile biten çeyreğinde 46 milyon dolarken bu yıl aynı dönemde 366 milyon dolara yükseldi. ADM'nin en büyük rakipleri de büyük kârlar elde ediyor. Son çeyrekte Cargill'in kârı önceki yıla göre yüzde 86 artarak 1 milyar dolara ulaştı. Tohum üretimi ve saklamasının dışında gübre de satan Bunge ise gelirlerini 20'ye katladı ve 289 milyon doları gördü.

Öte yandan tohum ve tarım ilaçları üreticisi Monsanto'nun bu yılın ilk çeyreğinde kârı önceki yılın aynı dönemindeki kârının iki katını aştı. Rivals DuPont ve Syngenta AG kâr beklentilerinin üzerine çıktı. Tarım gereçleri üreten Deere son çeyrekte gelirlerini yüzde 55 artırdı. Gübre üreticisi Mosaic'in cirosu ise önceki yıla göre yaklaşık 12 katına ulaştı.

Çiftçilerle doğrudan çalışan şirketler tohum ve gıda fiyatlarındaki artıştan en kârlı çıkanlar oluyor. Bazı uzmanlar gıda krizi ile birlikte artan kârların yaklaşık 30 yıldır görülmediğine dikkat çekiyor. Yıllardır elde etmedikleri kadar kâra geçen şirketler ise bundan mümkün olduğunca faydalanabilmenin planlarını yapıyor.

Yüksek fiyatlar üreticiyi zorluyor

Gıda krizi tohum, gübre ve tarım gereçleri üreticilerinin ekmeğine yağ sürerken çiftçiler bunlara daha fazla para ödemek zorunda kalıyor. Bunun yanında mısır, buğday gibi hayvan yemi olarak da kullanılan tarım ürünlerindeki fiyat artışı et üreticilerini sıkıştırıyor. Paketli hızlı tüketim malları üreticileri de fiyat artışlarından olumsuz etkilenenler arasında yer alıyor. Özellikle ABD'de ve Avrupa'da paketlenmiş gıda ürünleri üreticileri artan buğday, mısır, soya fasulyesi, pirinç, süt ve petrol gibi ürünlerin fiyatlarının getirdiği maliyeti ya kendileri üstleniyor ya da bunu tüketicilerine yansıtmak zorunda kalıyor. Örneğin artan süt fiyatları Kraft'ın peynir işini olumsuz yönde etkiledi ve ilk çeyrekte şirketin cirosu yüzde 13 geriledi. Kahvaltılık mısır gevreği üreten Kellogg's'un kârı da yüzde 2 düştü. Tyson Foods'un ilk çeyrek zararı 5 milyon doları buldu. MarketWatch'da yer alan habere göre CEO Richard Bond, ürünlerinin fiyatlarını girdi fiyatlarındaki artışa paralel yükseltemediklerini belirtiyor. Pilgrim's Pride ise aynı dönemde 111.4 milyon dolar kaybetti. CEO Clint Rivers'a göre tohum fiyatlarındaki artışın doğrudan bir sonucu olarak çok sayıda gıda üreticisi küçülüyor ve ABD'nin kırsal kesimlerinde binlerce insan işsiz kalıyor.

Artan fiyatlar tüketiciye yansıyor

Unilever de margarin ve sabunda kullandığı bitkisel yağlardaki fiyat artışlarından olumsuz etkilenen şirketler arasında. Unilever Finans Yöneticisi Jim Lawrence Wall Street Journal'a yaptığı açıklamada pek çok farklı kategori ve pazardaki ürünlerinin fiyatlarını artırmak zorunda kaldıklarını belirtti. Avrupa'da ise Nestle ve Danone gibi devler gıda fiyatlarındaki artışı müşterilerine doğrudan yansıttıkları için gelirleri neredeyse etkilenmedi. Nestle tüm ürünlerinde toptan satış fiyatında ortalama yüzde 5,3 artış gerçekleştirdi. Ancak buna rağmen şirketin satışlarında artış gözleniyor. Danone'nin ise süt, yoğurt ve diğer süt ürünleri satışlarında ilk çeyrekte gerileme yaşansa da şirket büyümeyi sürdürdü. Dünyanın beşinci büyük süt ürünleri üreticisi olan Danone'nin inekleri besleme maliyetleri artınca toptan süt fiyatları da tavan yaptı.

ABD Tarım Bakanlığı'nın projeksiyonuna göre bu yıl perakende gıda fiyatları yüsde 4-5 yükselecek. Yumurta fiyatları önceki yıla göre yüzde 35, süt yüzde 13 ve ekmek de yüzde 16 arttı


ziraibilgiler.com